Pređi na sadržaj

Draginja Ružić

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Draginja Ružić
Portret glumice Draginje Ružić
Lični podaci
Puno imeDraginja Ružić
Druga imenaDraginja Popović
Datum rođenja(1834-10-02)2. oktobar 1834.
Mesto rođenjaVranjevo[a], Austrijsko carstvo
Datum smrti6. septembar 1905.(1905-09-06) (70 god.)
Mesto smrtiVukovar, Austrougarska
Zanimanjeglumica
Porodica
SupružnikDimitrije Ružić
Draginja Ružić, glumica, Atelje Josifa Singera, Novi Sad, 1886. Fotografija je muzejska građa Pozorišnog muzeja Vojvodine.

Draginja Ružić (Vranjevo, 2. oktobar 1834 — Vukovar, 6. septembar 1905) bila je srpska glumica, članica ansambla Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu. Smatra se prvom srpskom profesionalnom glumicom.[1]

Detinjstvo i porodica[uredi | uredi izvor]

Draginja Ružić rođena je u Vranjevu (današnji Novi Bečej), kao ćerka sveštenika Luke Popovića i njegove žene Milice, domaćice. Završila je samo osnovnu školu, ali je u porodici dobila lepo vaspitanje i stekla radne navike.[1]

Brojna porodica Luke Popovića je srpskom pozorištu dala sedam čuvenih imena, pet kćeri i dva sina. Svoj život su pozorištu posvetili Ljubica Kolarović, Katica Popović, Draginja Ružić, Jelisaveta - Jeca Dobrinović, Sofija Vujić, Laza i Paja[b] Popović.[v] Zajedno sa snajama i zetovima, među kojima su bili Dimitrije Ružić, Pera Dobrinović, Dimitrije Kolarović[3] i Lazina žena Marija Adelshajm-Popović[4] ova „umetnička dinastija” je jedno vreme sačinjavala gotovo polovinu trupe Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu[5] i predstavljali su moćan i veoma uticajan porodični krug, ne samo u glumačkoj družini nego i u organima Društva za Srpsko narodno pozorište.[6] Glumačku tradiciju nastavili su i unuci prote Luke: Zorka Todosić, Emilija Popović[7], Milka Marković[8] i Luka Popovići njegove sestre Zorka Popović—Premović i Danica Popović.[9] Poslednji izdanci ove dinastije bili su praunuci prote Luke, Dimitrije Mitica Marković i Ljubica Todosić, talentovana glumica koja je umrla veoma mlada.[10]

Glumačka karijera[uredi | uredi izvor]

Draginja je prva od pop-Lukine dece otišla od kuće i 1860. godine u Srpskom Čanadu (Rumunija)[g] i stupila u tamošnju diletantsku družinu.[1] Na sceni je prvi put nastupila 17. jula 1860. godine u ulozi Vidosave (Jovan Sterija Popović, Ajduci) u diletantskoj družini Stevana Protića i Andreje Putića. Udala se za glumca Dimitrija Ružića, s kojim je igrala u istim pozorištima.[11]

Članica Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu Draginja Ružić je od 16. jula 1861. i u njemu će ostati do kraja svoje glumačke karijere. Prekid je imala od 1863. do 1865. godine kada je, u znak pobune zbog otpuštanja Dimitrija Kolarovića, zajedno sa svojim suprugom Dimitrijem Ružićem i sestrama Ljubicom Kolarović i Sofijom Vujić istupila iz ovog pozorišta. U tom periodu nastupala je u ad hoc[12] formiranoj putujućoj pozorišnoj družini koju je oformio Dimitrije Kolarović i sa njom od jula do oktobra 1863. priredio niz predstava.[13] Imali su dvoje dece - ćerku Zorku i sina Timu.[3] Posle toga je do 1865. godine igrala u Hrvatskom narodnom kazalištu u Zagrebu. Drugi prekid bio je u periodu od 1872. do 1873. godine, kada je kraće vreme glumila u Na­rodnom pozorištu u Beogradu.[1]

Draginja Draga Ružić (1834-1905) u kostimu pukovnika u predstavi: "Pukovnik od 18 godina", Žozefa Melvila (Atelje Nikolasa Štokmana - Beč, filijala Pančevo, 1882). Fotografija je muzejska građa Pozorišnog muzeja Vojvodine.

