Berovo
 Glavni trg u Berovu | |
 Zastava
 Grb
| |
| Administrativni podaci | |
| Država | Severna Makedonija |
| Opština | Berovo |
| Stanovništvo | |
| — (2002) | 7.002 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 41° 42′ 11″ S; 22° 51′ 28″ I / 41.7030° S; 22.8577° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST) |
| Aps. visina | 840 m |
  Berovo Berovo na karti Severne Makedonije | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 2330 |
| Pozivni broj | 033 |
| Registarska oznaka | BE |
| Veb-sajt | berovo |
Berovo (mkd. Берово) je grad u Severnoj Makedoniji, u istočnom delu države. Berovo je sedište istoimene opštine Berovo, kao i središte visokoplaninske oblasti Maleševo.
Geografija[uredi | uredi izvor]
Grad Berovo je smešteno u istočnom delu Severne Makedonije, blizu državne granice sa Bugarskom — 12 km istočno od grada. Od najbližeg većeg grada, Strumice grad je udaljen 47 km severno, od Kočana 52 km istočno, a od glavnog grada Skoplja 161 km istočno.
Reljef: Berovo je središte istorijske oblasti Maleševo, poznate po stočarstvu i drvodeljama. Naselje je položeno u tzv. Berovskoj kotlini, na približno 850 metara nadmorske visine. Južno i istočno od grada izdižu se Maleševske planine. Severno se pruža polje.
Klima u Berovu je planinska zbog znatne nadmorske visine.
Vode: Pored Berova nalazi se izvor reke Bregalnice, koji se u ovom kraju zove Ramna reka. Kroz sam grad protiče Berovska reka, njena prva pritoka. Na udaljenosti od 7 km od Berova prema bugarskoj granici, u Maleševskoj planini, na ovoj rečici izgrađena je zemljana brana i tako dobijeno veštačko Berovsko jezero. Ono služi za osiguranje pitke vode za obližnja naselja Berovo, Pehčevo i Radovište.
Istorija[uredi | uredi izvor]
1621-1622. godine za Osmanskog carstva prvi put se spominje Berovo, u Maleševskom vilajetu kao naselje sa jevrejskim zaseokom i ukupno 55 džizija hane (kuća za porez, poreznih obveznika, domaćinstava).[1]
Na početku 19. veka Berovo je bilo selo sa oko dvesta kuća i malenom trošnom crkvicom. Zato su seljani odlučili sagraditi veću crkvu, tako su izgradili crkvu svete Bogorodice od 1815. do 1818. godine, po nacrtima Joakima Krčovskog. Ona je kasnije postala crkva manastira „Sveti arhangel Mihail“, koji je od 1848. godine ženski manastir.
Iako srpska narodna škola u mestu postoji odavno, ona sa urednom carskom dozvolom otvorena je tek 1892. godine. Za prvog učitelja izabran je u jesen te godine Jovan Kastratović rodom iz Berana. Zbog velikog broja učenika, u početku su mu pomagali tu zatečeni učitelji meštani Vasa Popović i Vasa Trenić. Bila je to trorazredna muška škola sa nekoliko devojčica. Školu su podržavali i pomagali ugledni meštani: deda Marko Aksentijević sa sinovima Gligorom i Ilijom, Anđel Pašević, pop Veljko, te Risto i Veljko Čučurović - školski epitrop. Došao je u selo godinu dana kasnije, 22. decembra 1893. godine učitelj Spiro Radivojević sa suprugom Jelenom takođe učiteljicom. Dužnost su primili januara 1894. godine, u školi koja tada već ima četiri razreda muške i dva razreda ženske škole. Aprila 1894. godine dobila je škola "Rusat name" (carsku dozvolu), kada je doneta i školska firma, da se postavi na zgradi. Novi učitelj Radoš Đoković rodom iz Berana stiže septembra 1894. godine, a četvrti - Mladen Dimitrijević rodom iz Prizrena, zamenjuje dotadašnjeg, prvog učitelja Kastratovića. Turski jezik je od 1895. godine predavao hodža Sali efendija Bošnjak. Usledile su zatim sve češće promene učiteljskog kadra. U školi su držani svečani godišnji ispiti o Petrovdanu, u trajanju tri-četiri dana, a ispitivani su đaci iz gradiva svih predmeta. Školska zgrada je bila starog tipa, stara tada 80 godina a podigao ju je narod. Usred prostranog školskog dvorišta bila je isto takvo zdanje sa dva sprata. Na oba sprata bile su po dve učionice, sa kancelarijom. U jesen 1895. godine zamenjene su stare školske skamije stare tri decenije, a jedna stara klupa služila je kao tabla. Postupak rada sa njom je bio originalan: po njoj je posipan pesak pa bi se po tom pesku štapićem pisalo, po potrebi.[2] Učiteljski srpski kadar u Berovu činili su 1899. godine: učiteljica u ženskoj školi Živka Babović, učitelji Mladen Dimitrijević i Vasilije Đorđević dok je upravitelj škole bio Novica Babović.[3]
