Bosanska Krupa
Bosanska Krupa | |
|---|---|
.jpg) Znamenitosti Bosanske Krupe | |
| Administrativni podaci | |
| Država | Bosna i Hercegovina |
| Entitet | Federacija Bosne i Hercegovine |
| Kanton | Unsko-sanski kanton |
| Opština | Bosanska Krupa |
| Stanovništvo | |
| — 2013. |  10.196 |
| Geografske karakteristike | |
| Koordinate | 44° 53′ 02″ S; 16° 09′ 14″ I / 44.88386° S; 16.15387° I |
| Vremenska zona | UTC+1 (CET), ljeti UTC+2 (CEST) |
  Bosanska Krupa Bosanska Krupa na karti Bosne i Hercegovine | |
| Ostali podaci | |
| Poštanski broj | 75290 |
| Pozivni broj | 035 |
| Veb-sajt | www |
Bosanska Krupa je gradsko naselje i sjedište istoimene opštine u zapadnoj Bosni, Federacija BiH, smještena u dolinama rijeka Une i Krušnice. Prema preliminarnim podacima popisa stanovništva 2013. godine, u Bosanskoj Krupi je popisano 10.196 lica.[1]
Geografija[uredi | uredi izvor]
Najveći dio grada razvio se na niskom prevoju između brda Huma i Starog grada na nadmorskoj visini od 176 metara u proširenom dijelu rijeke Une. Od Bihaća je udaljena 30 km severoistočno.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Prilikom jednog osmanskog pohoda na Beč osvojio ga je Kara-Mustafa paša Sokolović. Posljednji kapetan bio je vojvoda Petar Bakić, koji se utopio na ušću Krušnice u Unu. Dok se vodila odsudna bitka na lijevoj obali Une, na mjestu gdje se danas nalazi željeznička stanica nalazila se utaborena desetak dana austrijska vojska, sastavljena većinom od Hrvata, ali pod zapovjedništvom Nijemca Auersperga koji nije htio pomoći opkoljenim Krupljanima. Jedna grupa od osamdesetak Hrvata je pokušala doći u pomoć, ali su ih osmanski vojnici spriječili.
Novi most na Uni, nazvan po prestolonasledniku Petru, pušten je u saobraćaj 21. septembra 1934, kada je i osvećen Dom Kralja Aleksandra.[2]
Drugi svjetski rat[uredi | uredi izvor]
 | Ovaj odeljak možda zahteva čišćenje i/ili prerađivanje kako bi se zadovoljili standardi kvaliteta Vikipedije. |
U Bosanskoj Krupi pokolj je počeo nešto ranije 26. jula 1941. godine i trajao do 4. avgusta. Prvo su ubijani samo muškarci, a zatim svako živo srpsko biće na koje su ustaše naišle tih dana. Neke su ubijali sekirama i bacali u Unu, neke iz pušaka nad iskopanim jamama, a neke žive bacali u reke kao stanovnike sela Varošana gde su „preko 300 žena i dece vezali po sedam zajedno i tako vezane bacili ih u reku Glinicu u kojoj su se svi podavili".[3]
Pored građana, po pričanju samih ustaša, u srezu Bosanska Krupa ubijeno je i oko 5.000 seljaka. Da navedemo ovde još tri slučaja masovnog pokolja Srba, u nekim selima sreza Bosanske Krupe, izvršene u isto vreme kada i u samoj Krupi. 30. jula 1941. godine muslimani i ustaše upale su u selo Jezersko i „počeli da pale kuće, kolju i ubijaju nejako i slabo". Tom prilikom učinjena su najveća zverstva nad nezaštićenim stanovništvom. „Mučenje je bilo užasno! Hvatali su žene, decu, devojke i muškarce i prosto izmišljali sa najvećim zadovoljstvom na kakve će ih muke staviti. Neke su ubijali iz puške, drugima su vadili oči, sekli uši, nos, kidali nokte sa prstiju, parali majčinu utrobu i unutra stavljali dete, pa ih tako sve ostavili da u najvećim mukama umru. Druge su zatvarali u kuće po 50-100 zajedno, i u kućama ih spaljivali. Zlikovcima je i to bilo malo, pa su ljudima vadili srce i creva i sa njima se izvesno vreme sa najvećim zadovoljstvom igrali".[4] Oko Sv. Ilije muslimani ustaše iz sela Mrazovac, Bučevci, Varoška Rijeka i Bužin napali su selo Stabandžu, i izvršili svirep pokolj. „Ubijali su nas sekirama, velikim noževima, kosama, vilama i raznim drugim oružjem", kazao je jedan svedok. Vezivali su po 50-100 Srba i tražili „takvog muslimana koji je mogao najbolje da seče srpske glave", da bih ih ubio, zašta je dobijao „zasluženu nagradu".
