Divoš (Sremska Mitrovica)

Divoš
Divoš
Detalji
Nosilac	Divoš

Divoš
Divoš;
	Spomenik NOB-a u centru mesta
	Grb
Administrativni podaci
Država	Srbija
Autonomna pokrajina	Vojvodina
Upravni okrug	Sremski
Opština	Sremska Mitrovica
Stanovništvo
— 2011.	1361
— gustina	28/km2
Geografske karakteristike
Koordinate	45° 06′ 24″ S; 19° 30′ 19″ I / 45.106666° S; 19.505333° I
Vremenska zona	UTC+1 (CET), leti UTC+2 (CEST)
Aps. visina	152 m
Površina	56,3 km2
	Divoš Divoš na karti Srbije
Ostali podaci
Poštanski broj	22232
Pozivni broj	022
Registarska oznaka	SM

Divoš je naselje u severozapadnom delu opštine Sremska Mitrovica u Sremskom okrugu. Prema popisu iz 2011. bilo je 1361 stanovnika.

Blizu sela se nalazi manastir Kuveždin, jedan od 16 manastira na Fruškoj gori. Pored manastira Kuveždin, u neposrednoj blizini sela se nalaze i manastiri Sveta Petka (Petkovica) i manastir Divša (Đipša).

Položaj naselja[uredi | uredi izvor]

Selo Divoš nalazi se u severozapadnom delu sremskomitrovačke opštine, na putu Sremska Mitrovica — Ilok — Bačka Palanka. Najbliža naselja selu u krugu od 5-6 km su Čalma, Šišatovac i Stara Bingula u sremskomitrovačkoj opštini i Bingula u šidskoj opštini. sa selom Stara Bingula Divoš deli istu katastarsku opštinu Divoš.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Reljef: Divoš je selo fruškogorskog dela Srema, u njegovom zapadnom delu. Domonira lesno tlo.

Selo je posebno za vojvođanske uslove, pošto se sastoji iz tri dela, međusobno udaljena 100 — 200 m. Kanal Jaroš deli selo na dva veća dela, postavljena na padinama iznad doline potoka — Veliku Stranu i Malu Stranu, dok se u samoj dolini potoka nalazi treći deo, Prnjavor. Prnjavor je u prošlosti smatran posebnim naseljem uz manastir Kuveždin, ali je posle Drugog svetskog rata pripojen selu zbog bliske veze sa drugim delovima današnjeg sela.

Centar Divoša nalazi se na Velikoj Strani, blizu mesta gde se Velika Strana spaja putem sa Malom Stranom. U centru sela nalazi se omanji trg okružen pravoslavnom Crkvom Sv. Georgija (kulturno dobro od velikog značaja), mesnom kancelarijom, osnovnom školom i seoskom prodavnicom. U sredini trga nalazi se spomenik izginulim stanovnicima u Drugom svetskom ratu. Na Maloj Strani nalazi se igralište FK Hajduk Divoš.

Klima: U Divošu vlada umereno kontinentalna klima. Fruškogorje, pa i Divoš, posebno je po prisustvu lokalnog vetra fruškogorca, koji duva duž dolova sa planine na severu ka ravnici na jugu.

Vode: Glavni votodok je potok Jaroš. Zbog velike poroznosti lesa dubina izdani svuda osim u dolu je na preko 25 m dubine, pa su prvi bunari u selu kopani tek početkom 20. veka.

Biljni i životinjsi svet: Južna polovina seoskog atara je obrađena u vidu njiva, voćnjaka i vinograda. Voćnjaci se uglavnom nalaze bliže selu, dok su bašte u dolu, gde je vlažnost zemljišta veća. Vinogradi su nekada bili na brdima iznad sela, povoljnim zbog okrenutosti jugu. U najvišem delu seoskog atara nalaze se šume graba, lipe i cera, delom u državnom, a delom u privatnom vlasništvu

Istorija[uredi | uredi izvor]

Mesto je 1885. godine bilo u Erdevičkom izbornom srezu sa svojih 1168 duša.^[1]

Privreda[uredi | uredi izvor]

Seoska privreda uglavnom se oslanja na poljoprivrednu proizvodnju. Selo je nekada bilo čuveno po vinogradarstvu, posebno na potesima Matorci i Pištinac, ali je danas ova grana poljoprirede na izdisaju. Poslednjih decenija sve se više gaji povrće, posebno paradajz.

