Vladimir Matijević
Vladimir Matijević | |
|---|---|
 | |
| Datum rođenja | 3. avgust 1854. |
| Mesto rođenja | Gornji Budački, Austrijsko carstvo |
| Datum smrti | 7. septembar 1929. (75 god.) |
| Mesto smrti | Beograd, Kraljevina SHS |
Vladimir Matijević (Gornji Budački, Kordun, 3. avgust 1854 — Beograd, 7. septembar 1929) bio je srpski trgovac, dobrotvor i osnivač najznačajnijih organizacija Srba u Hrvatskoj i Austrougarskoj.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Vladimir Matijević se rodio na Kordunu, u selu Gornji Budački, u blizini Karlovca, kao treće od devetoro dece. Otac Petar, do raspuštanja Vojne granice, bio je oficir sedme čete Slunjske graničarske regimente, kada je, kao poreznik, prešao u civilnu službu. Njegova majka Jula, rođena Nović, bila je iz Surduka u Sremu, poreklom iz porodice oficira Petrovaradinske graničarske regimente. Sva Matijevićeva braća i sestre umrli su još u ranoj mladosti ili u srednjem dobu, tako da je jedino on doživeo zrele godine.
Školovanje[uredi | uredi izvor]
Budući da je poticao iz oficirske porodice, po želji roditelja, posle osnovne škole, upisao je regimentsku kadetsku školu u Turnu kod Karlovca.[1] Međutim, kada je otac, kao razborit čovek, koji se, sticajem okolnosti, dosta kretao u društvu obrazovanih Srba raznorodnih zanimanja, uočio otpor koji njegov sin ispoljava prema vojsci i vojnom pozivu, pružio je podršku mladom Vladimiru da nastavi školovanje u redovnim civilnim školskim ustanovama. Upravo uz njegovu pomoć, sa nepunih sedamnaest godina, neposredno pre stupanja u vojnu službu, Matijević je upisao realku u Rakovcu, u neposrednoj blizini Karlovca.
Tokom školovanja, na Matijevića je veliki uticaj izvršio prota Nikola Begović, poznati nacionalno-prosvetni delatnik, koji mu je predavao veronauku. Svojom pojavom i predanim radom Begović je izvršio veliki uticaj na izgrađivanje Matijevićevih nacionalnih osećanja, koja će se kasnije jasno ogledati u njegovom nepokolebivom i istrajnom radu na uzdizanju i snaženju srpskog naroda. Begovićevom uticaju može se pripisati i Matijevićevo učešće, kao dobrovoljca, u Srpsko-turskom ratu, 1876. godine.[2]
Poslušavši savet jednog očevog prijatelja da, zbog urođene okretnosti, rečitosti i komunikativnosti, izabere posao trgovca, Matijević je, posle realke, upisao Visoku trgovačku školu u Beču.
Dolazak u Zagreb[uredi | uredi izvor]
Kada je završio školovanje, vraća se u zavičaj i zapošljava u velikoj trgovačkoj kući Rajner u Karlovcu. Po izbijanju srpsko-turskog rata 1876. godine odlazi kao dobrovoljac u Srbiju. Tu i ostaje izvesno vreme nakon rata, radeći u Beogradu u jednoj knjižari. Zbog bolesti napušta rad i odlazi svojima u Karlovac. Za vreme okupacije prešao je Ličko Petrovo selo kod Petra Šarka tamošnjeg trgovca. Godine 1882. stiže u Baranju da radio za firmu "Višnja" kod Pečuja.[3] Zatim se definitivno naseljava u Zagrebu, gde zaposlenje dobija u trgovačkoj radnji Gustava Sahera. Počeo je kao praktikant, a potom se dokazao kao zastupnik i trgovački putnik. Putovao je mnogo, zastupajući više trgovačkih kuća po svim srpskim krajevima, koje je upoznao i povezao se sa istomišljenicima. Od samog početka, pažljivo je pratio i upijao način rada, proučavajući praktične trgovačke poslove. Kao vredan, sposoban, poslovan i perspektivan čovek, koji je sve poslove završavao na vreme, efikasno i pedantno, bio je miljenik svih vlasnika trgovačkih poslovnica kod kojih je radio. Praksu je sticao po najvećim trgovačkim firmama, doprinoseći da svaka od njih proširi poslove i uveća kapital.[2] Predanim radom, i sam Matijević stekao je značajna novčana sredstva, kada mu je 1882. godine, u njegovoj dvadeset i sedmoj godini, Konšak, vlasnik najveće trgovačke radnje u Zagrebu i njegov poslednji poslodavac, postao poslovni partner. Pod Matijevićevim vođstvom, ta firma je proširila obim poslovanja i uvećala se nekoliko puta.
