Pređi na sadržaj

Gustav Šebeš

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Gustav Šebeš
Gustav Šebeš
Lični podaci
Datum rođenja (1906-01-22)22. januar 1906.
Mesto rođenja Budimpešta, Austrougarska
Datum smrti 30. januar 1986.(1986-01-30) (80 god.)
Mesto smrti Budimpešta, NR Mađarska
Reprezentativna karijera
Godine Reprezentacija Nast (Gol)
1936 Mađarska 1 (0)

Gustav Šebeš (mađ. Sebes Gusztáv; r. 22. januara 1906. Budimpešta, Austrougarska - 30. januara 1986. Budimpešta, Narodna Republika Mađarska.), pravo ime Gustav Šarenpek (mađ. Scharenpeck Gusztáv), je bio mađarski fudbaler i trener. Ostao je upamćen i najpoznatiji je kao trener i duhovni vođa zlatne mađarske ekipe.

Najveći deo svoje igračke karijere je proveo u FK MTK Hungarija (MTK Hungária FC), gde je osvojio tri titule šampiona Mađarske.

  • Bio je jedan od osnivača UEFA-e (1954)
  • Bio je jedan od osnivača UEFA Šampionske Lige (1955)
  • Predsednik mađarskog olipijskog komiteta (1948-1956)
  • Potpredsednik mađarskog sportskog komiteta (1950-1956)
  • Potpredsednik UEFA-e (1954-1960)

Zajedno sa Belom Gutmanom (Guttmann Béla) i Martonom Bukovijem (Bukovi Márton), Šebeš je činio trio radikalnih mađarskih fudbalskih trenera, koji su uneli novu 4-2-4 formaciju u fudbalsku teoriju i terminologiju.

Šebeš je ovu formaciju nazivao socijalističim fudbalom, što je u stvari rana verzija totalnog fudbala, gde je svaki fudbaler sposoban da igra bilo koju poziciju i podnosi isti teret i odgovornost tokom utakmice, od beka pa do krila.

Pod vođstvom Šebeša, Mađarska reprezentacija je odigralau kontinuitetu 32 utakmice neporažena. To je rekord koji ni danas nije oboren. Tokom ovog perioda Mađarska je osvojila olimpijsko zlato u Helsinkiju 1952. godine, titulu šampiona centralne Evrope 1953. i titule vicešampiona sveta u Bernu, na svetskom prvenstvu 1954. godine. Kao trener vodio je tim na dve nezaboravne utakmice protiv Engleske gde su mađari održali fudbalske lekcije englezima i pobedili u prvoj utakmici u Londonu na Vembliju 1953. godine sa 6:3 i sledeće godine u Budimpešti sa 7:1.

Poraz u finalu svetskog prvenstva 1954. je bio početak kraja Šebešove trenerske karijere. Posle ovog poraza, pod vođstvom Šebeša, Mađarska je odigrala još 18 utakmica neporažena sve do 19. februara 1956, kada je Mađarska izgubila od Turske sa 3:1.

Posle poraza od Belgije 5:4, 3. juna 1956, Šebeš se povukao sa mesta saveznog trenera ali je ostao prisutan u mađarskom fudbalu kao trener klubova Dože, Honveda i Diošđera.

Početak karijere[uredi | uredi izvor]

Gustav Šebeš potiče iz obućarske porodice, fudbal je počeo da igra u nižerazrednim mađarskim klubovima. Radio je kao organizator u zanatskom udruženju i u Budimpešti i u Parizu. U Francuskoj je radio za Reno u Bijankuru kao monter. U firmi je postajao fudbalski klub Olimpik Bijankur za koji je Šebeš u početku igrao. (Na putu za London, 1953, Šebeš se zaustavio sa mađarskim nacionalnim timom da bi odigrao prijateljsku trening utakmicu sa svojim bivšim timom, pred 3.000 gledalaca Šebešov zlatni tim je pobedio Šebešov tim iz mladosti sa 18:1.)

Povratkom u Mađarsku 1920. godine Šebeš se priključuje prvoligašu MTK, gde su već igrali Kalmar Jene (Jenő Kálmár) i Titkoš Pal (Pál Titkos), obojica su mu kasnije bili pomoćni treneri, sa kojima osvaja tri titule šampiona mađarske i jedanput mađarski kup.

Honved i MTK[uredi | uredi izvor]

Stadion ferenca Puškaša (Nepstadion)

Gustav Šebeš je kao član trojne komisije, druga dva člana su bili Bela Mandik (Béla Mandik) i Gabor Kompoti - Kleber (Gábor Kompóti-Kléber), 1948. godine preuzeo brigu o fudbalskoj reprezentaciji Mađarske. Kompletnu kontrolu nad nacionalnim timom je preuzeo 1949. godine kada je dobio položaj ministra za sport. Njegova inspiracija su bili austrijski Vundertim i italijanska reprezentacija iz tridesetih godina, koja je osvojila dva svetska prvenstva 1934. i 1938. godine. Oba tima su koristila igrače iz minimalnog broja klubova i Šebeš je hteo da uvede isti sistem i u mađarskoj nacionalnoj reprezentaciji. U to vreme u Mađarskoj su dva najjača kluba bila FK Ferencvaroš i MTK. MTK je pripadao tajnoj policiji, dok su Ferencvaroš držali desničari, što je nateralo Šebeša da se okrene FK Kišpešt koji je tada preuzet na brigu od strane Ministarstva odbrane i postao armijski klub sa novim imenom FK Honved.

