Deveta Kaunaška kula

Rekonstruisana deveta kula

Deveta kula (litv. IX Kauno fortas) je bila jedna od kula u tvrđavi, u gradu Kaunasu u Litvaniji.

Kada su grad okupirali Sovjeti, kula je preinačena u zatvor odnosno u međuprostor za zatvorenike kojima se nametnulo konačno odredište u Gulagu.

Nakon što su nemački nacisti okupirali Litvaniju, kulu su koristili kao mesto za pogubljivanje Jevreja, litvanskih građana i njenih uhapšenih sovjetskih građana.

Geografski položaj

Nalazi se na 54°56'41" severne geografske širine i 23°52'14" istočne geografske visine.

Istorija

Zatvorska ćelija

Kroz vrata su, na slici, pobegla 64 zatvorenika 25. decembra 1943. godine

Krajem 19. veka grad Kaunas (sta. Kovno) je bio utvrđen, a do 1890. godine ga je okružavalo 8 kula i devet pilona i skoro su ga u potpunosti obuhvatale zidine. S izgradnjom devete kule se počelo 1902. godine, a završetak je bio završen do Prvog svetskog rata.

Od 1924. godine, preinačena je u gradski zatvor.

Za vreme sovjetske okupacije od 1940. do 1941. godine, NKVD je u devetoj kuli zatvarao političke zatvorenike, kao usputnu etapu za njihovo konačno odredište u gulazima u Sibiru.

Za vreme nacističke vlasti, deveta kula je bila mesto masovnih pogubljenja. Najmanje 5 hiljada stanovika Kaunasa, uglavnom onih odvedenih iz jevrejskog geta, je bilo prevezeno u devetu kulu gde je pogubljeno. U to vreme se u devetoj kuli, pored domaćih, dovlačili i ubijali Jevreje iz Francuske, Austrije i Nemačke.

Kad su Sovjeti ušli u tvrđavu 1944. godine, Nemci su ugasili geto i dotada znanu "tvrđavu smrti", a zatočenici se raspršili po ostalim kampovima.

Nakon Drugog svetskog rata, Sovjeti su nastavili da koristite devetu kulu kao zatvor još nekoliko godina.

Od 1948. do 1958. godine u devetoj kuli su radile poljoprivredne organizacije.

Preuređena je u muzej 1958. godine. U njemu je prva izložba održana 1959. godine u četiri ćelije o zločinima Hitlerovog osoblja koje su isti počinili širom Litvanije.

1960. godine su se u tvrđavi vršila ispitivanja i istraživanja masovnih grobnica, radi utvrđivanja konkretnih mesta masovnih grobnica, kao i događaja i osoba koje su bile u s vezi s time.

Muzej

Muzej devete kule sadrži zbirke u vezi sa genocidima i holokaustom, počinjenog za vreme sovjetske i nacističke vlasti.

Spomenik žrtvama nacizma u devetoj kuli je napravio vajar A. Ambraziunas. Spomenik je podignut 1984. godine, a visok je 32 metra. Masovna grobnica žrtava pokolja počinjenih u tvrđavi je travnjak označen jednostavnom, ali rečitom spomen pločom ispisanom na nekoliko jezika. Na njoj piše "Ovo je mesto gde su nacisti i njihovi pomagači ubili više od 30 hiljada Jevreja iz Litvanije i ostalih evropskih zemalja."

Spoljašnje veze

• Muzej Devete kule u Kaunasu
• Stranica o Devetoj kuli u Kaunasu autorke Žoze Gutštajna