Pređi na sadržaj

Devterokanonske knjige

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Devterokanonske knjige (grč. βιβλία δεύτερο κανονικά) su knjige koje se nalaze prevodu Staroga Zaveta na grčki jezik zvanom Septuaginta, a nisu ubrojane u palestinski uži kanon Svetog Pisma. Pravoslavna i Rimokatolička crkva ove knjige smatraju sastavnim delom Biblije kao i Orijentalne crkve, dok ih većina protestanata odbacuje kao apokrife.

Septuaginta[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Septuaginta

Sam prevod Septuaginta nastao je u 3. veku p. n. e. na molbu cara Ptolomeja II Filadelfa, sa željom da sveštene knjige budu dostupne u aleksandrijskoj biblioteci široj javnosti na grčkom jeziku i Jevrejima u rasejanju koji su većinom zaboravili hebrejski. Jevrejski narod to rado i odgovorno prihvata. Prvosveštenik, prema predanju, određuje sedamdesetoricu bogobojažljivih i mudrih prevodilaca, koji tada po prvi put svojim prevodom Bibliju čine dostpupnom celom svetu.

Postoje razna detaljna predanja o simboličnom broju dana za koje je Pismo prevedeno; zatim poreklu, plemstvu i svetosti prevodilaca; strogosti sistema prevođenja; potpunom međusobnom poklapanju prevoda; kao i verskim i higijenskim obredima koji su pri prevođenju vršeni. Nema dovoljno istorijskih izvora da bi nauka ispitala navedene tvrdnje, ali je verovatno da su imale za cilj da istaknu autoritativni karakter samog prevoda.

Naučno obeležje za Septuagintu je LXX (rimski broj 70). Taj zbir biblijskih knjiga naziva se još i aleksandrijski kanon.

Postoji još i jevrejski ili palestinski kanon koji je tačno usaglašen tek u 3. veku posle Hrista. Jevreji iz njega isključuju današnje devterokanonske knjige. Pored toga što među hrišćanima ima vrlo zastupljenog mišljenja da je to bila jedna od reakcija na uspon Hrišćanstva, postoji i drugo gledište. Jevreji te knjige i dalje smatraju svetima iako nisu u kanonu, te takođe da su fariseji pribegavali rigorizmu i sve knjige sa „spornim detaljima“ isključili iz kanona kako ne bi mogle biti predmet rasprava.

Novi Zavet i rano hrišćanstvo[uredi | uredi izvor]

U apostolskim spisima Novog Zaveta se nesumnjivo koriste citati Septuaginte, što se vidi kako prema jezičkom stilu, tako i prema nekim podacima različitim od podataka poznijeg jevrejskog kanona.

Od devterokanonskih knjiga, Isus u Besedi na gori navodi, iako i bez navoda, reči iz knjige Tovita (vidi Tov. 4:15 i Mt. 7:12 i Lk. 6:31; Tov. 4:16 sa Lk. 14:13), iz knjige Isusa sina Sirahovog (vidi 28:2 i Mt. 6:14 i Mk. 2:25), iz knjige Premudrosti Solomonovih (vidi 3:7 sa Mt. 13:43). Apostol Jovan u Otkrovenju uzima i reči i slike iz knjige Tovita (vidi Otk. 21:1, 11:24 sa Tov. 13:11-18). Kod apostola Pavla u Poslanici Rimljanima (1:21) i Korinćanima (1 Kor. 1:20-27; 11:7-8), Timoteju (1 Tim. 1:15) postoje reči iz knjige proroka Varuha. Kod apostola Jakova ima jako mnogo zajedničkih izraza sa knjigom Isusa sina Sirahovog. Poslanica Jevrejima svetog apostola Pavla i knjiga Premudrosti Solomonovih su toliko bliske jedna drugoj da su ih neki kritičari smatrali delom jednog istog autora.

U ranoj crkvi, mnogi svetitelji i teolozi uvažavaju i citiraju devterokanonske knjige. Neki od njih su Jovan Zlatousti, Kiril Aleksandrijski, Grigorije Niski, Jovan Damaskin, kao i npr. na zapadu Kliment Rimski, Blaženi Avgustin i drugi.

Na Vaseljenskim Saborima od 3. do 7. veka, konačno se potvrđuje jedinstveni hrišćanski kanon tzv. širi kanon.

Većina savremenih protestanata koristi jevrejski kanon umesto kanona rane crkve, a devterokanonske knjige smatra apokrifima.

Spisak devterokanonskih knjiga i proširenja[uredi | uredi izvor]

Jedanaest knjiga:

Na kraju grčke Biblije, obično se štampa i Četvrta knjiga Makavejska, ali ne kao kanonska knjiga već kao drevna poučna.

Četiri proširenja:

Većina pomenutih knjiga aktivno se upotrebljava u bogosluženjima Pravoslavne crkve od najranijih vremena, najčešće kao parimije na večernjoj službi. U te svrhe najviše se upotrebljava knjiga Premudrosti Solomonove, dok se i iz nje i iz svih ostalih knjiga uzima pravoslavno učenje, bogoslužbeni tekstovi i pevanja.

Među ostalim pomenutim crkvama ima neznatne razlike među knjigama ili obeležavanju stihova. Tako Etiopska crkva nekad sadrži i Knjigu Enohovu, dok Rimska crkva nema Treću knjigu Makavejsku i izdvojeni psalam.

Novozavetni devterokanon[uredi | uredi izvor]

Budući da se na saborima oprezno ispitivalo i raspravljalo, ni knjige Novog Zaveta takođe nisu sve prihvaćene iz prvog razmatranja. Sledeće knjige su, poput starozavetnih, nešto kasnije pridodate novozavetnom kanonu. Ima ih čak sedam:

Savremeni srpski prevodi[uredi | uredi izvor]

Dok pravoslavna ruska, grčka, bugarska, rumunska, makedonska i crkvenoslovenska Biblija imaju po 77 knjiga, na srpskom govornom području i dalje preovlađuje u upotrebi Daničić-Karadžić prevod iz 1865. godine, koji ima 66 knjiga. Đuro Daničić, koji je prevodio Stari Zavet za potrebe protestantskih organizacija iz Nemačke, preveo je samo knjige užeg kanona. Iako ga najviše upotrebljava, Srpska pravoslavna crkva nikad nije zvanično odobrila taj prevod.

Prvo izdanje na srpskom blagosloveno od Sinoda SPC izašlo je 2011. godine. Sastojalo se od Starog Zaveta Đure Daničića, devterokanonskih knjiga prevedenih od episkopa Atanasija Jevtića i Amfilohija Radovića i Novog Zaveta prevedenog od strane Komisije Sinoda. U međuvremenu je iz štampe izašlo još nekoliko izdanja uz napomenu da se neprestano usklađuju i usavršavaju jezički stilovi, te popravljaju najsitniji propusti.

Literatura[uredi | uredi izvor]

  1. Sokolov D. protojerej. Biblijska istorija. Beograd: Sveti Arhijerejski Sinod SPC; 1993. str. 124
  2. Hopko T. prof. dr. Pravoslavna vera: O učenju. Izdanje drugo. Tom 1. Kragujevac: Kalenić; 2006. str. 14-15
  3. Hopko T. prof. dr. Pravoslavna vera: O Bibliji i istoriji Crkve. Izdanje drugo. Tom 3. Kragujevac: Kalenić; 2006. str. 23-27
  4. Dobužinski R. M. Pravoslavna veronauka. Pariz: Manastir Svetog Nikole; 2013. str. 10

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Девтероканонске_књиге&oldid=26865239”