Vetropark Krnovo

Dodaj veze
Koordinate: 42° 53′ 33″ S; 19° 03′ 43″ I / 42.8924652° S; 19.0620512° I / 42.8924652; 19.0620512
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Vetropark Krnovo
Vetropark Krnovo
Vetropark Krnovo na nadmorskoj visini od 1.500 m
Vetropark Krnovo na karti Crne Gore
Vetropark Krnovo
Krnovo na mapi Crne Gore
Zemlja Crna Gora
LokacijaŠavnik, Nikšić
Koordinate42° 53′ 33″ S; 19° 03′ 43″ I / 42.8924652° S; 19.0620512° I / 42.8924652; 19.0620512
Statusradi
Puštanje u rad2017.
Troškovi izgradnje120 miliona evra
VlasnikKrnovo Green Energy[1]
Vetroelektrana
Tipna kopnu
Nadmorska visina1500
Proizvodnja energije
Operativne jedinice26
Nominalni kapacitet72 MW
Vetropark Krnovo

Vetropark Krnovo nalazi se na planinskoj visoravni Krnovo, severoistočno od Nikšića.[2] Izgradnja vetroparka započela je 2015. godine, a sa probrnim radom započeo je u maju 2017. Dozvolu za rad Ministarstvo održivog razvoja i turizma Crne Gore izdalo je krajem avgusta meseca iste godine.[3] Izgradnja 26 turbina koštala je 120 miliona evra.[4]

Crna Gora je i učesnik prekograničnog IPA Adriatic projekta Powered. Cilj projekta je istraživanje potencijala vetra na Jadranskom moru. Realizovan je postavljanjem mreže anemometara duž obale Jadranskog mora, na koji način su dobijene najpovoljnije lokacije za postavljanje vetrogeneratora.

Vetropark Krnovo je 2019. godine bio vetropark na najvećoj nadmorskoj visini u Evropi. Predstavlja prvi veliki proizvodni objekat u oblasti elektroenergetike od izgradnje pljevaljske Termoelektrane 1982. godine.[5]

Na zemljištu oko vetroparka organizovana je i roizvodnja krompira. Visoravan Krnovo je odavno poznata po kvalitetnom uzgoju ovog povrća.[6]

Visoravan Krnovo[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Krnovo

Krnovo je travnata visoravan u centralnom delu Crne Gore. Okružena je ograncima planine Vojnik, koja se stepeničasto spušta prema Nikšićkom polju. Zahvata teritorije tri opštine: Nikšić, Šavnik i Plužine. Nalazi se 6,5 km južno od Šavnika,[7] oko 20 km severoistočno od Nikšića i oko 50 km severno od glavnog grada Podgorice.[8] Zajedno sa visoravni Konjsko i Lukavicom čini oblast koja je među planinarima i ljubiteljima prirode poznata kao „crnogorski Tibet”. Prosečna nadmorska visina ove visoravni je oko 1.500 m. Nadaleko je čuvena po brojnim katunima i stadima ovaca koja su tu nekada pasla. Još je čuvenija po jakim vetrovima koji preko nje duvaju i zimskim mećavama.[2] Nalazi se na 15 km od skretnice na Jasenovom polju, u pravcu ski-centra Vučje, na magistralnom putu Nikšić-Šavnik.[9]

Krnovo je slabo naseljena oblast, uglavnom se sastoji od poljoprivrednog zemljišta koje se kultiviše od proleća do jeseni, a takođe se u poslednje vreme povećao i broj stočara, zbog ekoloških uslova koje pružaju planinski pašnjaci.[8]

Oštre zime celom ovom području donosi planina Vojnik, koja dominira celim severnim delom Nikšićkog polja. Posebno su česti snežni nanosi na visoravni Krnovo.[10] Preko Krnova prolazi stari put Nikšić-Šavnik, koji je tokom zime najčešće zavejan i neprohodan,[11] po čemu je ovaj planinski kraj nekada i bio najpoznatiji. Do izgradnje novog puta preko planine Vojnik Šavnik je svake zime, zbog snežnih smetova, bivao danima odsečen od sveta.[12]

Njive pod krompirom na prostoru vetroparka

Na Krnovu se 26. avgusta 1944. godine desio sukob partizanskih i četničkih snaga, u kome je izginuo veliki broj boraca sa obe strane. Tom prilikom Sedma omladinska partizanska brigada razbila je Gvozdeni puk Pavla Đurišića, čija je zamisao bila da sabranu intelektualnu omladinu pripremi za oficirska zvanja, kako bi kasnije postali okosnica Ravnogorskog pokreta. Kasnije su bujice, prema pričama lokalnog stanovništva, izbacile iz zemlje kosti stradalih, koje su čobani sakupljali i one su sahranjivane na jednom uzvišenju. To uzvišenje nazvano je Lobanja glavica.[13]