Prošlošću pravoslavne crkve u Berovu bavio se krajem 19. veka mesni srpski učitelj Spiro Radivojević. Posle besprekorno provedenih četiri godine na radu u berovskoj srpskoj školi, kada je odlazio 1897. godine ostavio je školi dar. Školskoj knjižnici koju je on oformio, ostavio je 40 knjiga, a školi neka nastavna sredstva, poput "planigloba".[4]
Crkva posvećena Sv. Arhanđelu (iz 1818) nalazila se "u gornjem delu sela" i bila je (1897) u dobrom stanju, pokrivena crepom. Bila je ista dugo do prozora ukopana u zemlju, pa je sklanjanjem zemlje - "otkopana", a oko nje pokazalo se staro groblje. Tu su se i krajem 19. veka još "bogatiji" sahranjivali. Levo od crkve u porti bio je separatna zvonara sa dva zvona. U porti je 1897. godine bio ženski manastir sa konacima. Iza postojeće crkve nalazili su se pored drevnog bresta temelji nekadašnje crkve posvećene Sv. Đorđu. To je ostalo crkvište, na koje narod dolazi o Đurđevdanu. Oko 1875. godine srušeni su preostali zidovi Đurđevskog hrama jer su ugrožavali temelje novije crkve. Postojalo je u okolini Berova još nekoliko crkvišta. Tako na izlazu na putu za Peščevo javlja se "Todorova crkva" humka sa kamenim krstom. Na tom mestu je pronađena tokom kopanja ikona Bogorodice, kao ostatak stare crkve njoj posvećene. Od pronalaska te ikone mesto počinje da slavi "Sv. Bogorodicu Balakliju" - u petak posle Uskrsa. Crkvište zvano "Milina" nalazilo se van mesta u Stojmirskom ritu, pored starog bresta. Ime nosi po ktitorskom rodu stare crkve, koja je tu nekad postojala. Preko reke se nalazi u gornjem kraju mesta crkvište "Dujovska" (duhovska) u istoimenoj mahali. Ime je dobila po nekom ispovedniku koji je tu prebivao nekada. Postoji tu 1897. godine mala zgrada sa izvorom unutra ispod Bogorodičine ikone. Mesto je služilo za lečenje bolesnika koji su tu dolazili i prali se izvorskom vodom. Van naselja se javlja i crkvište nazvano po Sv. proroku Iliji.[4]
U selu Razlovcima pored Berova, izbio je 1876. godine Razlovački ustanak ustanak slovenskog življa protiv Osmanskog carstva. Na čelu ustanika bio je Dimitar Pop-Georgijev Berovski iz Berova. U Berovu je rođen Deda Iljo vojvoda (1805—1898), hajduk, revolucionar i nacionalni junak.
Po statistici sekretara Bugarske egzarhije, 1905. godine u Berovu je živelo 1.840 Slovena, vernika Bugarske egzarhije i 1.184 Srba, vernika Carigradske patrijaršije, a pored njih i 600 muslimana.[5] U tom, otomanskom razdoblju, u Berovu su radile dve srpske i jedna bugarska škola.
Nakon smrti poslednjeg a jedinog srpskog pravoslavnog sveštenika, mitropolijskog namesnika pop Drakalovića, Srbi su ostali bez jakog oslonca. Ali stvar je krenula na bolje, kad je tu prvo 1906. godine namešten za paroha jeromonah Leonid Lergić, a zatim i pop Mladen Dimitrijević. Svetosavska proslava je ipak te 1906. godine održana u crkvi i školi. Učitelj Spiro Radenović je besedio u školi.[6]
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
Berovo je prema poslednjem popisu iz 2002. godine imalo 7.002 stanovnika.
| Nacionalnost | Ukupno |
| Makedonci | 6.404 |
| Albanci | 0 |
| Turci | 91 |
| Cigani | 459 |
| Cincari | 6 |
| Srbi | 14 |
| Bošnjaci | 3 |
| ostali | 25 |
Većinska veroispovest stanovništva je pravoslavlje.
Privreda[uredi | uredi izvor]
Maleševski kraj je tradicionalno poznat ratarski (planinski krompir) i stočarski kraj (ovce).
U Berovu od industrijskih preduzeća rade fabrika samoljepljivih traka „Belema“, konfekcija „Dateks“ i rudnik uglja „Brik“.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Turski izvori za bъlgarskata istoriя, t. VII, Sofiя (1986). str. 286.
- ^ "Carigradski glasnk", Carigrad 1898. godine
- ^ "Carigradski glasnik", Carigrad 1899. godine
- ^ a b "Carigradski glasnik", Carigrad 1897. godine
- ^ Brancoff, D.M. "La Macedoine et sa Population Chretienne". Paris, (1905). str. 118-119.
- ^ Carigradski glasnik", Carigrad 1906. godine
Literatura[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| ||
| Više od 500 hilj. st. |
|  |
|---|---|---|
| Između 50 i 100 hilj. st. | ||
| Između 25 i 50 hilj. st. | ||
| Između 10 i 25 hilj. st. | ||
| Između 5 i 10 hilj. st. | ||
| Manje od 5 hilj. st. | ||
| ||
| Normativna kontrola: Državne |
|---|
