Brod (arhitektura)

Brod ili lađa je u hrišćanskoj sakralnoj arhitekturi glavni i najveći deo unutrašnjeg prostora između ulaza i oltarskog prostora. U funkcionalnom smislu, ovaj prostor namenjen je vernicima, laicima, koji tu stoje tokom bogosluženja ili molitve, dok su hor i oltarski prostor namenjeni sveštenstvu. Ta podela obično se ističe oltarskom pregradom.

Kod crkava bazilikalnog tipa u kojima je unutrašnji prostor podeljen stubovima ili stupcima, termin brod se odnosi na svaku prostornu jedinicu paralelnu sa glavnom osom građevine a omeđenu redovima stubova (stubaca), odnosno stubovima i spoljnim zidovima. U tom slučaju, u tlocrtu građevine pored glavnog broda, koji je obično širi i viši, pojavljuje se najčešće paran broj simetrično raspoređenih bočnih brodova. Izuzetak u tom smislu predstavljaju crkve dvoranskog tipa, u kojima su svi brodovi iste visine. Brod (glavni, kao i bočni) može biti zasveden ili pokriven ravnom tavanicom. Vizuelno i strukturalno, prostor broda može biti podeljen na manje jedinice – traveje – potpornim lukovima koji počivaju na stupcima ili primenom niza krstastih svodova umesto jedinstvenog bačvastog. U gotičkoj arhitekturi podela na traveje dolazi do punog izražaja zahvaljujući doslednoj primeni svodova s rebrima.

Termin „brod“ u ovom značenju nastao je kao doslovni prevod latinske reči navis, na isti način kao i ekvivalentni termini u većini evropskih jezika: (ital.) navata, (franc.) nef, (engl.) nave, (nem.) Schiff itd., i počiva na simboličnom značenju koje je brodu, lađi, pripisivano u hrišćanskom svetu: to je jedan od najstarijih simbola crkve kao građevine, koji verovatno počiva na sličnosti forme bazilikalnog zdanja i broda.

Termin brod se pojavljuje i u opisnim sintagmama „poprečni brod“ i „ophodni brod“ kojima se označavaju transept i deambulatorijum.

Tipovi broda: