Pređi na sadržaj

Vojislav Ilić Mlađi

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Za druge upotrebe, pogledajte Vojislav Ilić (višeznačna odrednica).
Vojislav Ilić Mlađi
Vojislav Ilić Mlađi
Datum rođenja(1877-10-07)7. oktobar 1877.
Mesto rođenjaOreovica, Kneževina Srbija
Datum smrti22. maj 1944.(1944-05-22) (66 god.)
Mesto smrtiBeograd, DF Jugoslavija

Vojislav Ilić Mlađi (Oreovica, 7. oktobar 1877 — Beograd, 22. maj 1944) bio je srpski pesnik.[1] Bio je aktivan u periodu između Prvog i Drugog svetskog rata. Pisao je poeziju, književne kritike, prevodio sa ruskog, francuskog i nemačkog jezika i svrstavan je među vodeće umove svoga doba. Njegovi stihovi urezani su na kapeli srpskog vojničkog groblja na Zejtinliku u Solunu. Objavio je preko četrdeset knjiga, a sarađivao u stotinak časopisa. Njegov legat nalazi se u Udruženju za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat” u Beogradu.

Nagrada Vojislav Ilić Mlađi dodeljuje se svake godine njemu u čast, kao nagrada za najbolji sonet na srpskom jeziku, kao i za najbolju neobjavljenu dečiju pesmu. Dobitnici ove nagrade za 2020. godinu su književnik Jovan Bundalo za najbolji sonet i književnica Ana Stjelja za najbolju dečiju pesmu.[2]

Biografija[uredi | uredi izvor]

Detinjstvo i školovanje[uredi | uredi izvor]

Rodna kuća u Oreovici

Vojislav Ilić Mlađi rođen je 7. oktobra 1877. godine u Oreovici kod Požarevca, kao prvo od sedmoro dece Julijane i Jovana Ilića, oreovačkog prote, kasnije paroha u crkvi Svetog Marka u Beogradu, a potom i dvorskog sveštenika obe srpske dinastije. Tamo se nalazila njegova rodna kuća, koja je imala status spomenika kulture, ali je devedesetih godina 20. veka srušena.[3]

Vojislav Ilić u mladosti

Pogrešno je često vezivan za pesnika Vojislava Ilića, sa kojim nije u srodstvu, mada su živeli izvesno vreme u susedstvu na beogradskoj Paliluli. Zbog istog imena i prezimena, čak i srednjeg slova, a iz poštovanja prema Vojislavu Iliću, svome imenu pridodao je Mlađi.

Osnovnu školu završio je u rodnom selu, a potom je upisao i završio Požarevačku gimnaziju. Već u svojim srednjoškolskim danima počeo je da piše, objavljujući pesme u većem broju časopisa tog vremena. Nakon završene gimnazije odlazi na studije u Beograd, gde mu je otac bio paroh, i upisuje Pravni fakultet na Velikoj školi. Kao student, 1902. godine, izdao je malu zbirku prevedenih pesama Tuđinski biser. Ova zbirka prošla je gotovo neprimećena, a kasnije u životu rekao je za nju da je "danas pogotovu nigde i nema".[4] Tokom studija se zaljubio u Darinku Simonović, ćerku popa Miloša Simonovića, kojom se ženi odmah po završenim studijama 1903. godine.

Mladost i predratni period[uredi | uredi izvor]

Nakon završenog prava, Vojislav je službovao u svojstvu sudskog pisara i pod ovim zaposlenjem često se sa svojom ženom selio po srpskim varošima. Radio je u Čačku, Kruševcu, Jagodini, Aleksincu i Ćupriji. Među ovim mestima, na dalji tok života, ali i njegovo pesništvo, najviše uticaja imao je boravak u Aleksincu. U tom periodu, 1905. godine, njegova žena Darinka Ilić radila je kao učiteljica u Krivom Viru, selu nadomak Zaječara. Dok je Vojislav, usled bolesti i po preporuci lekara, privremeno poslat na obalu Jadranskog mora, njegova tromesečna ćerka Julijana razbolela se i ubrzo potom preminula. Ovo je prva od nekoliko velikih nesreća u njegovom životu, nakon kojih Vojislavljevo pesništvo dobija snažnu notu tuge i boli.

