Drugi italijansko-etiopski rat

Drugi italijansko-etiopski rat
Etipljani prenose oružje na kamilama
Vreme 3. oktobar 1935. - 19. februar 1937. Mesto Etiopija Ishod Italijanska pobeda, aneksija Etiopije
Sukobljene strane
Italija Italijanska Eritreja Italijanska Somalija Italijanska Libija	Etiopija Materijalna podrška: Nacistička Nemačka Japansko carstvo
Komandanti i vođe
Benito Musolini Pjetro Badoljo Emiljo de Bono Vitorio Emanuele III Hamid Idris Avate Olol Dinle	Hajle Selasije Imru Hajle Selasije Kasa Hajlu Sejom Mangaša Desta Demtjo Nasibu Emanuel
Jačina
Približno. 500.000 vojnika (oko 100.000 mobilisano) 595 aviona 795 tenkova	800.000 vojnika (330.000 mobilisano) 13 aviona 4 tenka i 7 oklopnih vozila
Žrtve i gubici
10.000 poginulih 1 (procena. Maj 1936) 44.000 ranjeno 9.555 ubijeno 2 (procena. 1936-1940) 144.000 bolesnih i ranjenih Ukupno: 208.000 poginulih i ranjenih.	275.000 vojnika poginulo 500.000 ranjenih Ukupno:775.000 vojnika i civila ubijeno i ranjeno (1935-1940)

Drugi Italijansko-etiopski rat je trajao sedam meseci od 1935. do 1936. Rat je danas viđen kao predigra za Drugi svetski rat i demonstracija za neefikasnost Lige naroda.

Pozadina

Krajem 19. veka Etiopiju je okružilo jato kolonističkih grabljivica. Jedna velika italijanska armija upala je iz Eritreje u ovu zemlju 1895. godine. U bici kod Adua, vođenoj 1896. godine, branioci su do nogu potukli napadače i prinudili ih da se povuku. Mnogo godina kasnije, italijanski premijer Orlando ponudio je 1919. godine britanskom premijeru Lojd-Džordžu da njihove zemlje podele teritoriju ove države. Englezima se to nije dopalo jer su smatrali da su u stanju da sami prigrabe celu teritoriju Etiopije. Etiopija je bila ekonomski siromašna država, ali veoma bogata raznim sirovinama i rudama. Oko nje su se stalno vodili ekonomski ratovi između najrazvijenijih država. Italija je potpisala nekoliko trgovinskih ugovora čime je postala najveći trgovinski partner Etiopiji. Međutim, početkom tridesetih godina došlo je do porasta izvoza japanskih proizvoda u ovu zemlju. To je, razume se, veoma naljutilo Musolinija jer je on ovu zemlju smatrao svojom sferom uticaja. Italija je u jesen 1933. počela da se priprema za osvajanje Etiopije.

Početkom 1934. godine u Rim je pozvan Vitorijo Ruđero, komandant italijanskog Kraljevskog korpusa u Eritreji koji je istovremeno bio i vojni ataše u Adis Abebi. Ruđeru je bilo naloženo da pristupi sprovođenju programa političke i podrivačke aktivnosti u Etiopiji. Na signal iz Rima trebalo je da pronađe povod za otpočinjanje oružanih akcija. U sklopu tog plana Musolini je u proleće 1934. lansirao parolu o “obavezi Italije da uvede Afriku u porodicu civilizovanog sveta”. Musolini je sazvao sastanak na kome je prihvaćen plan za rat protiv Etiopije.

Rat

Italijanske trupe stacionirane u Somaliji, iznenada su napale 5. decembra 1934. godine jedan etiopski pogranični odred. Počev od tada pa nadalje, počela je cela serija oružanih provokacija u kojima su padale žrtve na obe strane.

Uprkos mnogim žalbama Etiopije, Liga naroda nije preduzimala nikakve konkretne mere da bi se osujetila predstojeća italijanska invazija. 3. jula 1935. etiopska vlada se obratila vladi SAD sa molbom da ova doprinese sprečavanju konfrlikta. Vlada SAD je odbila etiopsku molbu. Kada je italijanska agresija predstavljala samo pitanje dana, kongres SAD je 31. avgusta 1935. usvojio zakon o neutralnosti. Englesko ministarstvo inostranih poslova takođe je ispoljilo popustljiv stav prema Musoliniju, pod uslovom da Italija ne dira britanske interese na jezeru Tan i Plavom Nilu. Francuska je na račun Etiopije nastojala da učvrsti svoje odnose sa Italijom, kako bi sprečila savez između Berlina i Rima.

