Druga vlada Dragiše Cvetkovića
| Datum osnivanja | 26. avgust 1939. |
|---|---|
| Prethodne administracije | |
| Rasformirano | 27. mart 1941. |
| Zamenjena sa administracijom | |
| Sedište | Beograd Kraljevina Jugoslavija |
| Predsednik Ministarskog saveta |
Druga vlada Dragiše Cvetkovića je bila vlada Kraljevine Jugoslavije od 26. avgusta 1939. do 27. marta 1941. godine.
Poznata je i po imenima vlada Cvetković-Maček, i vlada narodnog sporazuma.
Istorija[uredi | uredi izvor]
Vlada je nastala Sporazumom Cvetković-Maček 26. avgusta 1939. godine.
Uredbom, 26. avgusta stvorena je Banovina Hrvatska, a Ukazima su raspušteni Narodna skupština i Senat.[1]
Kada je izbio Drugi svetski rat 1. septembara 1939. nemačkim napadom na Poljsku, Jugoslavija je proglasila svoju neutralnost.
Godine 1940. Dragiša Cvetković je potpisao i dve antisemitske uredbe.[2] Naime, za vreme vlade Cvetković-Maček, 1940. godine, doneti su Koroščevi zakoni, nazvani po tadašnjem ministru prosvete i prvaku Slovenačke narodne stranke. Tim je zakonom uveden „numerus klausus” od 0,51% (108 lica) Jevreja koji se mogu upisati u sve srednje škole kraljevine (izuzev banovine Hrvatske), umesto ranije upisanih 7000. Ista odredba važila je i za sve univerzitete i više škole. Nakon te „Uredbe o upisu lica jevrejskog porekla” doneti su i propisi o zabrani Jevrejima trgovine životnim namirnicama, a uvedena su i razna ograničenja u vojsci — većinom putem poverljivih naređenja — koja su isključila Jevreje iz nekih rodova vojske, otežavale im polaganje oficirskog ispita i slično.[3]
Uoči grčko-italijanskog rata italijanski avioni su bombardovali Bitolj 5. novembra 1940, iako Jugoslavija i Italija nisu bile u ratu i imale zaključen sporazum o nenapadanju.
Kraljevina Jugoslavija i Kraljevina Mađarska stvaraju ugovor o prijateljstvu, koji na jugoslovenski predlog dobija naziv „Ugovor o večnom prijateljstvu“. Ugovor potpisuju Aleksandar Cincar-Marković i mađarski ministar inostranih poslova grof Ištvan Čaki 12. decembra 1940. godine.
Dana 19. januara 1941. obrazovano je novo Ministarstvo snabdevanja i ishrane.
Dragiša je sa ministrom spoljnih poslova Cincar-Markovićem putovao u Nemačku 13. februara 1941. godine, gde je pregovarao sa ministrom spoljnih poslova Nemačke fon Ribentropom i samim Hitlerom, ali nije prihvatio zahtev da Jugoslavija pristupi Trojnom paktu, objašnjavajući da za to nije ovlašćen.
Nekoliko nedelja kasnije 25. marta 1941. godine po odluci Krunskog saveta, Dragiša Cvetković, Ministar inostranih poslova Aleksandar Cincar-Marković i nemački Ministar inostranih poslova fon Ribentrop u dvorcu Belvedere u Beču potpisali su protokol o pristupanju Jugoslavije Trojnom paktu sila osovina.
Cvetković i ministri su se vratili 26. marta sa završnog puta u Nemačkoj i izdali zvanično saopštenje:...da je Trojni pakt potpisan u Beču i da je Jugoslavija zvanično pristupili silama Osovine. U izjavi je, takođe, rečeno da pakt sadrži tajne klauzule koje za nas predstavljaju veliku prednost jer garantuju Jugoslaviji potpunu neutralnost.[4]
Vlada je zbačena Vojnim pučom od 27. marta 1941.
Članovi vlade[uredi | uredi izvor]
.jpg)
.jpg)
[5][6][7][8][9][10][11][12][13][14][15][16]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Jugoslovenske vlade 1918-2006.”. Arhivirano iz originala 02. 11. 2014. g. Pristupljeno 27. 01. 2014.
- ^ „Službene novine Kraljevine Jugoslavije“, br. od 5. oktobra 1940.
- ^ Laslo Sekelj, „Antisemitizam u Jugoslaviji 1941−1945”, u: Revija ѕa sociologiju, Novi Sad, 1981., 187. str.
- ^ Protiv pakta i crkva! Večernje Novosti 18.3.2013 Posečćeno 19.3.2013.
- ^ Vanredan broj Službene Novine Kraljevine Jugoslavije, 23. avgust 1939, Broj 194 A[mrtva veza]
- ^ Vreme, 21. jun 1940, strana 1, Beograd
- ^ Vreme, 30. jun 1940, strana 1, Beograd
- ^ Vreme, 9. jul 1940, strana 1, Beograd
- ^ Vreme, 28. avgust 1940, strana 1, Beograd
- ^ Vreme, 7. novembar 1940, strana 1, Beograd
- ^ Vreme, 16. decembar 1940, strana 7, Beograd
- ^ Vreme, 20. januar 1941, strana 4, Beograd
- ^ Vreme, 26. januar 1941, strana 6, Beograd
- ^ Vreme, 5. februar 1941, strana 6, Beograd
- ^ Vreme, 25. mart 1941, strana 1, Beograd
- ^ Službene Novine Kraljevine Jugoslavije, 19. avgust 1941, Broj 1[mrtva veza], London
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Dimić, Ljubodrag (2001). Istorija srpske državnosti. 3. Novi Sad: Ogranak SANU.
- Dimić, Ljubodrag (2005). „Ministarski saveti Kraljevine Jugoslavije 1918-1941”. Vlade Srbije 1805-2005. Beograd: Zavod za udžbenike i nastavna sredstva. str. 245—272.
- Radojević, Mira (1992). „Sporazum Cvetković-Maček i pitanje razgraničenja u Sremu” (PDF). Istorija 20. veka: Časopis Instituta za savremenu istoriju. 10 (1-2): 61—72.
- Radojević, Mira (1994). „Bosna i Hercegovina u raspravama o državnom uređenju Kraljevine (SHS) Jugoslavije 1918-1941. godine” (PDF). Istorija 20. veka: Časopis Instituta za savremenu istoriju. 12 (1): 7—41.
- Radojević, Mira (1995). „Sporazum Cvetković-Maček i Bosna i Hercegovina”. Bosna i Hercegovina od srednjeg veka do novijeg vremena. Beograd: Istorijski institut SANU. str. 123—133.
- Radojević, Mira (1996). „Srpsko-hrvatski spor oko Vojvodine 1918-1941” (PDF). Istorija 20. veka: Časopis Instituta za savremenu istoriju. 14 (2): 39—73.
