Dom porodice Mihajlović

Česni dom porodice Mihajlović
Česni dom porodice Mihajlović
	Dom porodice Mihajlović
Opšte informacije
Mesto	Obrenovac
Opština	Obrenovac
Država	Srbija
Vrsta spomenika	Spomenik kulture
Vreme nastanka	19. vek
Tip kulturnog dobra	Spomenik kulture od velikog značaja.
Vlasnik	Republika Srbija
Nadležna ustanova za zaštitu	Zavod za zaštitu spomenika kulture
	beogradskonasledje.rs

Česni dom porodice Mihajlović nalazi se u Obrenovcu, u ulici Miloša Obrenovića br. 182.^[1] Prvi put se naselje Obrenovac pod imenom Palež pominje u istorijskim izvorima 1718. godine, u austrijskom državnom popisu Valjevskog distrikta, kao naselje sa 11 domova.^[2] Arheološki nalazi pokazuju da je naselje mnogo starije i da vuče korene još iz perioda rimske vladavine. Prirodni uslovi, bogata okolina, povoljan položaj naraskršću puteva i prelaza preko reka uticali su na brzi razvoj naselja i njegove čaršije tokom XIX veka. Palež je postao značajan privredni i trgovačko-zanatski centar i važno izvozničko mesto preko kojeg se odvijala trgovina ovog dela Srbije sa Austrijom. Zbog svog privrednog, upravnog i prosvetno-kulturnog značaja, 1859. godine, u čast povratka Miloša Obrenovića u Srbiju, mesto je dobilo status varoši i novo ime Obrenovac. Kroz urbano-arhitektonsku strukturu obrenovačke čaršije moguće je pratiti ne samo ekonomski prosperitet već i socijalnu i kulturnu evoluciju srpskog društva, koje se u kratkom vremenskom periodu transformiše od patrijarhalno-ruralnog u građansko društvo.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Česni dom porodice Mihajlović jedna je od najznačajnijih i nesumnjivo najlepših varoških kuća u Obrenovcu. Zna se da postoji već od početka devetnaestog veka, ali nema tačnih podataka o samoj godini gradnje. Međutim, postoje podaci, koje nam je ostavio posrednim putem, preko zapisa srpski književnik Joakim Vujić, na svom putovanju kroz Srbiju 1826. godine. U svom prolazu kroz Obrenovac Vujić beleži sledeće: „Po prišetviju mojemu ovamo na prenoščije dođem kod g. Dimitrija Mihajlovića, kupca zdešnago, koji me učtivo i radosno primi u svoj česni dom, potom donese mi dobru večeru i kafu“, zaključuje se da je dom već 1826. godine bio izgrađen.^[3]

Dom porodice Mihajlović je, svojevremeno, bila monumentalna kuća sa poslovno-stambenom namenom. Jaka trgovačka tradicija u ondašnjem Paležu je uspela da očuva srpski trgovački sloj u vreme privredne stagnacije Beogradskog pašaluka krajem XVIII i početkom XIX veka. Podatak da se zapravo zaista radi o srpskoj kući, a ne kući kupljenoj ili nasleđenoj od Turaka, svedoči i podatak koji se pominje u knjizi Joakima Vujića, da naselje Palež 1826. godine ima „60 samih srpskih kuća i nijednu tursku“.^[3]

Izgled kuće[uredi | uredi izvor]

Osnova kuće je izduženog pravougaonika, sa dvoslivnim krovom. Kuća se sastoji se od prizemlja, sprata i podruma, koji se nalazi ispod dela objekta. Zidana je drvenim bondrukom, sa ispunom od opeke. Krov se sastoji od konstrukcije koja je od drvenih rogova, greda i pokrivača od biber crepa. Krov je dvoslivan. Prostorna organizacija se razvija po linearnoj shemi sa produženom podelom u prostorijama u nizu. Od centralnog prolaza u istočnom delu kuće se nalaze tri međusobno povezane prostorije, u kojima su se nalazile radnje. Od centralnog prolaza, sa zapadne strane, nalazi se jedna veća prostorija, čiji ulaz gleda na ulicu. Ova prostorija je povezana s manjom ostavom, koju je trgovačka porodica i te kako koristila u svom poslovanju. U zadnjem delu dvorišta, sa istočne strane, gledano od centralnog prolaza, smeštene su dve veće prostorije, koje su međusobno povezane, a zapadno se nalaze manje predsoblje i jedna soba. Sve prostorije u dvorišnom delu prizemlja bile su namenjene stanovanju.^[3]

Na spratu se nalaze tri velike sobe sa frontalne strane, koje su međusobno povezane, a u dvorišnom delu veliki trem, od kojeg se sa obe strane ulazi u po dve prostorije, koje su bile namenjene stanovanju.

