Bogdan Crnobrnja

bogdan crnobrnja
Bogdan Crnobrnja Tolja
Lični podaci
Datum rođenja	(1916-12-16)16. decembar 1916.
Mesto rođenja	Perna, kod Topuskog, Austrougarska
Datum smrti	1998.(1998-Nedostaje neophodni parametar 1, mesec!-00) (81/82 god.)
Mesto smrti	Beograd, Srbija, SR Jugoslavija
Profesija	diplomata, društveno-politički radnik
Porodica
Supružnik	Angelina Crnobrnja
Deca	Mihajlo i Stanko
Delovanje
Član KPJ od	1941.
Učešće u ratovima	Aprilski rat Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska armija 1941 — 1945.
Čin	potporučnik JV u rezervi pukovnik JNA u rezervi
U toku NOB	komandant Dvanaeste slavonske proleterske brigade
Ambasador FNRJ u Indiji
Period	1954 — 1958.
Prethodnik	Gojko Nikoliš
Naslednik	Dušan Kveder
Ambasador SFRJ u SAD
Period	1967 — 1971.
Prethodnik	Veljko Mićunović
Naslednik	Toma Granfil
Odlikovanja

Bogdan Crnobrnja — Tolja (Perna, kod Topuskog, 16. decembar 1916 — Beograd, 1998) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik i ambasador SFR Jugoslavije.

Biografija

Crnobrnja je rođen u srpskoj porodici, od oca Mihajla i majke Save. Završio je Učiteljsku školu u Pakracu, a potom se upisao na Filozofski fakultet Zagrebačkog univerziteta. Vojni rok odslužio je u Školi rezervnih oficira u Goraždu. Do rata je radio kao učitelj u srpskim selima u zapadnoj Slavoniji. Kao dvadesetogodišnjak uključio se u antifašistički pokret, od 1938. učestvovao je u revolucionarnom naprednom studentskom pokretu i 1941. postaje član Komunističke partije Jugoslavije (KPJ).

U vreme Aprilskog rata i okupacije Kraljevine Jugoslavije, učestvovao je u borbama 75. pešadijskog puka Jugoslovenske vojske blizu granice sa Mađarskom.

Narodnooslobodilačka borba

Nakon kapitulacije, Crnobrnja se vratio u svoje mesto i uključio u pripreme za oružani ustanak. Najpre je bio sekretar Opštinskog komiteta Komunističke partije Hrvatske za Dragović, a nakon toga član i sekretar Kotarskog komiteta KPH za Pakrac, kao i član Okružnog komiteta KPH za Novu Gradišku.

Nakon što su mu 1941. u logoru Stara Gradiška ubijeni otac i majka, Crnobrnja odlazi u partizane. U Narodnooslobodilačkoj borbi je do 1945. godine na području Slavonije. Bio je politički komesar Prvog slavonskog partizanskog odreda, komandant Dvanaeste slavonske proleterske brigade, potom komandant Treće operativne zone Glavnog štaba NOV i PO Hrvatske. Sa ove pozicije, septembra 1942. komandovao je združenim slavonsko-krajiškim jedinicama koje su izvršile uspešan napad na naftna postrojenja u Gojlu, što spada u jednu od najznačajnijih partizanskih diverzija. Naposletku, nalazio se na mestu zamenika komandanta Šestog udarnog korpusa NOVJ.

Godine 1942. postavljen je za člana rukovodstva prvog Narodnooslobodilačkog odbora za Slavoniju. U toku rata je tri puta ranjen.

Posleratni period

Posle rata i oslobođenja Jugoslavije, demobilisan je u činu pukovnika Jugoslovenske armije (JA), preveden u rezervu i posvetio se društveno-političkom radu. Godinu dana se nalazio na mestu direktora Zavoda za vanredne nabavke (1945—1946), a potom i pomoćnik ministra spoljne trgovine FNRJ Milentija Popovića, od 1946. do 1951. godine. Na tom mestu je imao veliki uticaj na raspolaganje saveznim deviznim rezervama, a bio je učesnik i privrednih pregovora između FNRJ i Sovjetskog Saveza, 1947. godine, kao i čovek koji je uspostavio privrednu saradnju između FNRJ i Finske.

Godine 1951. prelazi na mesto pomoćnika ministra inostranih poslova FNRJ Edvarda Kardelja, i realizuje stvaranje mreže diplomatsko-privrednih predstavništava i obaveštajnih centara Jugoslavije. Od 1954. godine počinje diplomatsku službu kao ambasador u Indiji. Kao ambasador u Indiji, zadužen još za Cejlon i Avganistan, Crnobrnja je radio na pripremanju terena za prvu zvaničnu posetu Josipa Broza Tita Nju Delhiju, ali i za uzvratnu posetu Džavaharlala Nehrua FNRJ, 1955. godine, kada je prisustvovao istorijskom sporazumu Tito–Nehru, kojim su stvoreni uslovi za stvaranje Pokreta nesvrstanih.

