Dimitrije Parlić

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Dimitrije Parlić
Puno imeDimitrije Parlić
Datum rođenja(1919-10-23)23. oktobar 1919.
Mesto rođenjaSolun, Kraljevina Grčka
Datum smrti29. septembar 1986.(1986-09-29) (66 god.)
Mesto smrtiBeograd, SFRJ

Dimitrije Parlić (Solun, 23. oktobar 1919 – Beograd, 29. septembar 1986) bio je srpski baletski igrač i koreograf. U periodu posle Drugog svetskog rata važio je za najistaknutijeg jugoslovenskog koreografa. Za njegovo ime vezuje se period najvećeg uspeha baletskog ansambla Narodnog pozorišta u Beogradu. Dao je veliki doprinos afirmaciji i razvoju baleta u celoj tadašnjoj Jugoslaviji. Ostavio je izuzetna koreografska dela i time značajno doprineo kako razvitku korerografske umetnosti uopšte, tako i oslobađanju kreativnih potencijala svih učesnika u realizaciji baletskog dela. Osim izuzetnih vrednosti njegovih radova, značajno je i njegovo nastojanje da odneguje nacionalno prepoznatljiv koreografski stil.[1] Koreografski opus Dimitrija Parlića odlikuje se skladnošću igračkih fraza i linija, zasnovanih na spoju klasičnog i savremenog baleta. Postavio je niz baletskih dela sa maštovitošću i originalnošću kakva se retko sreće, što ga svrstava u red najvećih srpskih koreografa.[2]

Po Dimitriju Parliću nazvana je baletska škola u Pančevu[3], a u njegovu čast nazvana je i Nagrada Dimitrije Parlić, jedna od najprestižnijih nagrada u oblasti umetničke igre u Srbiji.[4]

Biografija[uredi | uredi izvor]

Dimitrije Parlić rođen je u Solunu (Grčka) 1919. godine. Osnovnu školu završio je u Skoplju, gde se upisao i u gimnaziju. Školovanje je nastavio u Novom Sadu, ali je pre mature, 1937. godine, prešao u Beograd i upisao se u Glumačku školu Narodnog pozorišta, odnosno na Glumačko-baletski odsek pri beogradskoj Muzičkoj akademiji, a baletski se školovao i u Beču i Bernu.[2] Svoje igračko obrazovanje započeo je kod Jelene Poljakove pedagoga za klasičan balet. U vreme njegovog školovanja bilo je uobičajeno da glumci učestvuju u baletskim predstavama a baletski igrači u dramskim, pa je tako i on sticao iskustvo i u dramskim ulogama, ali se po okončanju školovanja opredelio za balet.[1]

Baletska karijera[uredi | uredi izvor]

Karijeru profesionalnog baletskog igrača Parlić je započeo pred sam Drugi svetski rat. Po završetku škole primljen je u Balet Narodnog pozorišta i svoj prvi profesionalni ugovor potpisao je u sezoni 1939/40. U početku je igrao kao član ansambla, kako je to bilo uobičajeno, a prvu epizodnu ulogu dobija u trećoj godini angažmana, što se smatralo velikim uspehom. U to vreme sastav ansambla Baleta Narodnog pozorišta je bio na svom vrhuncu. Od 1942. bio je solista, a zatim šef baletskog ansambla i koreograf. Kao igrač pokazao je poseban smisao za uloge zasnovane na igračkoj tradiciji naroda bivše Jugoslavije (Marko u Ohridskoj legendi). Za vreme rata igrao je u Beogradu, Beču i Sofiji.[1] Zbog bolesti se povukao sa scene, ali je nastavio izuzetno uspešnu koreografsku karijeru. Tako je postavio niz baletskih dela sa maštovitošću i originalnošću kakva se retko sreće, što ga i svrstava u red naših najvećih koreografa.[5]

Karijera koreografa[uredi | uredi izvor]

Svoju prvu koreografiju uradio je ubrzo posle oslobođenja u Zagrebu, za operu Pikova dama. Godine 1946. prelazi je u Beograd, gde je pripremio svoju prvu celovečernju koreografiju, balet Kopelija Lea Deliba, premijerno izveden 1948. Već sledeće godine postavlja balet Romeo i Julija, što je bilo prvo izvođenje ovog baleta na sceni beogradskog Narodnog pozorišta i ocenjeno je kao kulturni događaj. Prelaskom u Beograd Parlić je nastavio svoj koreografski rad i ostavio je preko 50 autorskih dela – koreografija na većini domaćih (jugoslovenskim) i mnogim svetskim scenama.