Po povratku sa Jadrana odlazi da poseti svoju ženu u Krivom Viru, zatiče je u preljubi i, u tragičnom spletu okolnosti, oduzima joj život. Pod istragom je odležao šest meseci u pritvoru u Zaječaru, nakon čega je utvrđeno da nije kriv, te je pušten na slobodu.[5] U obrazloženju presude, donesene avgusta 1906. godine, „utvrđeno je da je optuženi bez svoje krivice, u jarost doveden postupcima i velikim ucenama od strane ubijene, pok. Darinke, delo ovo odmah učinio”.[6][5] Ovaj događaj snažno je uticao na njegov život i svu svoju tugu i bol Vojislav će pretočiti u poeziju. Godine 1909. objavljuje svoju prvu zbirku autorskih pesama pod nazivom Pesme, među kojima se ističu Noćna svirka, Iz jedne šetnje, Nad izvorom Timoka, Zvoni, Njen venčić, Iz bolničkih časova, U poštanskim kolima. Za ovu zbirku Jovan Skerlić napisaće kritiku, kasnije uključenu u delo Pisci i knjige (1964).[4] Između ostalog, Skerlić piše:

Ima u ovoj knjizi ceo jedan niz pesama potpuno ličnih i najintimnijih, gde je velika iskrenost našla vrlo jak i impresivan izraz. Ilić je imao jednu veliku nesreću u svome životu, i nema nikakve nedelikatnosti pominjati je kada je ona vrlo otvoreno i u pojedinostima ispričana u celom jednom nizu jakih pesama [...] Utisak ostaje, i on je, u svojoj tragičnosti, velik i silan.

Skerlić takođe navodi da je Vojislav do tada bio samo osrednji pesnik, koji je, kao i svi pesnici, prevodio i objavio knjigu prevedenih pesama. Međutim, dotaknut ličnim sunovratom, doseže pesničke visine.[4] Nekoliko godina kasnije, Bogdan Popović uvrstiće tri njegove pesme u svoju Antologiju novije srpske lirike (1911).

Međuratni period[uredi | uredi izvor]

Vojislav sa suprugom Jovankom

Nakon završetka Prvog svetskog rata, 1919. godine, Vojislav je postavljen na poziciju sekretara Apelacionog suda u Beogradu. Po drugi put se oženio, i sa ženom Jovankom Prvanović, domaćicom, izrodio je osmoro dece. I u ovom braku prerano je izgubio troje dece, ćerku Zagorku i sinove Jovana i Dušana, što će mnoge navesti da njegovu sudbinu često porede sa sudbinom Jovana Jovanovića Zmaja. Svojoj deci posvetio je neke od najlepših i najtužnijih stihova.

Tokom 1922. godine radio je kao pomoćnik upravnika Narodne biblioteke Srbije, a od iste godine radio je kao inspektor u Ministarstvu pravde, sve do penzionisanja.[7]

Vojislav recituje u Dvoru Karađorđevića

Između dva svetska rata važio je za jednog od omiljenih pesnika, čiji su se stihovi čitali na raznim svečanostima, praznicima, komemoracijama, ali i u školama, crkvama, na grobljima i u Dvoru. Pisao je u prvom redu rodoljubive, zatim zavičajne, ljubavne i dečije pesme, ali i humorističko – satirične, religiozne, kraljevske i druge. Često mu je ukazivana velika čast pozivanjem da sastavlja nadgrobne stihove, ali i da drži govore na sahranama mnogih velikana, među kojima su vojvoda Radomir Putnik i vojvoda Živojin Mišić.[8] Njegovi dirljivo sastavljeni epitafi krase mnoge grobove beogradskog Novog groblja. Zanimljivo je da je, u nekoliko navrata, Vojislav i sam sebi pisao epitafe, uz koje bi navodio šaljive razloge poput: „Spremljen sebi samom, kad sam, kao pomoćnik bibliotekara, imao nesreću da se, jedne zime, u Narodnoj biblioteci, smrzavam od hladnoće".[8]

Epitaf Vojislava Ilića Mlađeg na Zejtinliku

Vojislav je, na strogo anonimnom konkursu za pesnike čije bi se pesme mogle naći na srpskom vojničkom groblju na Zejtinliku u Solunu, priložio svoju pesmu iako su u komisiji bili ljudi sa kojima nije bio u dobrim odnosima.[5] Njegovi stihovi su odabrani, bez prethodnog znanja o autorstvu, a potom uklesani na kamen veličanstvenog mauzoleja. Ilićevi stihovi ispisani su i na spomeniku srpskim junacima sahranjenim u grobnici na Mačkovom kamenu.[9]

Tokom svog života dosta je prevodio, čime je Srbiji značajno približio Puškina, Ljermontova, Getea, Šilera, Molijera, Gotijea, Lamartina i druge velikane. U dva maha njegova dela prevođena su na bugarski (1922. i 1929) i na esperanto (1932).

Nekoliko godina pred početak Drugog svetskog rata, Vojislav se našao u finansijskoj krizi. Od srca želeći da mu pomogne, a da pritom Vojislava ne uvredi, naučnik Mihajlo Pupin otkupio je više stotina primeraka njegovih knjiga i na taj način ga spasao gladi.[8] Ilić mu se u dva navrata odužio i zahvalio pesmama. Prva pesma nastala je 1933. godine, povodom naučnikovog rođendana, a druga povodom Pupinovog podizanja „Narodnog Doma" (danas deo Memorijalnog kompleksa) u Idvoru, 1935. godine. Originalni rukopisi ovih pesama danas se nalaze u Udruženju za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat" u Beogradu.

