Bitka kod Gline (1478)
| Bitka na Glini (1478) | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Deo hrvatsko-turskih ratova | |||||||||
 Ostaci Hrvatske i Slavonije u vreme najvećeg turskog napredovanja (1593) | |||||||||
| |||||||||
| Sukobljene strane | |||||||||
 Kraljevina Hrvatska Kraljevina Ugarska |
 Osmansko carstvo | ||||||||
| Komandanti i vođe | |||||||||
|
Petar Zrinski |
Bosanski beglerbeg | ||||||||
| Jačina | |||||||||
| 1.000-2.000[1] | 20.000 akindžija [2] | ||||||||
| Žrtve i gubici | |||||||||
| Laki | Teški | ||||||||
Bitka kod Gline (1478) bila je deo hrvatsko-turskih ratova.
Uvod[uredi | uredi izvor]
Nakon pada Bosne 1463. turski napadi na Hrvatsku postali su masovniji i učestaliji. U početku su upadali u Hrvatsku pretežno granični sandžakbegovi sa po nekoliko hiljada akindžija, a povremeno bosanski namesnik sa redovnim trupama ojačanim spahijama kraćim pravcima najviše sa desetak hiljada ljudi, ali su ubrzo prešli na duboke provale u Mađarsku, Austriju, Istru, pa čak i u mletačku Furlaniju. Zbog angažovanja kralja Matije Korvina (1458—1490) u ratovima na zapadu (u Austriji i Češkoj), nakon neuspelog pokušaja preotimanja Bosne 1463-64. (koji se završio stvaranjem jajačke i srebrničke banovine), odbrana Hrvatske prepuštena je slabim domaćim feudalnim snagama, a kraljeva pomoć za izdržavanje najamnika i posada kraljevskih gradova bila je nestalna. Vojna moć Hrvatske do bitke na Krbavskom polju 1493. godine iznosila je do 20 banderija sa oko 10.000 konjanika. Zbog stalne ugroženosti svih granica, ove snage bile razbacane po celoj zemlji, i svaka banderija branila je sama svoje područje, uz eventualnu pomoć suseda. Zbog slabljenja vojnog potencijala hrvatskih feudalaca (pustošenje, odvođenje roblja), slavonski Sabor u Zdencima je 1478. odlučio da se na opšti feudalni poziv (tzv. zemaljski ili pučki ustanak, lat. insurrectio) mora lično odazvati svaki plemić i slobodnjak i na 25 kmetova opremiti po 1 konjanika (sa kopljem, mačem i štitom) i 1 pešaka ( sa lukom); od 1528. na svaki dimnjak trebalo je davati po 1 pešaka, a na 10 dimnjaka 1 konjanika. Posle poraza 1493. nijedan hrvatski velikaš osim biskupa, knezova Zrinjskih i Frankopana nije mogao da skupi potpunu banderiju (od 1492. smanjena na 200 lakih i 200 oklopnih konjanika).[1]
Bitka[uredi | uredi izvor]
Hrvatski feudalci imali su duž Vrbasa i Une preko 50 utvrđenih gradova, ali nisu bili u stanju da se svojim lokalnim snagama odupru sve češćim i snažnijim turskim provalama kojih je od 1463. do 1513. bilo preko 30 (većih), a 1518-1526. još 18. Tek povremenim grupisanjem banderijalnih snaga banovi su ponekad razbijali turske odrede pri povratku sa dubljih pljačkaških upada. Kralj Matija Korvin je 18. septembra 1477. uputio poslanicu Hrvatskom saboru, kojom kraljevini Hrvatskoj dozvoljava da samostalno upravlja zemaljskom odbranom svojom: Sabor dobija pravo da bira zemaljskoga kapetana koji će voditi hrvatsku vojsku; uz to, kralj je oprostio Hrvatskoj sve poreze za 4 godine unapred. Nakon toga sastao se Hrvatski sabor u Zdencima 20. januara 1478, gde je reorganizovana hrvatska feudalna vojska.[1]
Uspeh nije izostao.1478. U Bosnu su u leto 1478. vraćalo 20.000 turskih konjanika, koji su pljačkali po Kranjskoj; Hrvati su dobili pomoć od Mlečana, pošto su bosanski Turci prethodne jeseni (1477) provalili u severnu Italiju (Furlanija). Knez Petar Zrinski dočekao je Turke između Gline i Une.[1] i razbio ih, a ostatke je uništio kapetan grada Jajca.[2]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v g Gažević 1974, str. 509–511
- ^ a b Horvat, Rudolf. „Povijest Hrvatske I”. Pristupljeno 13. 01. 2019.[mrtva veza]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Gažević, Nikola, ur. (1974). Vojna enciklopedija. 3. Beograd: Vojnoizdavački zavod.