Vetrovi na Krnovu[uredi | uredi izvor]

Detaljniom analizom, koja je obuhvatala potencijalna ograničenja kao što su reljef lokaliteta, njegova pristupačnost, putna mreža, blizina zaštićenih predela, železničkih pruga, električne mreže i naseljenih mesta. Na osnovu ove analize došlo se do zaključka da Crna Gora raspolaže značajnim potencijalom za korišćenje energije vetra na pojedinim lokalitetima. Na većem delu teritorije brzina vetra je manja od 5 m/s, što je karakteristično za teritoriju srednje Evrope. Ipak, brzina se povećava idući ka primorju, gde dostiže vrednosti od 7-8 m/s. Pored primorja, interesantna je i oblast oko Nikšića, gde brzina vetra dostiže vrednosti od 5,5-6,5 m/s. Oba područja su, zbog razvijene mreže dalekovoda i puteva, prepoznata kao potencijalni lokaliteti pogodni za izgradnju vetroparkova. Najvetrovitiji su planinski vrhovi, gde stvarni energetski potencijal vetra iznosi preko 400 W/m2. Međutim, po svim drugim karaktersitikama, ovi lokaliteti nisu pogodni za iskorištavanje. Od svih nacionalnih parkova, jedino Nacionalni park Lovćen može da bude pogodan za korišćenje energije vetra zbog razvijene infrastrukture i velike brzine vetra.[14]

Strujanje ili cirkulacija vazduha je opšti naziv za kretanje vazdušnih masa u atmosferi. Horizontalno kretanje vazdušnih masa naziva se vetar. Diferencirano zagrevanje na pojedinim delovima površine zemlje uslovljava nejednaki vazdušni pritisak, što je uzrok kretanja vazdušnih masa. U okolini Nikšića dominantni su vetrovi koji duvaju sa severa i juga, koji duvaju najvećom brzinom. Nešto su slabiji vetrovi iz pravca severo-istoka i jugo-istoka. Iz ostalih pravaca vetrovi su dosta slabiji.[15]

Rezultati merenja brzine vetra (m/s) za period od 9. septembra 2008. do 9. septembra 2009. godine, na lokacijama na Krnovu:[16]

Lokacija sept. okt. nov. dec. jan. feb. mart apr. maj juni juli avg. sep. god. prosek
Gvozd 6.22 5.29 5.58 8.11 6.66 9.09 8.66 5.01 5.61 5.24 5.34 6.07 7.74 6.24
Bukovik 6.01 4.77 5.22 6.93 5.12 8.46 7.53 4.44 4.99 4.18 4.33 5.15 7.52 6.47
Konjsko 4.29 3.96 4.51 6.89 4.68 6.75 6.55 3.89 4.48 -[a] - - - 5.66

Vetropark Krnovo[uredi | uredi izvor]

Vetroturbine na Krnovu

Vetroelektrana na Krnovu je prvi vetropark u Crnoj Gori, ukupne instalisane snage 72 megavata i godišnjom proizvodnjom oko 220 gigavat-sati. Ova proizvodnja je, prema ranijoj proceni, dovoljna za snabdevanje oko 50 hiljada domaćinstava. Izgradnja je započeta u maju 2015. godine, a radovi su završeni u oktobru 2016. Izgradnja je finansirana kreditima Evropske banke za obnovu i razvoj, Nemačke razvojne banke, IPEXBank i francuske razvojne finansijske institucije Proparko.[17] Sa probrnim radom elektrana je započela u maju 2017, a Ministarstvo održivog razvoja i turizma Crne Gore dozvolu za rad izdalo je krajem avgusta meseca iste godine.[3]

Planiranim projektom izgrađeno je 26 vetrogeneratora, dva nadzemna dalekovoda na lokacijama Krnovo-Brezna i Brezna-Kličevo, dve nove trafostanice, „Krnovo” i „Brezna” i zgrade za upravljanje vetroelektranom. Vetroelektrana je postavljena na nadmorskoj visini od oko 1500 m, dok se vetrogeneratori nalaze na relativnoj visini od 85 m. U blizini lokacije vetroelektrane postoje kuće i drugi objektikoji se koriste, kao što su katuni. Najbliže selo je Grozd, 2,3 km udaljen od elektrane, dok je najbliži grad Šavnik. Dalekovod prelazi preko nekoliko sela. Šest kuća je udaljeno do 200 m od koridora, a najbliža je udaljena samo 88 m. Minimalna dozvoljena udaljenost od koridora dalekovoda je 60 m.[7]