Glavna ulična fasada je ravna i izvedena u malteru. Njen istočni deo je u prizemlju imao arhitravni trem, koji je danas zatvoren. Na fasadi se nalazi karakterističan horizontalni venac sa plitko izvučenim profilima. Venac je omalterisan čitavom svojom širinom. Dvorišna fasada se sastoji od niza arkada kako u prizemlju, tako i na spratu. Glavni venac je u plitkoj plastici.

Prozori se nalaze u nizu. Vrata su sa filungama i prekrivajućim bravama. Izuzetak su vrata na spratu, koja su rađena u filungama „inkrustirano“. Podovi su, zavisno od svoje namene, rađeni u opeci ili od dasaka. Odžaci i odžaklije su zazidani.

Poseban kvalitet ove kuće čini to što u pogledu opšte arhitektonske koncepcije predstavlja simbiozu orijentalnih turskih i evropskih shvatanja u stambenoj arhitekturi.^[4] Linearna šema unutrašnje organizacije prostora, karakteristična za evropsku kuću, nije smetala da se istovremeno postigne maksimalno korišćenje prostora udobnosti turskih varoških kuća. Uprkos novoj šemi, u Česnom domu je ostala prisutna i jedna od najvećih vrednosti turske orijentalne arhitekture – jedinstvo spoljašnjeg i unutrašnjeg sveta, postignuto velikim otvorenim tremovima na spratu i u prizemlju.

Rekonstrukcije i današnje stanje[uredi | uredi izvor]

Početkom sedamdesetih godina prošlog veka rađeni su radovi na rekonstrukciji objekta, posle čega je u ovom domu smeštena Biblioteka Vlada Aksentijević, koja se i danas tamo nalazi.^[3] Tokom prošlog veka, u Obrenovcu je za ovu zgradu odomaćen naziv Milošev konak, jer je po nepotvrđenom predanju, u ovog zgradi Miloš Obrenović povremeno konačio (spavao).

Spomenik kulture[uredi | uredi izvor]

Mnogostruke, neosporne vrednosti Česnoga doma porodice Mihailović u Obrenovcu, kao funkcionalnog, konstruktivnog i estetskog dostignuća našeg narodnog neimarstva, čine ovaj objekat jednim od najvrednijih spomenika na području grada Beograda.

Zbog svega prethodnog, Česni dom je proglašen za spomenik kulture^[5] 1970, a za kulturno dobro od velikog značaja utvrđen je 1979. godine.

Nakon rekonstrukcije početkom sedamdesetih godina prošlog veka, u kuću je smeštena biblioteka koja se i danas tamo nalazi.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

^ Glavna ulica u Obrenovcu Pristupljeno 18.4.2014. godine
^ D. Popović, Srbija i Beograd od Požarevačkog do Beogradskog mira 1718–1739, Beograd, 1951, str. 22, 71–79.
^ ^a ^b ^v ^g J. Vujić, Putešestvije po Srbiji, Beograd, 1901, str. 62. Ovaj podatak je, takođe, opredelio stručnu službu Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda da zvaničan naziv spomenika kulture bude Česni dom porodice Mihajlović. N. Živković, Narodno graditeljstvo – spomenik kulture danas, Beograd, 2008, str. 98–100.
^ Rešenje Zavoda br. 268/3 od 25.02.1970. Kulturno dobro od velikog značaja, Odluka o utvrđivanju, “sl. glasnik SRS” br. 14/79.
^ Beogradsko nasleđe pristupljeno 16.5.2016.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

[1] Glavna ulica u Obrenovcu Pristupljeno 18.4.2014. godine

[2] D. Popović, Srbija i Beograd od Požarevačkog do Beogradskog mira 1718–1739, Beograd, 1951, str. 22, 71–79.

