Bendžo
 |
Bendžo je žičani instrument. Rezonantno tijelo je spravljeno od kože, koja je prevučena preko drvenog okvira kružnog oblika i koja se stezanjem može regulisati zavrtnjima pričvršćenim na okvir instrumenta.[1]Bendžo je prvobitno bio instrument koji su robovi donijeli u Ameriku, a naziv dolazi iz jezika kimbundu, na kojem se zove mbanza. U novije vrijeme bendžo je postao irski i američki narodni instrument.
Bendžo se sastoji od tijela i vrata (nije određeno koliko dugog) i od 4-6 žica. Kod petožičanog bendža najviša žica (chantrelle) se ne proteže od vrha vrata, nego tek od 5 prečage. Ta modifikacija pripisana je Amerikancu Džoelu Vokeru Sviniju.
Četvorožičani bendžo (Džez/Tenor/Irski)[uredi | uredi izvor]
Četvorožičani bendžo se uglavnom koristi u irskom folku i džez muzici. Razlikuju se:
- Plektrum-bendžo (22 prečage), u C-G-H-D štimu
- Tenor-bendžo (17 ili 19 prečaga), u C-G-D-A štimu
- Irski tenor-bendžo (17 ili 19 prečaga), u G-D-A-E štimu
Dok se tenor-bendžo u džezi koristi kao ritam-instrument, tako što se sviraju akordi, u irskoj muzici se uglavnom koristi kao solo instrument za melodije. G-D-A-E štim odgovara violinskom štimu, naravno jednu oktavu niže. Pošto je niži štim nego u džezu, tu se koriste jake žice, da bi se dobio specifičan zvuk.
Petožičani bendžo (Bluegrass/Clawhammer)[uredi | uredi izvor]
Petožičani bendžo pretežno se koristi u američkoj kantri muzici. Ova vrsta bendža ima dvije podvrste:
- Bluegrass-bendžo (gDGHD štim)
- Clawhammer-bendžo (gDGCD ili gCGCD štim)
U principu se radi o istom instrumentu, samo o drugom stilu sviranja. Stil sviranja „Bluegrass“ je popularan u kantri muzici, u kojoj se svira nekom vrstom potezanja žica vrhovima prstiju. Koriste se plastične ili metalne trzalice, koje se nataknu na vrh prsta. Stil sviranja „Clawhammer“ se takođe izvodi prstima, ali se tu ne koriste trzalice, već se žice trzaju palcem i kažiprstem.
Poznati svirači bendža[uredi | uredi izvor]
Po dolasku u Ameriku, bendžo se najčešće koristio u duhovnoj muzici Afroamerikanaca, da bi kasnije postao jedan od opštih glavnih instrumenata. U to vrijeme bendžo se pojavljuje u diksilend muzici, a tokom 1940-ih Bil Monro ga sve više upotrebljava u bluegrass muzici. Tokom 1970-ih, bendžo je postao glavni instrument kantri-rok sastava, a pojavljuje se i u folk muzici zemalja poput Malavija i Maroka.[2].
Među najpoznatijim sviračima bendža može se pomenuti i folk svirač Pit Siger, koji je napisao i „Knjigu o Bendžu“, Bob Šmit, svirač bendža u irskom sastavu „Floging Moli“, i Béla Flek. Isto tako treba spomenuti jednog od najboljih svirača bendža na svijetu, Barnija Makkenu, iz grupe „Dabliners“, kog nazivaju najboljim sviračem bendža Irske.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Mišić, Milan, ur. (2005). Enciklopedija Britanika. A-B. Beograd: Narodna knjiga : Politika. str. 131. ISBN 86-331-2075-5.
- ^ Barry Alfonso (2005). Paul Du Noyer, ur. Ilustrirana enciklopedija glazbe. Veble commerce. str. 438. ISBN 978-953-6458-97-4.