Godinu dana kasnije, 1883. godine, oženio se Paulinom Lađević, ćerkom Đoke Lađevića, trgovca iz Karlovca. U tom periodu kod Matijevića je započela ideja o osnivanju Srpskog privrednog društva Privrednik, koju će on, uz pomoć većeg broja prijatelja i srpskih rodoljuba, uspešno sprovesti u delo.
Osnivanje Privrednika[uredi | uredi izvor]
Odluka o osnivanju Privrednika kod Matijevića se nije rodila odjednom već je sazrevala tokom godina koje je proveo kao trgovački putnik, obilazeći mnoge predele Austrougarske. Oprezni Matijević svoju odluku nije odmah razglasio, nego se oprobao na pojedninačnim primerima. Tako je posle obavljenog posla, pominjući to tek uzgred, nudio trgovcima s kojima je poslovao jednog svog tobožnjeg „malog rođaka“, dečaka sa sela, za šegrta. Pošto su ponude najčešće prihvatane, Matijević se zatim obraćao seoskim učiteljima i sveštenicima sa zahtevom da mu pošalju odabranu decu, koju će uputiti na izučavanje zanata. Na taj način on je na razne zanate „namestio“ oko 250-oro dece, a prvog šegrta u svojoj dvadeset drugoj godini.[2]
Nedugo potom, pošto je stekao znatan imetak i ime uspešnog privrednika, Matijević je odlučio da prestane s putovanjima i da se posveti radu u svojoj firmi u Zagrebu. U to vreme obavljao je temeljne pripreme za osnivanje Privrednika, oslanjujiće se pritom na iskustva u radu postojećih jevrejskih i drugih društava sa sličnim zadacima. Konačno, 1897. godine, Privrednik je počeo s radom „namestivši“ prvog šegrta. Prve beležnice o slanju pitomaca na zanat Matijević je vodio u svom stanu. U prvim godinama Privrednikovog rada Matijević je lično pregledavao svaku prispelu molbu, o kojoj je odlučivao posle podrobne analize. Takođe, sastavio je i napisao Statut Privrednika. Od osnivanja pa do svoje smrti Matijević je bio potpredsednik Privrednika.
Srpska banka i savez zemljoradničkih zadruga[uredi | uredi izvor]
Pre osnivanja Privrednika Matijević je značajno radio na podizanju srpske privrede u Hrvatskoj i Austrougarskoj. Zajedno sa Bogdanom Medakovićem, Jovanom Živkovićem i Svetislavom Šumanovićem predvodio je osnivanje Srpske banke u Zagrebu 1895. godine. Kad je osnovana, Banka je imala jedan od najvećih kapitala u Hrvatskoj i bila je prvi srpski novčani zavod u Austrougarskoj. Matijević je izabran za predsednika uprave Banke i tu funkciju je vršio do svoje smrti.[2]
Zalaganjem Matijevića i njegovih prijatelja i saradnika osnovano je oko 450 srpskih zemljoradničkih zadruga u Austrougarskoj, koje su 1896. udružene u Savez srpskih zemljoradničkih zadruga. Njihova svrha je bila da okuplja seljake i obučava ih i poljoprivrednim, potrošačkim i kreditnim poslovima, da ih podstiče na štednju i omogućava povoljne kredite, uz pomoć Srpske banke.
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
