Beogradska kapija

Za drugu upotrebu, pogledajte stranicu Beogradska kapija u Niškoj tvrđavi.

Beogradska kapija je jedna od dve (nekad tri) glavne kapije Podrgrađa Petrovaradinske tvrđave. Smeštena u kurtini jugoistočnog bastionog fronta između Polubastiona Sv. Benedikta i Bastiona Sv. Franciske, na glavnom putu prema Sremskim Karlovcima i Beogradu.

Izgradnja

Izgrađena je početkom druge polovine 18. veka, 1753. godine, u sklopu radova na proširenju i utvrđivanju fortifikacijskog sistema Donje tvrđave. Autentičan sklop ovog dela bastionog fronta, osim današnje kapije, obuhvatao je i prednju otvorenu kapiju, kao i most preko šanca sa mobilnim segmentom ispred Beogradske kapije. U godinama pred Drugi svetski rat prilikom rekonstrukcije savremenog puta, ovi delovi sklopa su uklonjeni i urađen je još jedan kolski prolaz.

Arhitektura

Sastoji se od, po obliku i proporcijama, dve različite fasade: spoljna je duga 20, unutrašnja 40, dok je visina i jedne i druge 10 metara. Ulazna fasada ima šest stubova, dva prozora i iznad ovalnog prolaza nalazio se grb Novog Sada. Kapija je duboka 20 metara, i u njoj se nalaze četiri uzidane stražare i dva ulaza u bočne prostorije. Druga fasada ima tri ovalna i dva pravougaona prolaza, sa osam stubova. Sa obe strane kapije ima po dva kolska i dva pešačka prolaza.

Konstruktivni sklop središnjeg dela kapije sastoji se od masivnih stubova i pilastera povezanih podeonim lučnim nosačima koji oblikuju traveje zasvođene krstastim svodovima. Pored glavnog prolaza kapije, sa leve i desne strane nalaze se prostorije straže, dok se sa unutrašnje strane, prema Podgrađu, nalazi se otvoreni trem, odakle se silazi u podzemno minsko polje. Fasade kapije su po obradi oblikovane u barokno-klasicističkom stilu, gde je spoljna fasada uža, izvedena od kamenih kvadera. Zidno platno je malterisano i bojeno, središnja polja su obrađena horizontalnim fugama koje prate geometriju lučnih otvora.

Obnova

Kapija je kapitalno obnovljena u periodu od 2011. do 2015. godine. U toku obnove je umesto grba Novog Sada, između kordonskog venca i temena otvora, vraćena replika ploče sa bareljefom, koja se nalazila na tom mestu od 1938. do 1941. godine. Bronzani bareljef je dimenzija 3,2h1,5 metara, na kojoj je prikazan ulazak srpske vojske u Novi Sad, sa tekstom: „Devetog novembra 1918. godine, za vreme vladavine Kralja Petra I Velikog oslobodioca, a pod vrhovnom komandom prestolonaslednika regenta Aleksandra, kroz ovu kapiju prođoše prvi odredi pobedonosne srpske vojske, donoseći slobodu Vojvodini”. Originalni bareljef bio je rad, tada poznate, novosadske vajarke Zlate Markov Baranji.

Galerija

• 
• 
• 
• 

Vidi još

• Petrovaradinska tvrđava
• Podgrađe Petrovaradina

Literatura

• Više autora (2014). Umetnička topografija Novog Sada. Novi Sad: Matica srpska. str. 792. ISBN 978-86-7946-111-7. 

Spoljašnje veze

• „FOTO: Ovako izgleda obnovljena Beogradska kapija”. Moj Novi Sad. Pristupljeno 06. 5. 2018. 
• Petrovaradinska tvrđava