Od 1958. do 1961. godine se nalazio na funkciji državnog podsekretara u Saveznom sekretarijatu za inostrane poslove FNRJ, i kao takav učestvuje kao član jugoslovenske delegacije na zasedanju Generalne skupštine Ujedinjenih nacija u Njujorku, 1958. Učešće u stvaranju idejnog okvira za ekonomsku saradnju između nerazvijenih i nesvrstanih zemalja doveli su do toga da ga Koča Popović predloži za generalnog sekretara predsednika FNRJ Josipa Broza Tita. Na tom mestu, Crnobrnja se nalazio do 1967. godine. Za šest godina, Crnobrnja je učestvovao u svim putovanjima predsednika Tita u inostranstvo i bio član svih važnijih jugoslovenskih delegacija. Međutim, u periodu nakon smene Aleksandra Rankovića sa svih državnih i političkih funkcija na Četvrtom plenumu CK SKJ, jula 1966. godine, Crnobrnja se našao u nepovoljnom položaju zbog novonastalog sukoba sa Jovankom Broz, nakon čega Crnobrnja napušta funkciju Titovog generalnog sekretara i vraća se u diplomatsku službu kao ambasador SFR Jugoslavije u Sjedinjenim Američkim Državama. Značajne rezultate postigao je u pogledu privredne saradnje dve zemlje. Sa tog mesta je smenjen 1971. godine, na šta su Amerikanci odgovorili povlačenjem svog ambasadora iz Beograda, Vilijama Lenharta.

Godine 1972. nakon povratka iz Vašingtona, Crnobrnja je postao generalni direktor združenog preduzeća „IMO”, nastalog ujedinjenjem fabrike „Đuro Đaković” iz Slavonskog Broda i fabrike „Goša” iz Smederevske Palanke.

Izabran je za narodnog poslanika Narodne skupštine FNRJ I i II saziva, a u VI, VII i VIII sazivu bio je poslanik-delegat Skupštine SFRJ, kao i delegat u Saboru SR Hrvatske. Od 1974. do 1978. godine bio je predsednik Odbora Veća republika i pokrajina za društveni plan i razvojnu politiku Skupštine SFRJ, da bi do 1982. godine obavljao dužnost predsednika Odbora Veća Republika i pokrajina za ekonomske odnose sa inostranstvom Skupštine SFRJ,. U međunarodnim okvirima, bio je predsednik Komiteta za nacrte rezolucija Interparlamentarne unije od 1978, dok je 1979. izabran za predsednika Komiteta svih Organizacije ujedinjenih nacija.

Za člana Centralnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije biran je na Osmom kongresu SKJ, 1964. godine. Bio je član Glavnog odbora Socijalističkog saveza radnog naroda Jugoslavije (SSRNJ), član Saveznog saveta za međunarodne odnose i član Saveta federacije.

Objavio je veći broj tekstova i članaka političke i ekonomske tematike u domaćim i inostranim časopisima.

U braku sa suprugom Angelinom—Anđom, rođenom Grabrić (1921—2013), imao je dva sina — Mihaila (* 1946), profesora i Stanka (* 1953), režisera, producenta i scenaristu.

Umro je 1998. godine, u 82. godini života, u Beogradu. Nakon njegove smrti, sin i reditelj Stanko Crnobrnja objavljuje dnevnik svoga oca pod nazivom „Neočekivana promjena”, gde je opisana organizacija Prve konferencije Pokreta nesvrstanih, 1961. godine u Beogradu.

Drugi o Bogdanu Crnobrnji

U sećanjima Blaža Mandića, u knjizi „Tito neispričano”, postoji jedno poglavlje o Bogdanu Crnobrnji. O njemu govori sledeće:

„ U ratu je bio hrabar. Navodno posle jednog od tri ranjavanja, stojički je izdržao tešku operaciju bez anestezije. Od jednog saborca iz njegove tadašnje blizine čuo sam da je čak sve vrijeme nešto tiho pjevušio. Ta čudesna izdržljivost bila je potvrda njegove fizičke i mentalne čvrstine. ”

O privatnom životu govorio je sledeće:

„ Znao je da se opusti i proveseli, da na kakvoj priredbi, u prisustvu prijesednika, zaigra i neki moderan ples. ”

O odnosima sa Aleksandrom Rankovićem i Jovankom Broz pominje:

„ Posle Brionske sjednice 1966. Crnobrnja se vratio u diplomatsku službu. Jedni su govorili da je to bilo zbog bliskosti sa Rankovićem, drugi, zbog nekih neslaganja sa Jovankom Broz. Mogućno da je bilo i jednog i drugog. Ovo drugo, ako i nije bilo jedino preovlađajuće, nesumnjivo jeste. Potkrepljujem to i konkretnim podatkom. Pred Titovu posjetu (1971) Sjedinjenim Američkim Državama u kojima je tada Bogdan Crnobrnja bio naš ambasador, Jovanka je zatražila, a vjerovatno i uslovila svoj odlazak njegovim povratkom. I Crnjobrnja je tako napustio Vašington prije isteka uobičajnog roka. Očigledno, zbog mira u kući pravljeni su joj preveliki, nedostupivi ustupci. ”

Odlikovanja

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i više jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su:

• Orden narodnog oslobođenja,
• Orden jugoslovenske zastave sa lentom,
• Orden Republike sa zlatnim vencem,
• Orden bratstva i jedinstva sa zlatnim vencem,
• Orden rada sa crvenom zastavom,
• Orden partizanske zvezde sa srebrnim vencem,
• Orden za hrabrost.

Od inostranih odlikovanja, ističu se dva NR Poljske, po jedno Čehoslovačke i NR Bugarske i niz drugih odlikovanja.

Literatura

• Ko je ko u Jugoslaviji. Beograd. 1957. 
• Ko je ko u Jugoslaviji: jugoslovenski savremenici. Beograd: Hronometar. 1970. str. 1208. 
• Neočekivana promjena: kako je stvoren Pokret nesvrstanih: dnevnički zapisi Bogdana Crnobrnje iz 1961. godine. Beograd: Muzej istorije Jugoslavije i Stanko Crnobrnja. 2016. str. 289. ISBN 978-86-84811-36-5. 
• Mandić, Blažo (2017). Tito neispričano. Beograd: Službeni glasnik. str. 392. ISBN 978-86-519-2111-0.