Glavni štab NOV i PO Kosova i Metohije
Glavni štab Narodnooslobodilačke vojske i partizanskih odreda Kosova i Metohije je bio najviši vojni organ koji je organizovao i komandovao jedinicama Narodnooslobodilačke vojske i partizanskih odreda Jugoslavije na području Kosova i Metohije, tokom Narodnoosolobodilačkog rata. Bio je potčinjen Vrhovnom štabu Narodnooslobodilačke vojske i partizanskih odreda Jugoslavije.
Istorijat[uredi | uredi izvor]
Koreni Glavnog štaba NOV i PO Kosova i Metohije sežu u april 1943. godine, kada su krajem tog meseca formirani Štab Kosovske operativne zone i Štab Metohijske operativne zone NOV i PO Kosova i Metohije. Tada je po prvi put uspostavljena direktna veza između Centralnog komiteta KPJ i Oblasnog komiteta KPJ za Kosovo i Metohiju, preko delegata CK KPJ Svetozara Vukmanovića i time stvoreni uslovi za intenzivniji razvoj Narodnooslobodilačkog pokreta na Kosovu i Metohiji.
Poseban uticaj na stanovništvo Kosova i Metohije imala je kapitulacija Italije 8. septembra 1943. godine, nakon čega je deo albanskog stanovništva počeo da sa simpatijama gleda na Narodnooslobodilački pokret. Toj promeni stavova doprineli su i jačanje Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije, te uspesi Antifaističke koalicije, posebno sovjetske Crvene armije na Istočnom frontu.
Na Šar planini je 3. novembra 1943. godine otpočelo trodnevno savetovanje komunista kojem su prisustvovali članovi Oblasnog komiteta i delegati sreskih komiteta KPJ s Kosova i Metohije. Na savetovanju je, među ostalim, privremeni Glavni štab za Kosovo i Metohiju konačno bio preimenovan u Glavni štab NOV i PO za Kosovo i Metohiju.[1]
Po naređenju Vrhovnog štaba NOV i PO Jugoslavije od 2. septembra 1944. godine, Glavni štab NOV i PO za Kosovo i Metohiju bio je preimenovan u Operativni štab NOV i PO za Kosovo i Metohiju. Tada su usledile završne borbe za konačno oslobođenje Kosova i Metohije, kojima je rukovodio Operativni štab KiM. Na osnovu plana Operativnog štaba, Prva i Četvrta kosovsko-metohijska brigada su u sadejstvu sa Trećom i Petom brigadom NOV Albanije učestvovale u oslobođenju Metohije, dok su Treća i Peta kosovsko-metohijska brigada u saradnji sa 22, 24. i 25. srpskom divizijom i bugarskom Drugom armijom vodile borbe za oslobođenje Kosova.[1]
Pokrajina je oslobođena do kraja novembra 1944, nakon čega je deo kosovsko-metohijskih brogada upućen na Sremski front. Međutim, u decembru 1944, albanske odmetničke i kontratrevolucionarne snage podigle su pobunu protiv novih vlasti. Pobuna je zahvatila veći deo Kosova. Operativni štab NOV za KiM je od 2. decembra 1944. pokrenuo borbe protiv kontrarevolucionarnih snaga. Pošto su se borbe razbuktavale, Vrhovni štab NOV i POJ formirao je 8. februara 1945. godine 52. kosovsko-metohijsku diviziju. Za Kosovo i Metohiju bila je uspostavljena vojna uprava i formirana komanda vojne oblasti. To je bilo na snazi do marta 1945. godine, kada je konačno uništen otpor balističkih i ostalih odmetničkih snaga.[2]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Vojna enciklopedija, 658. str.
- ^ Vojna enciklopedija, 659. str.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Vojna enciklopedija (knjiga četvrta). Beograd 1972. godina.
Glavni štabovi u Narodnooslobodilačkom ratu | ||
|---|---|---|
| državni |  | |
| pokrajinski | ||