Za svoje koreografije Parlić je dobio priznanja i van zemlje, što mu je donelo i angažmane u inostranstvu. Od 1958. do 1962. bio je direktor i koreograf baleta Državne opere u Beču, a od 1962. do 1964. direktor i koreograf baleta Rimske opere. Bio je stalni koreograf Festivala Bregenzer Festspiele u Bregencu (osnovan 1946)[6] i Salzburger Festspiele u Salcburgu (osnovan 1920)[7] i gostujući koreograf Opere u Helsinkiju.[1]

Po završetku inostrane karijere vraća se u Beograd i od 1971. radi kao slobodni umetnik u pozorištima u zemlji i inostranstvu.[5] U svojoj izuzetno uspešnoj koreografskoj karijeri postavio je veliki broj baletskih dela sa maštovitošću i originalnošću kakva se retko sreće, što ga je i uvrstilo u red najvećih srpskih koreografa. Među njima su Romeo i Julija (Sergej Prokofjev), Orfej (Igor Stravinski), Čudesni mandarin, Dama s kamelijama (na muziku Đuzepea Verdija, po romanu Aleksandra Dime Sina), Ana Karenjina (na muziku Čajkovskog, po istoimenom Tolstojevom romanu), Žar ptica, Kopelija, Dvoboj, Simfonijski triptihon, Ohridska legenda i druge.[8] Prema podacima Muzeja pozorišne umetnosti Srbije Parlić je u srpskim pozorištima, u periodu od 1936. do 1985. ostvario 55 koreografija. Najviše u Narodnom pozorištu u Beogradu, a osim toga i u Ateljeu 212, Beogradskom dramskom pozorištu, Jugoslovenskom dramskom pozorištu, Pozorištu „Duško Radović” i Srpskom narodnom pozorištu. Posle njegove smrti, od 1991. do 2017. godine, postavljeno je još 5 predstava sa njegovom koreografijom.[9]

Nagrade i priznanja[uredi | uredi izvor]

Dimitrije Parlić dobio je za svoj rad više prestižnih nagrada i priznanja:

Njegovim imenom nazvana je Baletska škola „Dimitrije Parlić” u Pančevu.[3]

Jedna ulica u beogradskoj opštini Zvezdara nosi ime Dimitrija Parlića.[10]

U njegovu čast 1997. godine ustanovljena je Nagrada Dimitrije Parlić. Do 2011. godine nagrada se dodeljivala  stvaraocima u oblasti koreografije, odnosno izvođačima za izuzetnu umetničko-tehničku interpretaciju. Od 2011. godine nagrada se dodeljuje koreografima za najbolje koreografsko ostvarenje u oblasti umetničke igre na scenama Srbije. U posebnim slučajevima se može dodeliti umetniku i za celokupni koreografski opus. Nagrada se dodeljuje isključivo srpskim koreografima i jedna je od najprestižnijih nagrada u oblasti umetničke igre u Srbiji.[4]

Godine 2016. u Muzeju Narodnog pozorišta u Beogradu, povodom 100-godišnjice njegovog rođenja, održano je Veče sećanja na Dimitrija Parlića.[8] Istim povodom na sceni Narodnog pozorišta odigran je i balet Labudovo jezero, za koju je on potpisao koreografiju i režiju, a koja je premijerno izvedena 1970. i obnovljena 1998. godine.[11]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g d „PARLIĆ Dimitrije”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Pristupljeno 2024-04-10. 
  2. ^ a b „100 godina od rođenja: ko je bio Dimitrije Parlić?”. 013 Info. 2016-11-30. Pristupljeno 2024-04-10. 
  3. ^ a b „Baletska škola "Dimitrije Parlić" – Početna”. dimitrijeparlic.rs. Pristupljeno 2024-04-10. 
  4. ^ a b „Nagrada "Dimitrije Parlić"”. UBUS. Pristupljeno 2024-04-10. 
  5. ^ a b „O Dimitriju Parliću”. Baletska škola "Dimitrije Parlić". Pristupljeno 2024-04-10. 
  6. ^ „History”. Bregenzer Festspiele (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2024-04-10. 
  7. ^ „Archiv”. Salzburger Festspiele (na jeziku: nemački). Pristupljeno 2024-04-10. 
  8. ^ a b „U MUZEJU NARODNOG POZORIŠTA ODRŽANO VEČE SEĆANjA NA DIMITRIJA PARLIĆA”. Narodno pozorište u Beogradu. Pristupljeno 2024-04-10. 
  9. ^ „Parlić Dimitrije - predstave”. Muzej pozorišne umetnosti Srbije (teatroslov.mpus.org.rs). Pristupljeno 2024-04-10. 
  10. ^ „Zvezdara - indeks ulica”. PlanPlus.rs. Pristupljeno 2024-04-10. 
  11. ^ „„Labudovo jezero” u čast velikog koreografa”. teatroslov.mpus.org.rs. Dnevnik. 30. 1. 2017. Pristupljeno 2024-04-10. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Димитрије_Парлић&oldid=27782486”