Beotijski rat
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
Beotijski rat vođen je u periodu od 378. do 371. p. n. e. između Sparte sa jedne i Atine, Beotijskog saveza i raznih manjih polisa sa druge strane. Označava kraj spartanske i početak tebanske hegemonije.
Uvod[uredi | uredi izvor]
Teba je u Peloponeskom ratu učestvovala protiv Atine. Međutim, ubrzo nakon završetka rata u gradu je izvršen državni udar. Lakonofilske pritalice oligarhije su zbačene. Zamenila ih je stranka srednjih i sitnih zemljoposednika. Teba postaje centar ustanka protiv spartanske hegemonije. Ubrzo protiv Sparte je osnovan savez grčkih polisa podstaknuti Persijom. Taj ustanak poznat je pod nazivom Korintski rat. Sparta je na bojnom polju poražena, pa stupa u pregovore sa Persijom. Spartance je zastupao Antalkida. On je uspeo da pridobije persijskog satrapa na svoju stranu. Persijska pomoć Atini je obustavljena. Čim je finansijska podrška prestala da se uliva u atinsku blagajnu, Atina je počela da slabi. Između Sparte i ostalih polisa sklopljen je Antalkidov ili Carski mir kojim je spartanska hegemonija ponovo uspostavljena. Istim sporazumom raspušten je Beotijski savez.
Ustanak u Tebi[uredi | uredi izvor]
U leto 379. p. n. e. izbi ustanak u Tebi. Manja grupa odvažnih pod vođstvom Pelopide pobila je rukovodioce oligarhije i oslobodila demokrate iz tamnica. Tebanci su otpočeli napad na Kadmeju koja se ubrzo predaje. Na predlog Epaminonda, još jednog od učesnika, u Tebi je uspostavljeno demokratsko državno uređenje. Pohod spartanskog kralja Kleombrota koji je pritekao oligarsima u pomoć završen je neuspehom.
Ulazak Atine u rat[uredi | uredi izvor]
Nakon neuspešnog pohoda na Tebu, vojskovođe Sfordija i Febida prelaze granicu Atike. Namera im je bila da se osvajanjem Atine iskupe za neuspeh u Beotiji. Međutim, na prvi znak opasnosti Atinjani se okupiše u Pireju i organizovaše odbranu. Sfordija je morao da odustane. Ovaj neuspešan pohod na Atinu doveo je do raskida mira između Sparte i Atine. Atina osniva Drugi atinski pomorski savez i pridružuje se Beotiji u ratu protiv Sparte. Iste godine saveznicima se pridružuje i Halkidički savez.
Rat[uredi | uredi izvor]
Našavši se ponovo na čelu pomorske države, Atina naglo jača. Brojne unutrašnje reforme podigle su borbenu sposobnost zemlje. Pomorska diverzija Sparte imala je žalosne posledice. U krvavoj bici kod Naksosa spartanska flota potpuno je potučena. Atinjani ponovo postaju gospodari Egejskog mora. U savez 375. p. n. e. ulaze Kikladi, Halkidiki, Abdera, Korkira, Kefalonija i niz manjih polisa. Sparta je primorana na pregovore. Mirovnim sporazumom iz 374. p. n. e. Sparta je priznala Atinski pomorski i Beotijski savez.
Ugovor je, međutim, ostao mrtvo slovo na papiru. Rat je nastavljen, uglavnom na štetu Sparte, sve do 371. p. n. e. kada Sparta ponovo saziva mirovni kongres. Rat sa Atinom je završen, ali rat sa Beotijom i Tesalijom je nastavljen.
Bitka kod Leuktre[uredi | uredi izvor]
Spartanski kralj Kleombrot dobio je od efora naređenje da napadne Tebu. Po Epaminondinom savezu, Beoćani ne uzmiču već im polaze u susret. Bitka koja je odlučila ishod rata odigrala se kod Leuktre 5. avgusta 371. p. n. e. Tebanska armija od 7000 vojnika pod komandom Epaminonde je taktikom „kosog stroja” porazila „nepobedivu” spartansku armiju od 10.000 ljudi. Za pobedu su zaslužni odredi Svete čete koji su se sastojali od 300 vojnika aristokrata.
Posledice[uredi | uredi izvor]
Bitka kod Leuktre je od izuzetnog značaja za istoriju Stare Grčke. Spartanci se povlače na Peloponez. Bitkom je završena hegemonija Sparte. Fokida, Lokrida, Etolija, Akarnanija i Eubeja ulaze u Beotijski savez. U tu svrhu, Akarnanija i Eubeja istupile su iz Atinskog pomorskog saveza. Peloponeski savez se raspao, a dotadašnje članice pokušavaju da se oslobode spartanskog uticaja i uvedu demokratsko uređenje. U tome dobijaju svesrdnu pomoć Tebe koja će u narednim godinama preduzeti nekoliko pohoda na Spartu. Tebanska hegemonija trajaće 9 godina, sve do bitke kod Mantineje u kojoj će na strani Sparte učestvovati i Atina.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Stara Grčka — V. V. Struve i D. P. Kalistov, Book&Marso, 2006