Draginja Ružić bila je jedna od najboljih glumica Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu. „Vanredno darovita, lepe spoljašnjosti i odlična pevačica, ona je mogla da pokaže bogat umetnički izražajni dijapazon u velikom dramskom i čak karakterno-komičnom fahu.”[11] Od samog početka glumačke karijere bila je zapažena, a kako je bila vrlo ambiciozna uspela je „izuzetno brižljivim radom da se vrlo brzo umetnički razvije, ističući svoju neiscrpnu darovitost”. Tumačila je najraznovrsnije uloge od sentimentalnih i dramskih ljubavnica, karakternih, komičnih, ozbiljnih, s pevanjem. Smatra se da je odigrala oko 350 uloga. Umela je svoje uloge da nadahne životnom istinitošću i da najsitnijim detaljima oživi likove koje predstavlja. Za Draginju je dugogodišnji upravnik Srpskog narodnog pozorišta Antonije Hadžić pisao: „Ona je umela udahnuti onaj pravi, životvorni duh umetnošću svojom; ona je vernim, istinitim prikazom najrazličitijih karaktera, bilo to komičnih, bilo tragičnih, dokazala da se i naše glumačke snage mogu takmičiti s velikim glumcima drugih naroda”. Savremeni kritičari je ocenjuju kao veliku umetnicu evropske umetničke vrednosti i svrstavaju je u umetnicu najvišeg evropskog nivoa.[1]

Posvete velikoj glumici
Kompozitor Isidor Bajić, napisao je za Draginjinu poslednju predstavu kompoziciju Oproštajni pozdrav Draginji Ružić.

Pesnik Vladislav Kaćanski je, kako kažu, ispevao svoju najbolju ljubavnu pesmu još 1886. prilikom njenog dvadesetpetogodišnjeg jubileja. Tvrdi se da to nisu bile samo prigodne reči iz čiste konvencionalnosti napisane, jer iz njih izbija iskreni zanos zaljubljenog pesnika:

Oh, ta sklopi oko crno,

pokri lice milokrvno,

sakri tvoju belu grud!

Ta ako ih lud primeti,

lud će da se opameti

a pametan — staće lud.

Zato skrivaj rujno lice,

bež', lepoto, bež' mi s puta

Duša mi je zmija ljuta,

zmaj ognjeni moje srce —

pa se bojim, čedo moje,

izešće te ovo dvoje![1]

Proslavila je samo jedan svoj jubilej, 25-ogodišnjicu umetničkog rada, 17. aprila 1886, u Gernerovoj monodrami Mila, u preradi Koste Trifkovića. Iste večeri proslavio je svoj jubilej i njen muž Dimitrije Ružić. Crnogorski knjaz Nikola Petrović Njegoš poslao joj je tom prilikom srebrni lovorov venac.[14] Neočekivano se povukla sa scene 1898. godine, u svojoj 64. godini života i sa 38 godina provedenih na sceni. To je bilo iznenađenje, jer se smatralo da je u punoj umetničkoj snazi. Poslednja joj je bila uloga Jelisavete u Šilerovom komadu Spletka i ljubav, odigranom 27. juna 1898. godine. Naši najveći poznavaoci pozorišne umetnosti smatraju da se ni za jednim glumcem u istoriji srpskog pozorišta nije toliko i tako iskreno tugovalo kao za Draginjom. Zahvaljujući se prisutnima i svojoj srpskoj publici, kad i na lepim rečima izgovorenim te večeri u njenu čast, Draginja je ponosna ali dosta tužno, između ostalog poručila svojim naslednicima na sceni:[1]

Penzionisana je 13. avgusta 1898. godine.[15]

Značajnije uloge[uredi | uredi izvor]

Kako je sve svoje uloge savesno pripremala i za svaku bila mnogo hvaljena od pozorišne kritike, to je danas vrlo teško izdvojiti koja joj je uloga bila najuspelija.[1] Među najznačajnije se, ipak, svrstavaju:[11]

Privatni život[uredi | uredi izvor]

Portret Draginje i Dimitrija Ružića na plakatu iz 1886
Spomenik Draginji i Dimitriju Ružiću, na Almaškom groblju u Novom Sadu jedan je od Trideset nadgrobnih spomenika sa grobnim mestima istaknutih političkih, kulturnih i javnih radnika koji su kao Prostorna kulturno-istorijska celina 1999. godine proglašeni za spomenik kulture[16]

Draginja se udala za svog kolegu, glumca Srpskog narodnog pozorišta Dimitrija Ružića. Venčali su se u manastiru Krušedol 2. februara 1862. godine. Ovaj brak bio je izuzetno skladan i Draginjinu smrt Dimitrije je tragično doživeo „i do kraja života neutešno patio”. Draginja Ružić umrla je 6. septembra 1905. godine u Vukovaru, u svojoj 71. godini života. Iz Vukovara su njeni posmrtni ostaci kasnije preneti u Novi Sad i sahranjeni na Almaškom groblju, u istoj kosturnici sa njenim mužem Dimitrijem i sestričinom (ćerkom njene najmlađe sestre Sofije) Milkom Marković.[1]