Istorija vetroelektrana u Crnoj Gori[uredi | uredi izvor]

Prva vetroelektrana u Crnoj Gori postavljena na Ilinom brdu, 40 kilometara udaljenom od Nikšića. Bila je poklon Vlade Holandije, vredan 850.000 evra. Postavljna je, što je dočekano kao veliki događaj. Trebalo je da proizvodi 150 miliona kilovat-sati električne energije godišnje, što bi bilo dovoljno za potrebe sela u području Mesne zajednice Vilusi u Opštini Nikšić. Samo četiri meseca kasnije, 25. februara 2005, u velikom nevremenu vetrenjaču je pogodio grom. Jedna od tri elise, teška 7,5 tona, odletela je u vazduh, a njeni delovi i stotinu metara naokolo. Kasnije su završili u pećima nikšićke železare.[18]

Vetropark Krnovo počeo je sa radom 2017. godine,[3] a Vetropark Možura 2019.[19] Ove dve vetroelektrane proizvele su 12% energije potrošene u Crnoj Gori u periodu of 24. maja do 2. juna.[20] Vetropark Krnovo značajno je doprineo ostvarenju energetskih ciljeva Crne Gore do 2020. godine, koji obavezuju da 33% ukupne potrošnje bude iz obnovljivih izvora energije.[16]

Vlada Crne Gore najavila je 2015. godine početak izgradnje još vetroparkova.[20] Stručnjaci procenjuju da su za izgradnju vetroparkova na Krnovu atraktivne tri lokacije i to na Gvozdu, Bukoviku i Konjskom, gde tokom svih 12 meseci vetra ima toliko da može svojom energijom proizvoditi dovoljne količine struje. Svojevremeno je na poziv Odseka za energetsku efikasnost i obnovljive izvore energije Ministarstva ekonomije Crne Gore za izgradnju vetroelektrana stiglo 15 dopisa zainteresovanih firmi iz Srbije, Danske, Italije, Hrvatske, Norveške, Rusije, Nemačke, Rumunije, Grčke i SAD.[18]

Turizam[uredi | uredi izvor]

Svaka turbina obeležena je info-tablom sa obeleženim položajem u vetroparku

Zbog blizine Nacionalnog parka Durmitor i zbog svoje divlje lepote, Krnovo postaje sve poželjnija turistička destinacija gostiju iz okolnih zemalja. Gruba i nemilosrdna visoravan zbog surove klime, jakih mećava i vetrova privlači ljude avanturističkog duha. Posebnu poslasticu za ljubitelje adrenaina predstavljaju vožnja motorima, letenje paraglajderom ili planinarenje nesavladivim i neprelaznim prevojima.[8] U turističku ponudu Crne Gore uvršten je i Vetropark Krnovo. Sa magistralnog puta Nikšić-Šavnik do parka se dolazi asfaltiranim putem, a skretanje, kao i svaka turbina, obeleženi su info-tablama sa osnovnim informacijama.

Edukacija[uredi | uredi izvor]

Vetar predstavlja neiscrpan ekološki izvor energije i značajan resurs u proizvodnji električne energije, čiji globalni potencijal višestruko prevazilazi potrebe. Spada u obnovljive i neograničene izvore energije i ne zagađuje životnu sredinu. Pri tome stvara 200 puta više energije nego što je danas svetu potrebno.[21] U okviru nastave u oblasti ekologije i zaštite životne sredine za crnogorske učenike se na Krnovu organizuju eko-kampovi, u okviru kojih mladi obilaze vetropark i termoelektranu „Pljevlja”, sa druge strane planine i Nacionalnog parka Durmitor.[22]

Paraglajding[uredi | uredi izvor]

Često prisustv vetra pogodno je za padinsko jedrenje paraglajderom. Krnovo je poznato po mogućnosti za poletanje po svim pravcima vetra, kao i bez vetra, a prostrane livade koje pokrivaju kompletan vidokrug omogućavaju pilotima sletanje po sopstvenom izboru. Ovo poletište idealno je za početnike, a celom dužinom do poletišta vodi asfaltni put, pogodan za sve vrste vozila. Ovo poletište je mesto na kome je većina crnogorskih pilota napravila svoje prve letove.[9]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ U ovom periodu merenja nisu vršena