[t5555t-3] v ^g J. Vujić, Putešestvije po Srbiji, Beograd, 1901, str. 62. Ovaj podatak je, takođe, opredelio stručnu službu Zavoda za zaštitu spomenika kulture grada Beograda da zvaničan naziv spomenika kulture bude Česni dom porodice Mihajlović. N. Živković, Narodno graditeljstvo – spomenik kulture danas, Beograd, 2008, str. 98–100.

[4] Rešenje Zavoda br. 268/3 od 25.02.1970. Kulturno dobro od velikog značaja, Odluka o utvrđivanju, “sl. glasnik SRS” br. 14/79.

[5] Beogradsko nasleđe pristupljeno 16.5.2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

p r u Nepokretna kulturna dobra u gradu Beogradu
Barajevo	Kuća porodice Jeftić Crkva brvnara u Vraniću Zgrada škole u Vraniću Nadgrobni spomenik Milisava Čamdžije Stara škola, Boždarevac Stara mehana u Barajevu Kuća porodice Stevanović Crkva Svetog arhanđela Mihaila u Beljini Crkva Svete Trojice u Baćevcu
Voždovac	Rodna kuća vojvode Stepe Stepanovića u Kumodražu Stara kuća porodice Živković Mitrovićev dom na Avali Banjički logor Spomenik Neznanom junaku na Avali Hotel „Avala“ u Beogradu Crkva Svete Trojice u Ripnju
Vračar	Kuća vojvode Petra Bojovića Zgrada Treće beogradske gimnazije Zgrada Državne hemijske laboratorije u Beogradu Dom braće Krstić Kuća braće Nikolić Socijalistički narodni dom Kafana „Tri lista duvana“ Kuća vajara Đorđa Jovanovića Dom Društva za ulepšavanje Vračara Vozarev krst Muzička škola „Stanković“ Genčićeva kuća Spomenik Vasi Pelagiću Narodna biblioteka Srbije Kuća arhitekte Milana Zlokovića Kuća arhitekte Momira Korunovića Kuća Popovića Kuća Bogdana Gavrilovića Dom Udruženja novinara Srbije Kuća Mihaila Popovića Kuća Flašar u Beogradu Kuća pukovnika Elezovića u Beogradu Zgrada Tehničkog fakulteta u Beogradu Dom Udruženja jugoslovenskih inženjera i arhitekata u Beogradu Spomenik Karađorđu u Beogradu Zgrada auto servisa „Fiat” u Beogradu Kuća Josifa Šojata u Beogradu Kuća Petronijevića
Grocka	Rimska grobnica u Brestoviku Rimska grobnica na lokalitetu Dubočaj Rančićeva kuća Mitrovićeva kuća Karapešićeva kuća Vlajkovićeva kuća Cincarska kuća u Grockoj Teomirovićeva kuća Panićeva kuća Topalovićeva kuća Popovićeva kuća Smiljanićeva kuća Markovićeva kuća Božićeva kuća u Grockoj Manastir Rajinovac Spomenik i spomen kosturnica u Ritopeku
Zvezdara	Spomenik Vuku Karadžiću Novo groblje (Beograd) Astronomska opservatorija u Beogradu Crkva Sv. Nikole u Višnjici Hram Pokrova Presvete Bogorodice u Beogradu Studentski dom kralj Aleksandar I u Beogradu Crkva Svetog Antuna Padovanskog u Beogradu
Zemun	Zemunska tvrđava Nikolajevska crkva u Zemunu Kuća porodice Karamata Kuća u kojoj se rodio Dimitrije Davidović Kuća Afrodite Bialo Kuća sa sunčanim satom Crkva Sv. Trojice u Zemunu Kuća u Ul. Glavnoj 7 Špirtina kuća Magistrat u Zemunu Zgrada carinarnice u Zemunu Markovićeva kuća u Grockoj Ičkova kuća Kontumacka kapela Svetih arhanđela Mihaila i Gavrila Kontumacka kapela Svetog Roka Livnica Pantelić Kuća Burovca na Gardošu Crkva Sv. Dimitrija (Hariševa kapela) Crkva Svetih Arhanđela Mihaila i Gavrila u Batajnici Bogorodičina crkva (Zemun) Dom srpske pravoslavne crkvene opštine Zemun Zemunsko groblje na Gardošu Zemunska gimnazija Kuća inženjera Pavla Horvata Kuća dr Save Nedeljkovića Srpska škola u Gornjoj varoši u Zemunu Zemunska pošta Evangelistička crkva (Zemun) Zgrada komande vazduhoplovstva Zgrada Dečjeg doma kraljice Marije Osnovna škola Kraljica Marija Binderova kuća u Zemunu Stara kapetanija u Zemunu Zgrada Vodne zajednice u Zemunu Stara zgrada Poljoprivrednog fakulteta u Zemunu Srpska škola u Batajnici Crkva Uznesenja Blažene djevice Marije
Lazarevac	Spomen crkva u Lazarevcu Spomenik knezu Stanoju Nadgrobni spomenik knezu Aksentiju Miladinoviću Čaršijska kuća porodice Vasić Kuća porodice Dimitrijević Kuća porodice Đurđić Kuća porodice Miletić Kuća porodice Perlić Kuća porodice Krdžalić Crkva Svetog Velikomučenika Dimitrija
Mladenovac	Manastir Pavlovac Spomenik despotu Stefanu Lazareviću (Crkvine) Spomen česma „Crkvenac“ Spomenik palim ratnicima 1912—1918. Kuća porodice Badžak Crkva Svetih apostola Petra i Pavla u Jagnjilu sa sobrašicama
Novi Beograd	Staro sajmište Muzej savremene umetnosti Crkva Svetog Georgija u Bežaniji Palata Srbije Hangar Starog aerodroma Zgrada Stare osnovne škole u Bežaniji Sava centar Zapadna kapija Beograda
Obrenovac	Kuća u selu Draževcu Kuća u kojoj se rodio narodni heroj Vlada Aksentijević Crkva brvnara u Orašcu Stara mehana u Ušću Mehana Uzun Mirka Apostolovića Stara Osnovna škola Dom porodice Mihajlović Crkva u Obrenovcu Stara varoška kuća Spomenik streljanim taocima Stara zadružna kuća Rankovića Manastir Grabovac Crkva Svetog Vaznesenja u Drenu Crkva Pokrova Presvete Bogorodice u Bariču Sokolski dom (Obrenovac)
Palilula	Memorijalni muzej Nadežde i Rastka Petrovića Crkva Svetog Marka u Beogradu Univerzitetska biblioteka „Svetozar Marković“ Zgrada Arhiva Srbije Groblje oslobodilaca Beograda Poslovno-stambena zgrada Petra Jankovića Hotel „Metropol“ Kuća Milutina Milankovića Crkva Svetog cara Konstantina i carice Jelene u Ovči Zgrada Seizmološkog zavoda Zgrada Pravnog fakulteta u Beogradu Palata Glavne pošte Zgrada Vojnogeografskog instituta u Beogradu Kuća Nevene Zaborski u Beogradu Vila Prendić u Beogradu Stara mehana u Velikom Selu
Rakovica	Manastir Rakovica
Savski venac	Konak kneza Miloša u Topčideru Topčiderska crkva (Crkva Sv. Apostola Petra i Pavla) Crkveni konak u Topčideru Amam kneza Miloša Muzej Tome Rosandića Manakova kuća Porodična kuća Nikole Nestorovića Skulptura „Žetelica“ Muzej 4. jula Ilegalna štamparija CK KPJ na Banjičkom vencu Obelisk u Topčiderskom parku Spomenik Arčibaldu Rajsu Doktorova kula u Beogradu Zgrada Oficirske zadruge Vaznesenjska crkva Kuća porodice Veljković Kuća Branislava Nušića Zgrada prve srpske opservatorije Zaostavština Dragomira Glišića Kuća porodice Popović-Predić Abadžijske kuće Beogradska nadbiskupija Železnička stanica Beograd–Glavna Kuća dr Arčibalda Rajsa