Begaljica
Begaljica | |
|---|---|
 Pogled na Begaljicu | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Srbija |
| Grad | Beograd |
| Opština | Grocka |
| Stanovništvo | |
| — 2022. |  2715 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 37′ 33″ S; 20° 41′ 24″ I / 44.625833° S; 20.69° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
.svg)  Begaljica Begaljica na karti Srbije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 11308 |
| Pozivni broj | 011 |
| Registarska oznaka | BG |
Begaljica je naselje u Gradskoj opštini Grocka u Gradu Beogradu. Prema popisu iz 2022. bilo je 2715 stanovnika.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Selo leži južno od varošice Grocke. Begaljica je starije naselje. Najranije podatke o ovom selu nalazimo u turskom popisu „vlaha beogradske nahije“ iz 1528. godine, gde se navodi selo Begaljica ca manastirom Sveti Rajko (manastir Rajinovac[1]) i u tom periodu je selo imalo svega pet kuća, a njegov postepeni razvoj možemo da pratimo na osnovu daljih turskih popisa. Tako u sledećem, iz 1530. godine, Begaljica broji 14, a 1536. godine 17 domova. Ovde se, osim manastira Sveti Rajko, pominje i manastir Sveti Todor, dok je u popisu iz 1560. uz manastir Sveti Rajko upisan i manastir Sveti Petar.
Ne posedujemo dodatne podatke na osnovu čega bismo mogli da utvrdimo da li su Sveti Rajko i Sveti Petar identični manastiri, ali je najverovatnije došlo do greške prilikom popisa. Takođe, ne znamo ništa o tom drugom manastiru koji se spominje u blizini Begaljice. Kasniji pisani izvori i usmena predanja nam o tome ništa ne kazuju. Begaljica se pominje u 18. veku i na karti iz toga doba zabeleženo je ovo naselje pod imenom — Bigaliza.[2] Ima i drugih tragova koji ukazuju na starinu ovoga mesta. Na mestu Karauli postoji Selište za koje se priča ovo: Nekada je Begaljica bila pusta i sedamdesetih godina u selu nije pevac zapevao. A kada se docnije selo zaseljavalo, prve su kuće bile u Miloševu Potoku, odakle se selo premesti na Karaulu, zatim sa Karaule Begaljičani pređu na današnje mesto, a Karaula ostane selište.
O imenu sela postoji ovo predanje: „Turci su često udarali na selo i plenili ga, zbog čega su stanovnici morali bežati, pa kad opasnost mine, vraćali su se natrag“. Zbog tog čestog bežanja, vele, da je selo dobilo ime ovo.
Godine 1732. Begaljica je pripadala nuriji (parohija) manastira Rajinovca i imala je 20 kuća. U aračkim spisima (poreskim spiskovima) iz prvih desetina 19. veka pominje se Beguljica koja je imala 1818. g. 51 i 1822. g. 52 kuće. Po popisu iz 1921. godine selo je imalo 380 kuća sa 2259 stanovnika.
Najstarije su porodice, koje ne znaju svoje poreklo: Antonijevići, Cvejići, Maksimovići, Obrenovići i Savkovići. Doseljenici su: Biseniži, čiji su preci došli od Kolubara; Polići, starinom od Prijepolja; Palići, starinom iz Hercegovine, čiji je predak Stefan Andrejević-Palalija, koga su 1804. godine posekle dahije, i čiji se grob nalazi kod manastira Rajinovca; Bugarćići, sa starinom od Pirota; Karamihalovići čiji je predak došao iz kosmajske Dučine; Pirići i Milenkovići sa starinom od Pirota; Gruićići, Stanokovići, Blagojevići i Radojevići starinom iz Bjelopavlića (Crna Gora) itd.
U Ataru Begaljičkom nalazi se manastir Rajinovac. Po predanju podignut je kao zadužbina iz prve polovine 15. veka, obnovljen trudom duhovnika Aži-Visariona rakovičkog. U ovome manastiru je 1732. godine bio kaluđer Makarije, rođen u Slatini, u valjevskoj okolini.
Škola je od 1871. godine bila u jednoj maloj kućici sve do 1904. godine, kada je podignuta nova škola. (podaci krajem 1921. godine).[3][4] Početkom 1920-tih ovde je delovao hajduk Obrad Nikolić, za jatakovanje su 1923. optuženi čak i predsednik begaljičke opštine i seoski pandur.[5] Ovde se nalazi OŠ „Ivo Lola Ribar” Begaljica.
Begaljica je poznata kao voćarski kraj, posebno po uzgoju jagoda.[6]
Demografija[uredi | uredi izvor]
U naselju Begaljica živi 2638 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 41,3 godina (39,6 kod muškaraca i 42,9 kod žena). U naselju ima 1061 domaćinstvo, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,04.