Tokom protekle 2 decenije u selu su se javile i prve manufakture vezane za mesne uslove (proizvodnja gajbi, pilana), ali je razvoj ovog dela privrede tek u povoju.

Selo ima redovne autobuske veze sa gradskim središtem Sremska Mitrovica, udaljenim 20 km, a asfaltiranim putevima povezano je i sa okolnim selima, koja pripadaju opštinama Šid, Bačka Palanka i Beočin.

Arheologija[uredi | uredi izvor]

Za atar sela Divoša vezano je i jedno važno arheološko otkriće. U delu atara prema susednom selu Čalma devedesetih godina prošlog veka pronađen je i čuveni zlatni avarski pojas iz 6. veka, koji je najverovatnije pripadao kaganu Bajanu ili nekom drugom od visokih velikodostojnika toga vremena. Na to upućuje i raskošna izrada pojasa i njegove težine (oko kilogram zlata ukrašenog draguljima). Po finoći izrade i dekorativnim motivima sirmijumski zlatni avarski pojas izdvaja se od svih srodnih, dosada nađenih predmeta.

Grb[uredi | uredi izvor]

Prema zapisima, grb Divoša je imao modro polje preko kojeg su dve unakrstno položene grane, a između je bio srebrni lemeš koji simbolizuje zanimanje stanovništva.

Stanovništvo[uredi | uredi izvor]

Posle austro-turskih ratova krajem 17. veka, kada je Srem bio podeljen na vlastelinstva, Divoš je sa još 16 naselja ušao u Iločko vlastelinstvo grofa Odeskalkija. Po popisu iz 1737. godine, selo je imalo 99 porodičnih starešina a selom su upravljali knezovi Boško Sitarović, eškut Radovan Radičić i birov Vujica Marošević. U to doba najčešća beležena prezimena su bila Bajić, Banić, Bogdanović, Davidović, Jovanić, Krsmanović, Lončarević, Miljanov, Prodanović, Radulović, Savin i Sidarov.

Stanovnoštvo Divoša se znatno povećalo u drugoj polovini 18. veka, kada je selo imalo 183 domaćinstava. Po popisu iz 1791. godine selo je imalo 200 kuća i više od hiljadu duša, a dvadesetak godina kasnije dostiglo je broj od 1.800 stanovnika.

Najviše stanovnika u svojoj istoriji Divoš je imao pred Drugi svetski rat, preko 2500. U toku rata 20% stanovnika je nastradalo. Posle rata broj stanovnika je pao na ispod 2000, a na kasnijim popisima on se i dalje smanjivao prvenstveno iseljavanjem mladog stanovništva u obližnje gradove, najviše u Sremsku Mitrovicu.

Današnji Divoš ima 570 kuća (i 70 praznih), sa oko 1.500 stanovnika.

Demografija[uredi | uredi izvor]

U naselju Divoš živi 1276 punoletnih stanovnika, a prosečna starost stanovništva iznosi 41,8 godina (40,5 kod muškaraca i 43,1 kod žena). U naselju ima 523 domaćinstva, a prosečan broj članova po domaćinstvu je 3,02.

Ovo naselje je velikim delom naseljeno Srbima (prema popisu iz 2002. godine).

