Atabaskani

Geografska rasprostranjenost Atabaskana, Ejaka i Tlingita pre kontakta sa Evropljanima

Atabaskani (Dene ili Dine) su porodica severnoameričkih domorodačkih naroda koja naseljava zapadne države SAD, i to Aljasku, države severnog dela američke zapadne (pacifičke) obale: Oregon, Vašington i Kaliforniju, države američkog jugozapada: Nju Meksiko, Arizonu, Teksas, Jutu, Kolorado i Oklahomu i zapadne provincije i teritorije Kanade: Britansku Kolumbiju, Albertu, Saskačevan, Manitobu, Jukon i Severozapadne Teritorije. Atabaskani govore atabaskanskim jezicima koji se na osnovu njihovog geografskog rasporeda grupišu u 3 grupe.

Podgrupe

Na osnovu njihovog geografskog rasporeda Atabaskani se dele na:

• Severni Atabaskani
• Pacifički Atabaskani
• Južni Atabaskani

Dalje se mogu podeliti na veći broj podgrupa na osnovu bliskosti jezika kojim govore.

Severni Atabaskani

• I) Južnoaljaska podgrupa

• 1. Ahtna
• 2. Denaina (ili Tanaina, Kenaice)

• II) Centralnoaljasko-jukonska podgrupa

• 3. Deg Hitan (ili Ingalik, Deg Hinag)
• 4. Holikačuk (ili Inoko)
• 5. Kojukon
• 6. Gornji Kuskokvim (ili Kolčan)
• 7. Tanana (Donji Tanana, Srednji Tanana, Gornji Tanana i Tanakros)
• 8. Južni Tučone
• 9. Severni Tučone
• 10. Gvičin (ili Kučin, Loučo, Tukud)
• 11. Han

• III) Severozapadnokanadska podgrupa

• A. Taltansko-tagiško-kaskijska

• 12. Taltan
• 13. Tagiš
• 14. Kaska

• 15. Sekani
• 16. Daneza (ili Biv`r)
• B. Slejvi

• 17. Južni Slejvi
• 18. Severni Slejvi (Maunt`n, Berlejk, Hari)

• 19. Dogrib (ili Tličo Jati)
• 20. Čipevjan (ili Dene Suline)
• 21. Jelounajf

• IV) Zecotska podgrupa

• 22. Zecot (ili Vetal)

• V) Centralnobritanskokolumbijska podgrupa

• A. Babinsko-vicuvinska

• 23. Babin
• 24. Vicuvin

• 25. Dakel (ili Kerijer)
• 26. Čilkotin
• 27. Nikóla (ili Staviks, Similkamin)

• VI) Sarsijska podgrupa

• 28. Sutina (ili Sarsi)

• VII) Kvaliokvijsko-klackanska podgrupa

• 29. Kvaliokva
• 30. Klackani

Pacifički Atabaskani

• I) Kalifornijska podgrupa

• A. Hupa (ili Hupa-Čilula-Vilkut)

• 31. Hupa
• 32. Čilula
• 33. Vilkut

• B. Matoli-Ber Riv`r

• 34. Matoli
• 35. Ber River

• V. Il Riv`r (ili Vailaki-Nongat`l-Sinkjon-Lasik)

• 36. Vailaki
• 37. Nongatl
• 38. Sinkjon
• 39. Lasik

• 40. Kato

• II) Oregonska podgrupa

• 41. Etnemitane (ili Ap`r Amkva, Gornji Amkva)
• A. Donji Rog Riv`r (ili Tututni-Šasta Kosta-Kokvil)

• 42. Tututni
• 43. Šasta Kosta
• 44. Kokvil (ili Gornji Kokvil)

• B. Gornji Rog Riv`r (ili Galis-Aplgejt, Taltaštantede-Dakubetede)

• 45. Galis (ili Taltaštantede)
• 46. Aplgejt (ili Dakubetede)

• V. Tolova (ili Četko-Tolova)

• 47. Četko
• 48. Tolova

Južni Atabaskani

• 49. Navaho
• 50. Apači

• I) Prerijskoapačka podgrupa

• Prerijski Apači (ili Kajova Apači)

• II) Zapadnoapačka podgrupa

• A. Čirikava-Meskalero

• Čirikava
• Meskalero

• Zapadni Apači (ili Tonto-Vajt Maunt`n-San Karlos-Čibiku)

• III) Istočnoapačka podgrupa

• Hikari
• Lipan

Poreklo imena

Ime kojim sami sebe nazivaju (endonim ili autonim) atabaskanski narodi je Dene ili Dine. Ime Atabaskani (koje je egzonim) potiče od imena atabaskanske porodice jezika, a atabaskanskoj porodici jezika ime je dao Albert Galatin 1836. u svojoj klasifikaciji jezika Severne Amerike i potiče od imena jezera Atabaska u Kanadi, ime jezera Atabaska je anglizovana verzija imena jezera iz jezika naroda Kri „Abapaska”, koja znači „tamo gde su trske jedna do druge”.

Literatura

• Lewis, M. Paul, Gary F. Simons, and Charles D. Fennig (eds.). 2016. Ethnologue: Languages of the World, Nineteenth edition. Dallas, Texas: SIL International. Online version: http://www.ethnologue.com.

Spoljašnje veze

• Ethnologue Eyak-Athabaskan