Krnovo, visoravan Konjsko i Lukavica imaju značajan potencijal za razvoj ruralnog turizma.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „VELIKO INTERESOVANJE ZA VETROELEKTRANE U interesu građana ili prebogatih kompanija”. Blic. 15. 8. 2019. Pristupljeno 14. 5. 2020. 
  2. ^ a b „Crnogorski Tibet, Gornje Krnovo i surova zima”. Moja Crna Gora. Pristupljeno 12. 5. 2020. 
  3. ^ a b v „Crnogorsko ministarstvo izdalo upotrebnu dozvolu za vetropark Krnovo”. Balkan Green Energy News. 8. 9. 2017. Pristupljeno 12. 5. 2020. 
  4. ^ „Vetropark na Krnovu pušten u probni rad - U 26 turbina kod Nikšića uloženo 120 mil EUR”. eKapija. 15. 5. 2017. Pristupljeno 12. 5. 2020. 
  5. ^ „Vjetroelektrana pokazala višestruke pozitivne efekte”. Zvanični veb-sajt. RTCG. 25. 10. 2018. Pristupljeno 14. 5. 2020. 
  6. ^ Ivanović, Maja; Radović, Milica (14. 3. 2011). „Najbolje prolazi krompir iz Gusinja i sa Krnova”. Vijesti. Pristupljeno 17. 5. 2020. 
  7. ^ a b Đurđević 2017, str. 5
  8. ^ a b v „Crnogorski Tibet - gruba i nemilosrdna visoravan”. MONDO. 28. 4. 2018. Pristupljeno 14. 5. 2020. 
  9. ^ a b „POLETIŠTE: KRNOVO”. Zvanični veb-sajt. Paraglajding savez Crne Gore. Arhivirano iz originala 07. 09. 2020. g. Pristupljeno 14. 5. 2020. 
  10. ^ „Vojnik planina”. DINARSKO GORJE. Pristupljeno 14. 5. 2020. 
  11. ^ „Šavnički spasioci sinoć iz mećave na Krnovu spasili rusku državljanku”. Pobjeda. 9. 3. 2020. Pristupljeno 14. 5. 2020. 
  12. ^ Mandić, Svetlana (19. 2. 2012). „Ilija Šušić ljeti vozi "ladu nivu", zimi motorne sanke i spasava ljude”. Vijesti. Pristupljeno 17. 5. 2020. 
  13. ^ Kadić, V. (27. 10. 2017). „Krnovo: Sveće za četnike, ali i partizane”. Novosti. Pristupljeno 14. 5. 2020. 
  14. ^ Đurđević 2017, str. 3-4
  15. ^ „Klima Nikšića”. Geografija Za Sve. 22. 2. 2017. Pristupljeno 14. 5. 2020. 
  16. ^ a b Đurđević 2017, str. 7
  17. ^ „Vlasniku vjetro-parka Krnovo 3,59 miliona”. Dan. 1. 5. 2019. Pristupljeno 14. 5. 2020. 
  18. ^ a b Kadić, V. (16. 6. 2015). „Nikšić: Vetroelektrana na Krnovu”. Gradjevinarstvo.rs. Gradjevinarstvo.rs / Construction.rs. Pristupljeno 12. 5. 2020. 
  19. ^ „Vjetroelektrana na Možuri počela probni rad”. Bankar.me. 4. 8. 2019. Pristupljeno 12. 5. 2020. 
  20. ^ a b „Crna Gora 10 dana svu energiju dobijala iz obnovljivih izvora”. Nova Ekonomija. 5. 6. 2019. Pristupljeno 12. 5. 2020. 
  21. ^ Milošević, Anica. „OPRAVDANOST PODIZANJA VETROELEKTRANA KOD NAS I U SVETU” (PDF). Zvanični veb-sajt. Akademija tehničko-vaspitačkih strukovnih studija. Arhivirano iz originala (PDF) 06. 09. 2020. g. Pristupljeno 17. 5. 2020. 
  22. ^ „EKO KAMP NA KRNOVU ZA UČENIKE VI RAZREDA”. Tivat Radio. 18. 9. 2018. Arhivirano iz originala 23. 09. 2020. g. Pristupljeno 14. 5. 2020. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Vetropark Krnovo na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ветропарк_Крново&oldid=27420388”