Kuća Isidore Sekulić Kuća porodice Najdanović Zgrada Oficirskog doma Stara zgrada Generalštaba Zgrada „Manježa“ Kuća dr Aleksandra Belića Dom sirote dece Parni mlin u Beogradu Krst sa Male pijace Hotel „Bristol“ Vojna bolnica na Vračaru Zgrada državne štamparije Univerzitetska dečja klinika Kasarna 7. puka Kuća kralja Petra I Karađorđevića Kuća Vukićevića Vučina kuća na Savi Kuća Dragoljuba Gošića Palata Ministarstva finansija Kraljevine Jugoslavije Vila Dušana Tomića Vila Olge Mos Palata Ministarstva šuma i ruda i Ministarstva poljoprivrede i voda Zgrade Generalštaba vojske Srbije i Crne Gore i Ministarstva odbrane Manastir Vavedenje Presvete Bogorodice u Beogradu Crkva Svetog arhangela Gavrila u Beogradu Zgrada Sokolskog doma „Matica“ Zgrada Arhiva Jugoslavije Kuća trgovca Dušana Lazića u Beogradu Vila Stevke Milićević u Beogradu Zgrada Ministarstva saobraćaja u Beogradu Hala 1 Beogradskog sajma Dvorski kompleks na Dedinju u Beogradu Fabrika hartije Milana Vape Vila Rajh u Beogradu Zgrada Socijalnog osiguranja u Beogradu Vila Lazića i Mitrovića u Beogradu Vila glumice Marice Popović u Beogradu Zgrada Ministarstva socijalne politike i narodnog zdravlja u Beogradu Kuća arhitekte Jovana Ilkića u Beogradu Dom Radničke komore u Beogradu Vila Šterić u Beogradu
Sopot	Crkva Sv. Nikole u Sibnici Sopotski han Stara kuća porodice Žujović Han Radosavljevića Han Pantića Osnovna škola u Malom Popoviću Manastir Kastaljan Nadgrobni spomenik vojvodi Pavlu Cukiću Stara kuća porodice Žmurić Crkva Svetog Marka u Stojniku
Stari grad	Dositejev licej Konak kneginje Ljubice Beogradska tvrđava Božićeva kuća Terazijska česma Turbe Šeih Mustafe Kafana "?" Spomenik knezu Mihailu Kapetan Mišino zdanje Bajrakli džamija u Beogradu Kuća slikara Đorđa Krstića Dom Jevrema Grujića Zgrada zadužbine Nikole Spasića Dom Jovana Cvijića Krsmanovićeva kuća na Terazijama Prva varoška bolnica Zgrada Uprave fondova u Beogradu Zgrada Realke u Beogradu Spomenik zahvalnosti Francuskoj Čukur česma Stara kuća na Varoš kapiji Zgrada Ministarstva pravde Zgrada Smederevske banke Zgrada Narodne banke Srbije u Ulici kralja Petra Osnovna škola Kralj Petar Prvi Dorćolska osnovna škola Palilulska osnovna škola Kuća Jovana Smederevca Građanske kuće u Ul. Knez Mihailovoj br. 46, 48 i 50 Dom Mike Alasa Zgrada Beogradske zadruge Zgrada Ministarstva prosvete Zgrada trgovca Stamenkovića Robni magazin Spomenik Dositeju Obradoviću Spomenik Josifu Pančiću Saborna crkva u Beogradu Palata „Anker“ Palata „Atina“ Zgrada stare telefonske centrale Zgrada hotela „Moskva“ Dom porodice Pavlović Umetnički paviljon „Cvijeta Zuzorić“ Kuća Branislava Kojića Igumanova palata Zgrada „Srpska kruna“ Zgrada u Ul. Kralja Milana 1 Zgrada u Ul. Kralja Milana 3 Zgrada Narodnog pozorišta u Beogradu Crkva Aleksandra Nevskog Dom Svetog Save Kuća Stevana Mokranjca u Beogradu Zgrada Beogradske opštine Zgrada Starog dvora Zgrada Novog dvora Grobnica narodnih heroja na Kalemegdanu Hotel „Nacional” Zgrada umetničke škole Zgrada Narodne skupštine Palata „Albanija“ Kuća Nikole Pašića Bioskop „Balkan“ Kuća Filipa Filipovića Kuća Nikole Predića Zanatski dom Dom vojske u Beogradu Zgrada Patrijaršije Zgrada PRIZAD-a (TANJUG) Zgrada Prometne banke Kuća Bete i Riste Vukanovića Kuća Jovana Skerlića Kuća porodice Ribar Kuća Milana Piroćanca Zgrada Velike škole Zgrada Kolarčevog narodnog univerzizeta Etnografski muzej Kuća Laze Pačua Zgrada Agrarne banke Kuća dr Stanoja Stanojevića Dom društva Crvenog krsta Atelje Uroša Predića Kuća u Ul. Cara Dušana 10 Kuća Stevana Kaćanskog Spomenik Moši Pijade Kuća Dimitrija Krsmanovića Kuća vajara Dragomira Arambašića Kafana „Ruski car“ Zgrada Ekonomske škole Zgrada Prve beogradske gimnazije Spomenik Pobedniku Kuća Miladina Pećinara Palata SANU Zgrada Druge ženske gimnazije (Škola „Nikola Tesla“) Zgrada Trgovačke akademije Fotografski atelje Milana Jovanovića Kuća porodice Hristić-Mijušković Kuća Milana A. Pavlovića Moderna garaža u Beogradu Hotel „Mažestik“ Kuća Leone Panajot Kuća Mihaila Đurića Kuća porodice Milovanović Kuća Radisava Jovanovića Zgrada Društva svetog Save Kuća Dimitrija Živadinovića Kuća Andre Đorđevića Parno kupatilo braće Krsmanović Kuća Zdravka Đurića Zgrada Ljubomira Miladinovića Kuća trgovca Crvenčanina Zgrada Josifa Šojata Kuća Milorada Pavlovića Zgrada Jakova Čelebonovića Spomen dom vajara Radete Stankovića Botanička bašta Jevremovac Zgrada Ministarstva pošta Kompleks radničkih stanova Palata penzionog fonda Zgrada Aero kluba Dom vračarske štedionice u Beogradu Zgrada Penzionog fonda Beočinske fabrike cementa u Beogradu Kuća izdavača i knjižara Gece Kona u Beogradu Dom sindikata (Beograd) Bitef teatar Beogradska sinagoga Kuća knjižara Marka Markovića Termoelektrana „Snaga i svetlost“ Zgrada Klasne lutrije u Beogradu Hotel „Prag” u Beogradu Umetnička livnica „Plastika“ u Beogradu Spomenik vojvodi Vuku Kuća građevinara Karla Knola u Beogradu Zgrada sa slikarskim ateljeima i galerijom Salona Muzeja savremene umetnosti u Beogradu Dom Saveza nabavljačkih zadruga državnih službenika u Beogradu Spomenik Vasi Čarapiću u Beogradu Zgrada predstavništva Prvog dunavskog parobrodarskog društva u Beogradu Zgrada „Progresa” u Beogradu Zgrada Doma štampe Zgrada Hempro Zgrada Službe društvenog knjigovodstva Jugoslavije
Surčin	Crkva Sv. Paraskeve u Boljevcima Crkva Svetog Vaznesenja u Jakovu Crkva Sv. Nikole u Dobanovcima Manastir Fenek Crkva Svetog Arhanđela Gavrila u Progaru Stara porodična kuća Aćimovića Crkva Svete Petke u Surčinu Crkva Svetog Save u Bečmenu Crkva Svetog Jovana Preteče u Petrovčiću Muzej vazduhoplovstva u Beogradu Crkva Svetog velikomučenika Georgija u Ugrinovcima
Čukarica	Zgrada škole u Žarkovu Osnovna škola „Ljuba Nenadović“ Crkva Svetog Nikole u Ostružnici Janićevi dućani u Ostružnici Janićeva kafana u Ostružnici Zgrada u Ul. Turgenjevljevoj 1 Fabrika šećera Zgrada Kovnice novca Crkva Rođenja Bogorodice sa Boračkim grobljem