Ovo naselje je u velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2022. godine).
|
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| m | ž |
|||
| ? | 4 | 12 | ||
| 80+ | 30 | 50 | ||
| 75—79 | 36 | 75 | ||
| 70—74 | 85 | 113 | ||
| 65—69 | 108 | 134 | ||
| 60—64 | 79 | 97 | ||
| 55—59 | 97 | 93 | ||
| 50—54 | 129 | 129 | ||
| 45—49 | 132 | 122 | ||
| 40—44 | 101 | 95 | ||
| 35—39 | 87 | 92 | ||
| 30—34 | 104 | 89 | ||
| 25—29 | 132 | 140 | ||
| 20—24 | 96 | 100 | ||
| 15—19 | 100 | 84 | ||
| 10—14 | 94 | 69 | ||
| 5—9 | 94 | 88 | ||
| 0—4 | 84 | 81 | ||
| Prosek : | 39,6 | 42,9 | ||
| ||||||||||||||||||||||||
|
| Pol | Ukupno | Neoženjen/Neudata | Oženjen/Udata | Udovac/Udovica | Razveden/Razvedena | Nepoznato |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 1.320 | 340 | 856 | 66 | 58 | 0 |
| Ženski | 1.425 | 254 | 844 | 261 | 63 | 3 |
| UKUPNO | 2.745 | 594 | 1.700 | 327 | 121 | 3 |
| Pol | Ukupno | Poljoprivreda, lov i šumarstvo | Ribarstvo | Vađenje rude i kamena | Prerađivačka industrija |
|---|---|---|---|---|---|
| Muški | 784 | 466 | 0 | 0 | 81 |
| Ženski | 519 | 265 | 0 | 0 | 48 |
| UKUPNO | 1.303 | 731 | 0 | 0 | 129 |
| Pol | Proizvodnja i snabdevanje | Građevinarstvo | Trgovina | Hoteli i restorani | Saobraćaj, skladištenje i veze |
| Muški | 19 | 27 | 68 | 3 | 38 |
| Ženski | 0 | 3 | 65 | 10 | 13 |
| UKUPNO | 19 | 30 | 133 | 13 | 51 |
| Pol | Finansijsko posredovanje | Nekretnine | Državna uprava i odbrana | Obrazovanje | Zdravstveni i socijalni rad |
| Muški | 1 | 18 | 18 | 8 | 16 |
| Ženski | 1 | 8 | 17 | 21 | 52 |
| UKUPNO | 2 | 26 | 35 | 29 | 68 |
| Pol | Ostale uslužne aktivnosti | Privatna domaćinstva | Eksteritorijalne organizacije i tela | Nepoznato | |
| Muški | 19 | 0 | 0 | 2 | |
| Ženski | 15 | 0 | 0 | 1 | |
| UKUPNO | 34 | 0 | 0 | 3 | |
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Manastir Rajinovac”. Arhivirano iz originala 6. 3. 2012. g. Pristupljeno 22. 5. 2011.
- ^ „Mirjana Detelic — Epski Gradovi, Leksikon”. Arhivirano iz originala 29. 10. 2011. g. Pristupljeno 22. 5. 2011.
- ^ Podaci su uzeti iz: „Naselja“ knj.II (P. Nilolić: Okolina Beograda) i iz «Letopisa» opštine sela Begaljice Brij.1509.
- ^ Literatura „Letopis Podunavskih mesta“(Beč 1998) period 1812 – 1935 g. Letopisa, po predanju, Podunavskih mesta i običaji nastanak sela ko su bili doseljenici čime se bavili meštani
- ^ "Politika", 14. maj 1923, str. 5
- ^ Begaljica: I od jagoda može dobro da se živi („Večernje novosti“, 18. maj 2013)
- ^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
- ^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
- ^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.
Korišćena Literatura:[uredi | uredi izvor]
- Korišćena Literatura:
- Izvor Monografija Podunavske oblasti 1812-1927 sastavio Dr, Vladimir Margan biv. Predsednik Oblasnog odbora Komesar Oblasne Samouprave, objavjeno (1927 g.)„Napredak Pančevo,,
- „Letopis“: Podunavska mesta i običaji Marina (Beč 1999 g.).
Letopis period 1812 – 2009 g. Sastavio od Pisanih tragova, Letopisa, po predanju mesta u Južnoj Srbiji, mesta i običaji nastanak sela ko su bili Doseljenici čime se bavili meštani
- Napomena
U uvodnom delu autor je dao kratak istorijski pregled ovog područja od praistorijskih vremena do stvaranje države Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca. Najveći prilog u ovom delu čine ,»Letopisi« i trudio se da ne propusti nijednu važnu činjenicu u prošlosti opisivanih mesta.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Mape, aerodromi i vremenska situacija lokacija (Fallingrain)
- Gugl satelitska mapa (Maplandia)
- Plan naselja na mapi (Mapquest)