Naročito je interesantan slučaj sa pokoljem Srba u selu Miostre. Ovo selo većinom muslimansko i samo je u jednom kraju imalo 37 srpskih kuća. „Danas ovaj zaselak ne postoji, kuće su sve razrušene, narod je bez obzira na doba i pol poubijan, a tela njihova pobacana u jednu pećinu niže sela". Iz celog sela ostalo je u životu samo pet duša, ljudi koji su se zatekli odvedeni su u zarobljeništvo u Nemačku, a jednu devojku je jedan musliman uzeo za ženu i tako je spasao. Ostala je još jedna devojčica koja je prilikom masovnog ubijanja bila ranjena i izgubila svest. Kad su ubijane nosili da bace u bezdan-pećinu, poneli su i nju, računajući da je mrtva. Kasnije je došla svesti i kako je bila među gornjim leševima, te se na neki način ispuzala, spasila i ostala u životu. „Srpsku zemlju oru danas muslimani".[5]
napomena: u originalu Miostre verovatno selo Miostrah
Mnogi Srbi stradali su prilikom odlaska na vašare u pojedine varoši, 27. jula 1941. godine na vašaru u Bosanskoj Krupi pohvatani su svi Srbi koji su se tu zatekli.[6]
Na mnogim mestima, a naročito u Bosanskoj Krajini, Lici, Krbavi i Baniji ustaše su silovale ne samo devojčice već i decu. Po selima sreza Bosanske Krupe „ustaše su vršile silovanje maloletnih devojčica, pa ih posle ubijali".[7][8][nepouzdan izvor?]
Mnoge srpske pravoslavne crkve služile su ustašama kao zatvori za Srbe. Tako je Bosanskoj Krupi za vreme velikog ilindanskog pokolja Srba 1941. godine u crkvi zatvoreno oko 70 lica. Tu su ih ustaše strašno tukle i palile „crkvene sveće i Srbima se izrugivali da im još za života gore sveće (za dušu). Docnije su ih iz crkve izveli i poubijali u polju, a u crkvu zatvorili pohapšene Srpkinje iz Bosanske Krupe".[9]
Rat u BiH[uredi | uredi izvor]
U periodu od aprila 1992. pa do polovine septembra 1995. godine, Bosanska Krupa se nalazila na liniji fronta između sukobljenih strana. Rijeka Una je u tom dijelu predstavljala prirodnu zapadnu granicu tadašnje Republike Srpske. Sam grad je pretrpio dosta štete. Nakon rata, Bosanska Krupa je većinom obnovljena.
Znamenite ličnosti[uredi | uredi izvor]
- Jelena Stanković, srpska igumanija Manastira Drače.[10]
Stanovništvo[uredi | uredi izvor]
| Sastav stanovništva – naselje Bosanska Krupa | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2013.[11] | 1991. | 1981.[12] | 1971.[13] | ||||
| Ukupno | 10 196 (100,0%) | 14 416 (100,0%) | 12 055 (100,0%) | 8 974 (100,0%) | |||
| Bošnjaci | 9 658 (94,72%) | 9 519 (66,03%)1 | 6 858 (56,89%)1 | 6 070 (67,64%)1 | |||
| Romi | 116 (1,138%) | – | – | – | |||
| Bosanci | 98 (0,961%) | – | – | – | |||
| Muslimani | 75 (0,736%) | – | – | – | |||
| Neizjašnjeni | 56 (0,549%) | – | – | – | |||
| Srbi | 53 (0,520%) | 4 044 (28,05%) | 3 142 (26,06%) | 2 433 (27,11%) | |||
| Hrvati | 50 (0,490%) | 102 (0,708%) | 109 (0,904%) | 202 (2,251%) | |||
| Bosanci i Hercegovci | 28 (0,275%) | – | – | – | |||
| Albanci | 21 (0,206%) | – | – | – | |||
| Ostali | 19 (0,186%) | 200 (1,387%) | 182 (1,510%) | 86 (0,958%) | |||
| Nepoznato | 16 (0,157%) | – | – | – | |||
| Jugosloveni | 2 (0,020%) | 551 (3,822%) | 1 764 (14,63%) | 183 (2,039%) | |||
| Makedonci | 1 (0,010%) | – | – | – | |||
| Slovenci | 1 (0,010%) | – | – | – | |||
| Turci | 1 (0,010%) | – | – | – | |||
| Pravoslavci | 1 (0,010%) | – | – | – | |||
- 1 Na popisima od 1971. do 1991. Bošnjaci su popisivani uglavnom kao Muslimani.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Popis stanovništva u BiH 2013.” (PDF). Arhivirano iz originala (PDF) 23. 11. 2018. g. Pristupljeno 18. 11. 2013.
- ^ "Vreme", 22. sept. 1934
- ^ Stranjaković 1991, str. 250-251
- ^ Stranjaković 1991, str. 251.
- ^ Stranjaković 1991, str. 252.
- ^ Stranjaković 1991, str. 191.
- ^ Stranjaković 1991, str. 226.
- ^ Kristina Bursać, babica iz Otave, srez Bosanska Krupa (K)
- ^ Stranjaković 1991, str. 169.
- ^ beli, Oblak (2020-11-13). „Manastir Drača sa moštima sveca koje leče um”. Oblak beli (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-02-18.
- ^ „Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Bosni i Hercegovini 2013 – Etnička/nacionalna pripadnost, vjeroispovijest, maternji jezik”. popis.gov.ba. Agencija za statistiku Bosne i Hercegovine. Arhivirano iz originala 7. 4. 2021. g. Pristupljeno 7. 4. 2021.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1981.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 22. 10. 2015.
- ^ „Nacionalni sastav stanovništva SFR Jugoslavije 1971.” (PDF). stat.gov.rs. Pristupljeno 22. 10. 2015.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Međunarodne | |
|---|---|
| Državne | |
