Bodrog (grad)
Bodrog je bio grad u Bačkoj. Nalazio se u okolini grada Sombora, uz reku Dunav.
U vreme mađarskog kralja Stefana I Arpada (997–1038) je postao upravno središte bodroške županije u Kraljevini Mađarskoj. Bio je utvrđen i to još od 11. stoleća. Sama tvrđava se spominje 1192. godine. Zabeleženo je da se u Bodrogu nalazila prepozitura gde su stolovali mađarski kraljevi. U srednjem veku na ovom području su postojale dve zasebne županije, Bačka i Bodroška, osnovane su u 11. veku.
Poznato je da je još 1225. Bodrog bio sajamski grad. U 13. veku istorijski izvori beleže postojanje dominikanskog samostana. Pre nego što je postao dominikanski, ovaj je samostan, posvećen sv. Petru, pripadao benediktincima. Drugi redovnici koji su bili nadležni u Bodrogu su bili pavlini, koji su na Sigi imali opatiju svetog Križa.
Bodrog je doslovno razoren 1241. godine u vreme invazije Mongola u Evropi.[1], kao i sva naselja u Bačkoj. Iduće, 1242. godine u blizini Bodroga sagrađena je tvrđava Bortanj (Bartanj), u današnjoj šumi Kozara. Istorijski izvori iz 14. stoleća beleže i Bodrog i Bartanj. 1256. godine je Bodrog obnovljen, uključujući i rad redovničkih zajednica koje su do razaranja delovale u Bodrogu.
Po naučničkim procenama oppidum, Bodrog je u 1. polovini 16. veka imao oko 1000 žitelja i bio je među većim naseljima u Bačkoj. Zabeleženo je da je Bodrog pre turskih osvajanja imao i školu i crkvu. 1541. godine su ga zauzeli Turci. 1590. godine je pomicanje Dunava počelo podrivati grad. Smatra se da su tragovi starog grada Bodroga vremenom nestali zbog prirodnog pomicanja toka reke Dunav.
Prema svedočenjima starijeg svedoka 1717. godine, još u prvoj polovini 17. stoleća su se mogli videti najviši objekti iz Bodroga (crkva i sl.) čiji su vrhovi virili iz Dunava, a vremenom su bili sve više prekriveni vodom.
Danas je na mestu pored nekadašnjeg Bodroga selo Bački Monoštor, nastalo naseljavanjem Šokaca u blizini tog starog grada. Pretpostavlja se da su još u 18. veku meštani iz Monoštora s ruševina bodroške tvrđave uzimali cigle i od njih gradili crkvu, koju su posle sami rušili od straha od odbora koji je sastavljen da bi se utvrdilo gde se nalazio Bodrog.
Za samu bodrošku tvrđavu se pretpostavljalo da se nalazila na ostrvu Sigi, gde su se 1898. godine vršila iskopavanja. Onde su nađeni ostatci pavlinske opatije sv. Križa.
Nakon što je minula turska opasnost do te mere da više nije pretilo ponovno osvajanje ovog prostora od strane Turaka, a to je posebno bilo nakon Velikog bečkog rata i Karlovačkog mira, stvorili su se preduslovi za reorganizaciju te teritorije. Time su ti krajevi gubili na značaju. Kroz 18. vek je Bačko-bodroška županija sve više postojala samo na papiru, no konačno ukinuće je tek u 19. stoleću. Kralj Karlo III ju je pokušao oživeti 1712. godine [2], imenovavši za župana Pavla Nádasdyja, a isto je pokušala Marija Terezija 1746. i 1759. godine. 1729. godine su se Bačka i Bodroška županija sporile oko granica.[3] U Bodrogu je bilo središte Bodroške županije se, a nakon što je oslobođena od Turaka se nalazilo u Baji. Jedno vreme se razmišljalo o tome da središte Bodroške županije bude u Novom Sadu.[2]
Od 2005. godine, drugog vikenda meseca avgusta, u Bačkom Monoštoru se održava dobro organizovan i dobro posećen festival kulture i tradicije znan kao „Bodrog fest”.[4]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ Zvonik br.160 Stjepan Beretić: Nadbiskupija s dva sjedišta
- ^ a b Zvonik, br. 185/2010. Stjepan Beretić: Povijesni kutak
- ^ Ante Sekulić, Hrvatski bački mjestopisi - povijest hrvatskih imena mjesta u Bačko-bodroškoj županiji (1994), Školska knjiga, Zagreb, str. 101.
- ^ https://www.ravnoplov.rs/mitski-bodrog/
Спољање везе[uredi | uredi izvor]
- Hrvatska riječ[мртва веза] Шаблон:Neaktivna poveznica Zsombor Szabó: Naselje i tvrđava Bodrog, 18. rujan 2009.
- (језик: српски) Bački Monoštor Архивирано 2008-12-01 на сајту Wayback Machine Misterija Bodroga
- Ante Sekulić: Hrvatski bački mjestopisi, Školska knjiga, Zagreb, 1984., ISBN 953-0-60542-0. p. 84-85.