Nagrade i priznanja[uredi | uredi izvor]

Za života je Draginja Ružić odlikovana Srebrnim lovorovim vencem, koji je dodeljivalo Društvo za Srpsko narodno pozorište glumcima i drugim pozorišnicima na proslavi godišnjice njihovog umetničkog rada. Draginjin venac danas je deo zbirke od 13 ovakvih venaca, koju poseduje Pozorišni muzej Vojvodine.[17]

Danas jedna ulica u Novom Sadu nosi ime Draginje Ružić.[18]

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Vranjevo je današnji Novi Bečej
  2. ^ Paja Popović umro je veoma mlad, u 25. godini.[2]
  3. ^ O deci popa Luke može se reći da su svi bili talentovani za pozornicu, a iznad svega vredni i ambiciozni. Služili su svima za primer. Oni su posebno dobrodošli srpskom pozorištu, baš u najtežem perio­du, periodu njegovog nastajanja. Među njima najtalentovanija i najvrednija bila je Draginja.[1]
  4. ^ porodica je tada živela u Ivandi, u Mađarskoj, gde je pop-Luka tada držao parohiju.

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g d đ e ž z i MEČKIĆ, LAZAR. „Draginja Ružić, rođena Popović prva srpska profesionalna glumica”. NBO : Novi Bečej - Online. Arhivirano iz originala 16. 01. 2017. g. Pristupljeno 14. 1. 2017. 
  2. ^ „TRIDESET NADGROBNIH SPOMENIKA SA GROBNIM MESTIMA ISTAKNUTIH POLITIČKIH, KULTURNIH I JAVNIH RADNIKA, NA ALMAŠKOM GROBLjU U NOVOM SADU, O. NOV”. Spomenici kulture u Srbiji. Srpska akademija nauka i umetnosti. Pristupljeno 7. 9. 2017. 
  3. ^ a b Stojanović, Olja (2016). Zorka Todosić : 1864-1936 (PDF). Beograd: Muzej pozorišne umetnosti Srbije. ISBN 978-86-80629-87-2. COBISS.SR 226043148
  4. ^ „ADELSHAJM-POPOVIĆ Marija”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Srpsko narodno pozorište. Pristupljeno 18. 1. 2017. 
  5. ^ „Tajne ljubavi čuvenih Srba (6): Greh sa svastikom”. Vesti on-line. Pristupljeno 10. 1. 2017. 
  6. ^ „DOBRINOVIĆ Zorka”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Srpsko narodno pozorište. Pristupljeno 14. 1. 2017. 
  7. ^ Blažić, Mirjana. „Gosti iz Prošlosti”. Radio Beograd 1. RTS. Pristupljeno 12. 1. 2017. 
  8. ^ „Maksimović Vujić, Sofija”. Srpski biografski rečnik. [Knj.] 5, Kv-Mao (PDF). Novi Sad: Matica srpska. 2011. ISBN 978-86-7946-085-1. Pristupljeno 13. 1. 2017. COBISS.SR 266200327
  9. ^ Mečkić, Lazar. „Luka Popović”. NOVI BEČEJ - ONLINE. Arhivirano iz originala 17. 03. 2022. g. Pristupljeno 5. 9. 2017. 
  10. ^ Stojković 1979, str. 139
  11. ^ a b v Članak Borivoja S. Stojkovića u Enciklopediji Jugoslavije JLZ (7 tom, R-Srbija) 1968.
  12. ^ „Ljubica Kolarović”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Srpsko narodno pozorište. Pristupljeno 12. 1. 2017. 
  13. ^ „Dimitrije Kolarović”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Srpsko narodno pozorište. Pristupljeno 13. 1. 2017. 
  14. ^ „RUŽIĆ Draginja”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Srpsko narodno pozorište. Pristupljeno 22. 2. 2017. 
  15. ^ „PENZIONI FOND ČLANOVA SNP”. Enciklopedija Srpskog narodnog pozorišta. Srpsko narodno pozorište. Pristupljeno 14. 1. 2017. 
  16. ^ „Trideset nadgrobnih spomenika sa grobnim mestima istaknutih političkih, kulturnih i javnih radnika, na Almaškom groblju u Novom Sadu, O. Nov”. Spomenici kulture u Srbiji. Nacionalnog centra za digitalizaciju. Pristupljeno 1. 3. 2017. 
  17. ^ „POZORIŠNE MEDALjE/PRIZNANjA”. zvanična prezentacija. Pozorišni muzej Vojvodine. Pristupljeno 14. 1. 2017. 
  18. ^ „Ulica Draginje Ružić, Novi Sad, Južno-Bački”. Plan plus. Pristupljeno 14. 1. 2017. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Драгиња_Ружић&oldid=27420450”