Drugi svetski rat i posleratni period[uredi | uredi izvor]

Stihovi Vojislava Ilića Mlađeg često su bili snažni, otmeni, gorljivi i iskreno nacionalno obojeni, a u njima se jasno mogla videti ljubav prema Kralju i veri.[5] Ovakve tematike uticale su na proterivanje i ukidanje Ilićeve reči iz srpske književnosti nakon 1945. godine. Međutim, pesnik nije doživeo ovu odluku. Preminuo je 22. maja 1944. godine u okupiranom Beogradu, a sahranjen je na Novom groblju, u porodičnoj grobnici u 11. parceli, pored svoja dva rano preminula sina.

Danas[uredi | uredi izvor]

Vojislav Ilić Mlađi dugo je bio zaboravljen u srpskoj književnosti. Međutim, u Srbiji ovog veka postepeno se formira uverenje da je Ilić jedan od klasika srpske književnosti, koji je bio žigosan i bojkotovan u periodu komunizma i tako nepravedno zaboravljen.

Centar za kulturu opštine Žabari, koji nosi naziv po pesniku, svakog oktobra organizuje Dane Vojislava Ilića Mlađeg u Orevici, pesnikovom rodnom selu.[10] U okviru festivala dodeljuje se Nagrada Vojislav Ilić Mlađi za najbolji sonet na srpskom jeziku.

Legat Vojislava Ilića Mlađeg[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Legat Vojislava Ilića Mlađeg

Aprila 2018. godine, Ilićeva unuka Milica Janjušević, poklonila je arhivu svoga dede Udruženju za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat", a avgusta 2020. godine u Muzeju srpske književnosti otvoren je njegov legat.[11]

Galerija[uredi | uredi izvor]

  • Vojislav Ilić Mlađi
    Vojislav Ilić Mlađi
  • Fotografija sa potpisom V. Ilića Mlađeg
    Fotografija sa potpisom V. Ilića Mlađeg
  • Porodični portret
    Porodični portret
  • Vojislav sa porodicom u Sokobanji 1926. godine
    Vojislav sa porodicom u Sokobanji 1926. godine
  • Vojislav sa svojom decom
    Vojislav sa svojom decom
  • Vojislav u svom dvorištu
    Vojislav u svom dvorištu
  • Vizitkarta Vojislava Ilića Mlađeg
    Vizitkarta Vojislava Ilića Mlađeg

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Milisavac, Živan, ur. (1984). Jugoslovenski književni leksikon (2. izd.). Novi Sad: Matica srpska. str. 258. 
  2. ^ „Književnici Jovan Bundalo i Ana Stjelja ovogodišnji dobitnici nagrade „Vojislav Ilić Mlađi“”. Blog „Enheduanin književni vrt“. Udruženje „Alia Mundi“. Pristupljeno 30. 9. 2020. 
  3. ^ „Regionalni zavod za zaštitu spomenika”. spomenicikulture.org.rs. Arhivirano iz originala 28. 12. 2014. g. Pristupljeno 2020-07-03. 
  4. ^ a b v Skerlić, Jovan (1964). Pisci i knjige. Beograd: Branko Đonović. 
  5. ^ a b v g „Arhiva Vojislava Ilića Mlađeg”. Srbija među knjigama. 4—18: 9—14. 2018. ISSN 2620-1801 — preko Udruženje za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat”. 
  6. ^ „Nacionalna Revija - National Review”. www.nacionalnarevija.com. Pristupljeno 2020-07-03. 
  7. ^ Sineku(lt)ura Arhivirano na sajtu Wayback Machine (18. oktobar 2016), pristupljeno 16. oktobra 2016.
  8. ^ a b v „Preuzet još jedan deo zaostavštine Vojislava Ilića Mlađeg”. Srbija među knjigama. 5—18: 23. 2018. ISSN 2620-1801 — preko Udruženje za kulturu, umetnost i međunarodnu saradnju „Adligat”. 
  9. ^ „Osamnaesti „Dani Vojislava Ilića mlađeg“ U Oreovici”. Rec naroda (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2020-07-03. 
  10. ^ „Centar za kulturu – Opština Žabari” (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2020-07-03. 
  11. ^ „Otvoren legat pesnika Vojislava Ilića Mlađeg (FOTO)”. www.srbijadanas.com (na jeziku: srpskohrvatski). Pristupljeno 2020-08-10. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Војислав_Илић_Млађи&oldid=27820670”