U Kišpeštu su već igrali Ferenc Puškaš i Jožef Božik a na oku su im bili Šandor Kočiš, Zoltan Cibor i Laslo Budaji iz Ferencvaroša, Đula Lorant iz FK Vašaša i golman Đula Grošič iz nižerazrednog MATEOSA.

Zahvaljujući armijskoj podršci, Šebeš je imao tako reči neograničeni fond koji je koristio za ostvarivanje svojih ciljeva sa nacionalnom selekcijom. Martin Bukovi je kao trener MTK uveo sistem 4-2-4, koji je kasnije usvojen od strane Šebepša u nacionalnom timu. Takođe, MTK je koristio Nandor Hidegkutija i Petar Palotaša za igru menjanja pozicije centarfora i veznog, tako da centarfor, Hidegkuti, je ulazio u napad iz pozadine. Druga dva igrača Mihalj Lantoš i Jožef Zakarijaš su pored čvrste odbrane davali podršku napadu.

Olimpijski šampion[uredi | uredi izvor]

Olimpijski stadion u Helsinkiju

Gustav Šebeš i nacionalni tim su prvi put došli u žižu međunarodne javnosti na letnjim olimpijskim igrama 1952. godine u Helsinkiju. Sa igračima Puškaševog i Kočiševog kalibra, mađari su lako došli do finala. U pet utakmica su dali 20 golova a primili samo 2. U polufinalu su pobedili branioca olimpijskog zlata Švedsku sa 6:0, a u finalu su imali nešto teži posao, igrali su protiv tima Jugoslavija u kojoj su bili sve sami asovi Rajko Mitić, Stjepan Bobek, Zlatko Čajkovski, Vujadin Boškov, Vladimir Beara i ostali, a Jugoslavija je tada promenjivala sličan sistem 4-2-4, tako da je krajnji rezultat od 2:0 pokazao snagu i ravnopravnost tadašnje Jugoslovenske ekipe. U finalnoj utakmici golove su dali ferenc Puškaš i Zoltan Cibor.

Između ostalih, na finalnoj utakmici, u gledalištu je bio i Stenli Raus (Stanley Rous), tada generalni sekretar engleske federacije, koji je impresioniran igrom mađara pozvao reprezentaciju Mađarske da odigra prijateljsku utakmicu protiv Engleske na Vembliju.

Mađarska protiv Engleske[uredi | uredi izvor]

Vembli stadion iz 1923

Za utakmicu protiv Engleske, Šebeš je svoju reprezentaciju veoma metodično spremao. Između ostalog treninge je odrađivao sa nešto težim loptama, koje su se koristile u Engleskoj, zatim veličinu terena za treninge je podesio da odgovaraju veličini terena na Vembliju. Takođe je na trening utakmicama imao protivnike, mađarske klubove, koji su dobili instrukcije da igraju engleski stil igre. Sa ovim načinom priprema, pre utakmice sa englezima, Mađarska je odigrala utakmicu protiv Švedske, koju je vodio engleski selektor Džordž Rajnor (George Raynor). Takođe je izbacio u prvi plan Nandora Hidegkutija umesto Palotaša u ulozi povučenog centarfora i oslobodio prostor za Kočiša, tako da je imao dva izvanredna golgetera u timu koji ne smetaju jedan drugom.

Mađarska je odigrala utakmicu na Vembliju 25. novembra 1953, protiv do tada neporažene Engleske, koja je u sastavu imala pored ostalih Stenli Metjusa, Sten Mortensena, Bili Rajta i Alf Remzija, i pobedila sa 6:3.

U sjajnoj fudbalskoj predstavi, Hidegkuti je postigao het trik a Puškaš je pogodio mrežu dva puta. Posle utakmice je zakazana i uzvratna utakmica u okviru priprema za svetsko prvenstvo 1954. I u ovoj uzvratnoj utakmici su Mađari održali lekciju englezima na Nepstadionu pred 100.000 gledalaca i pobedili sa 7:1.

Svetsko prvenstvo 1954[uredi | uredi izvor]

Vankdorf stadion u rekonstrukciji

Mađarski nacionalni tim je u ovo prvenstvo ušao pun samopouzdanja i sa imiđem nepobedivosti od 1950. Veoma lako su prošli grupu, sa pobedama protiv Južne Koreje od 9:0i protiv oslabljene Nemačke sa 8:3. U četvrtfinalu su pobedili Brazil sa 4:2, tu je posle utakmice Šebeš zaradio četiri kopče od neke zalutale flaše, pošto je izbila tuča (Bernska Bitka) između mađarskih i brazilskih igrača. U polufinalu su pobedili vladajućeg svetskog prvaka reprezentaciju Urugvaja takođe sa 4:2 u produžecima, golovima Šandora Kočiša (u regularnom delu je bilo 2:2).

U finalnoj utakmici mađari Laka konjica, ponovo se srela sa Nemcima Pancirima. Rezultat je bio porazan za Šebeša. Njegova ekipa je izgubila sa 3:2 u utakmici koja je i danas poznata pod imenom Čudo u Bernu.

Priznanja[uredi | uredi izvor]

Trener

Osvojene medalje
Predstavljajući  Mađarska
1952. Helsinki

Zlato

Mađarska

Igrač

MTK (MTK Hungária FC/Hungária FC)

Izvori[uredi | uredi izvor]

  • Iza zavese - Putovanja istočnoevropskim fudbalom: Džonatan Vilson (Jonathan Wilson) (2006) [1]

Timovi u kojima je igrao[uredi | uredi izvor]

Timovi koje je trenirao[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Густав_Шебеш&oldid=27103799”