Босанска перуника

Bosanska perunika
	Bosanska perunika
Naučna klasifikacija
Carstvo:	Plantae
(nerangirano):	Angiospermae
(nerangirano):	Liliopsida
Red:	Asparagales
Porodica:	Iridaceae
Rod:	Iris
Vrsta:	I. reicenbachii
Binomno ime
	Iris reicenbachii var. bosniaca, G. Beck; G. Beck

Bosanska perunika (lat. Iris reichenbachii var. bosniaca, G. Beck) je biljka iz porodice Iridaceae, roda perunika (Iris), bosanskohercegovačka endemska vrsta. Diploidna hromozomska garnitura 2 n = 24 ili 2 n = 48.^[1]

Opis[uredi | uredi izvor]

Bosanska perunika je višegodišnja biljka visine 10-35 cm. Ima debelo podzemno stablo - podanak. Listovi su ravni ili blago srpasti, oštro zašiljeni. Širine su 4-15 mm. Listovi pri cvetu - priperci ili brakteje, su jajoliki lancetasti, trbušasto naduveni, na poleđini grebeničasti. Žućkasto su zelene boje, sa opnastim obodima.

Cveta u maju i junu. Cvetovi su dvopolni, blagog mirisa. Cvet se sastoji od 6 žutih latica, sraslih pri dnu. Perigonska cev je duga 1,5-2,5 (ređe 3) cm, skoro duplo duža od ploda, ali kraća od režnjeva. Spoljni režnjevi su široki, jajoliki ili izduženi. Svetlo žućkasti su, sa ljubičastim tačkama i prugama u donjem delu. U donjoj trećini gornje strane uočava se red žutih štrčećih dlaka. Unutrašnji režnjevi su klinasti ili jajoliki.

Plod je čaura sa 3 režnja, dužine 50-60 mm, i otvara se uzdužno; sadrži mnogo svetlosmeđeg, okruglog semena koje je na jednoj strani zašiljeno.

Ekologija i rasprostranjenost[uredi | uredi izvor]

Bosanska perunika raste pojedinačno ili u većem broju i obrasta površine od nekoliko kvadratnih metara. Naseljava suve livade i pašnjake sa plitkim kamenitim zemljištem, na karbonatnim i serpentinskim stenama. U dolini potoka Gostović u Bosni postoji karakteristična vrsta lokalne endemske fitosociološke zajednice. Bosanska perunika susreće se u biljnim zajednicama planinskih rudina na krečnjačkoj i dolomitskoj podlozi vegetacijskih redova sa vrstama roda Sesleria i Creps.