Banski dvori
Banski dvori je naziv zgrade na zapadnoj strani Markovog trga u Zagrebu koja je bila dom hrvatskih banova od 1809. do 1918. godine. Banski dvori su dugačka barokna jednospratnica, a zajedno s palatom koja se na nju nadovezuje danas čine sedište Vlade Republike Hrvatske. Pojam Banski dvori u prenesenom značenju može označavati Vladu Republike Hrvatske, odnosno politiku koju ona sprovodi. Banski dvori nalaze se na listi zaštićenih kulturnih dobara Republike Hrvatske.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Istorija Banskih dvora je počela početkom 19. veka kada je Sabor, koji je zajedno vladao sa Zagrebačkom županijom do 1807. godine, doneo odluku da se kupi kuća u kojoj će se uz Sabor smestiti i najviši sudovi i banovi. Godinu dana kasnije ban Ignac Gulaj je prodao saborsku palatu zagrebačkoj županiji i kupio kuću bana Ferdinanda Kulmera na zapadnoj strani Markovog trga, kako bi dobio novu kuću za trajan stan banova, sedište sudova, arhivu javnih spisa i kraljevinskih knjiga, odnosno saborskih zapisnika. Ipak tu nije bilo dovoljno prostora za saborska zasedanja, a takvim je rasporedom u prvom redu rešeno pitanje stana za bana, pa je palata i dobila naziv „banska palača“, a kasnije „banski dvori“.
Za vreme SFRJ su bili sedište izvršne vlasti i predsedništva SR Hrvatske. Banski dvori su 1990. godine postali sedište predsednika Republike Hrvatske i hrvatske Vlade. Na dan 7. oktobra 1991. u Banskim dvorima dogodila se eksplozija i zgrada je pretrpela znatna materijalna oštećenja. Hrvatsko rukovodstvo je optužilo JNA za pokušaj atentata na tadašnjeg predsednika Republike Franju Tuđmana, predsednika predsedništva SFRJ Stjepana Mesića i predsednika Saveznog izvršnog veća Antu Markovića. JNA je demantovala optužbe i optužila hrvatsko rukovodstvo da je ono isceniralo napad. Tog dana je isticao tromesečni moratorijum kojim je međunarodna zajednica odložila proglašenje Slovenije i Hrvatske Ovaj događaj je Hrvatska iskoristila da bi opravdala da Sabor Republike Hrvatske - 8. oktobra 1991. - donese Odluku o raskidanju državnopravnih veza s ostalim republikama i pokrajinama SFRJ. Inače taj dan je isticalo tri meseca odgode Brionske deklaracije, kada je inače Hrvatska nameravala da ponovo proglasi nezavisnost.
Godine 1992. predsednik Republike se preselio u novu rezidenciju - Predsedničke dvore, pa su od tada Banski dvori sedište Vlade RH.