Grafik promene broja stanovnika tokom 20. veka

Demografija^[2]
Godina	Stanovnika
1869.	1.748
1880.	1.771
1890.	2.126
1900.	2.139
1910.	2.335
1921.	2.311
1931.	2.410
1948.	1.387
1953.	1.495
1961.	1.614
1971.	1.644
1981.	1.618
1991.	1.527	1.506
2002.	1.585	1.599

Etnički sastav prema popisu iz 2002.‍^[3]

Srbi	1.468	92,61%
Jugosloveni	29	1,82%
Hrvati	11	0,69%
Slovaci	10	0,63%
Rusini	3	0,18%
Mađari	3	0,18%
Muslimani	2	0,12%
Bugari	2	0,12%
Nemci	1	0,06%
Makedonci	1	0,06%
nepoznato	45	2,83%

Stanovništvo prema polu i starosti^[4]


	m	ž
?	0	2
80+	10	22
75—79	20	33
70—74	53	65
65—69	52	69
60—64	60	72
55—59	26	33
50—54	54	43
45—49	54	55
40—44	58	45
35—39	57	58
30—34	58	47
25—29	51	51
20—24	40	42
15—19	53	43
10—14	51	58
5—9	49	49
0—4	25	27
Prosek :	40,5	43,1

Domaćinstva

**Broj domaćinstava prema popisima iz perioda 1948—2002.**
Godina popisa	1948.	1953.	1961.	1971.	1981.	1991.	2002.
Broj domaćinstava	374	398	455	461	513	494	523

**Broj domaćinstava po broju članova prema popisu iz 2002.**
Broj članova	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10 i više	Prosek
Broj domaćinstava	106	141	71	104	56	37	6	0	1	1	3,02

Stanovništvo staro 15 i više godina po bračnom stanju i polu

Pol	Ukupno	Neoženjen/Neudata	Oženjen/Udata	Udovac/Udovica	Razveden/Razvedena
Muški	646	175	428	30	13
Ženski	680	105	425	133	17
UKUPNO	1.326	280	853	163	30

Stanovništvo po delatnostima koje obavlja

Pol	Ukupno	Poljoprivreda, lov i šumarstvo	Ribarstvo	Vađenje rude i kamena	Prerađivačka industrija
Muški	365	217	0	0	69
Ženski	176	119	0	0	12
UKUPNO	541	336	0	0	81
Pol	Proizvodnja i snabdevanje	Građevinarstvo	Trgovina	Hoteli i restorani	Saobraćaj, skladištenje i veze
Muški	2	8	9	0	12
Ženski	1	2	15	2	0
UKUPNO	3	10	24	2	12
Pol	Finansijsko posredovanje	Nekretnine	Državna uprava i odbrana	Obrazovanje	Zdravstveni i socijalni rad
Muški	1	0	22	5	2
Ženski	0	0	2	10	8
UKUPNO	1	0	24	15	10
Pol	Ostale uslužne aktivnosti	Privatna domaćinstva	Eksteritorijalne organizacije i tela	Nepoznato
Muški	7	0	0	11
Ženski	3	0	0	2
UKUPNO	10	0	0	13

Znamenitosti[uredi | uredi izvor]

Manastir Kuveždin — nepokretno kulturno dobro od velikog značaja — 1 km severno od sela;
Srpska pravoslavna crkva Svetog Georgija — nepokretno kulturno dobro od velikog značaja — u središtu sela;
Lokalitet Rohalj Baze u okviru NP Fruška gora — 4 km severno od sela.

Poznati divošani[uredi | uredi izvor]

Stefan Lastavica — episkop Srpske pravoslavne crkve;
Andrej Frušić — episkop Srpske pravoslavne crkve;
Dimitrije Frušić, jedan od prvih novinara kod Srba.

Reference[uredi | uredi izvor]

^ "Zastava", Novi Sad 1885. godine
^ „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.
^ „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.
^ „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[1] "Zastava", Novi Sad 1885. godine

[2] „Knjiga 9”. Stanovništvo, uporedni pregled broja stanovnika 1948, 1953, 1961, 1971, 1981, 1991, 2002, podaci po naseljima (PDF). webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. maj 2004. ISBN 86-84433-14-9.

[3] „Knjiga 1”. Stanovništvo, nacionalna ili etnička pripadnost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-00-9.

[4] „Knjiga 2”. Stanovništvo, pol i starost, podaci po naseljima. webrzs.stat.gov.rs. Beograd: Republički zavod za statistiku. februar 2003. ISBN 86-84433-01-7.

[1]

[2]

[3]

[4]