Italijanske oružane snage su bez objave rata prodrle iz Eritreje na teritoriju Etiopije 3. oktobra 1935. godine. Njihovim trupama komandovao je ostareli general de Bono i maršal Badoljo. Za agresiju protiv Etiopije, čiji su ratnici dobrim delom koristili koplja i strele, Rim je angažovao preko 400.000 vojnika, 76 ratnih brodova, tenkove, avijaciju i topove. Uprkos ogromnoj nadmoći, italijanske trupe su se sa mukom probijale kroz etiopsku teritoriju. Naravno snage su bile neravnopravne i Etiopija je morala da poklekne.

Društvo naroda se pokazalo bespomoćnim u sprečavanju italijanske invazije, jer se francuski predstavnik založio “za traženje miroljubivog rešenja spora”. Od velikih sila jedino je SSSR zatražio pružanje podrške Etiopiji i uvođenje sankcija agresoru, tj. zabranu isporuke nafte i benzina. To je uplašilo Italiju koja se obratila Francuskoj da se ovaj zahtev Sovjetskog Saveza ne usvoji u Društvu naroda. Francuska je zaključila da može dosta da ućari na nesreći etiopskog naroda, pa je na brzinu skovan tajni ugovor o “miroljubivom regulisanju” problema na rogu Afrike. U planu je stajalo da oko polovine ove afričke države treba da se “ustupi” Italiji. Odnosno Italija bi bez borbe dobila provincije Ogaden i Tigar, kao i oblast Danakil. Za uzvrat Etiopija bi dobila uzak koridor i izlazak na more. Etiopija je odbila ovaj predlog, a ni Musolini nije bio zadovoljan. Italijanski legionari su nastavili sa ratom u Etiopiji. 9. maja 1936. godine, Musolini je saopštio da je Etiopija konačno osvojena, iako su u tom trenutku njegove trupe držale samo jednu trećinu zemlje. Pod vlašću Italije, rog Afrike je ostao sve do 1941. godine, kada su odavde italijanske legionare potisnule britanske snage.

Vidi još

• Prvi italijansko-etiopski rat
• Hajle Selasije
• Jekatit 12

Literatura

• Abbink, Gerrit Jan; De Bruijn, Mirjam; van Walraven, Klass, ur. (2003). Rethinking Resistance: Revolt and Violence in African History. African Dynamics. II (illus. izd.). Leiden, NL: Brill. ISBN 978-90-04-12624-4. Pristupljeno 8. 10. 2017. 
• Akyeampong, Emmanuel Kwaku; Gates, Henry Louis, ur. (2012). Dictionary of African Biography. 2. Oxford University Press USA. ISBN 9780195382075. 
• Antonicelli, Franco (1975). Trent'anni di storia italiana: dall'antifascismo alla Resistenza (1915–1945) lezioni con testimonianze [Thirty Years of Italian History: From Antifascism to the Resistance (1915–1945) Lessons with Testimonials]. Reprints Einaudi (na jeziku: Italian). Torino: Giulio Einaudi Editore. OCLC 878595757. CS1 održavanje: Neprepoznat jezik (veza)
• Baer, George W. (1976). Test Case: Italy, Ethiopia, and the League of Nations. Stanford, CA: Hoover Institute Press, Stanford University. ISBN 978-0-8179-6591-4. 
• Barker, A. J. (1968). The Civilising Mission: The Italo-Ethiopian War 1935–6. London: Cassell. ISBN 978-0-304-93201-6. 
• Barker, A. J. (1971). Rape of Ethiopia, 1936. New York: Ballantine Books. ISBN 978-0-345-02462-6. 
• Baudendistel, Reiner (2006). Between Bombs and Good Intentions: The Red Cross and the Italo-Ethiopian War, 1935–1936. Human Rights in Context. I. Oxford: Berghahn. ISBN 978-1-84545-035-9. 
• Candeloro, Giorgio (1981). Storia dell'Italia Moderna [History of Modern Italy] (na jeziku: Italian) (10th izd.). Milano: Feltrinelli. OCLC 797807582. CS1 održavanje: Neprepoznat jezik (veza)
• Cannistraro, Philip V. (1982). Historical Dictionary of Fascist Italy. Westport, CT: Greenwood Press. ISBN 978-0-313-21317-5. 
• Clarence-Smith, W. G. (1989). The Economics of the Indian Ocean Slave Trade in the Nineteenth Century. London: Frank Cass. ISBN 978-0-7146-3359-6. 
• Clark, D. K. (1959). Effectiveness of Toxic Chemicals in the Italo–Ethiopian War. Bethesda, MD: Operations Research Office. 
• Crozier, Andrew J. (2004). The Causes of the Second World War. Oxford: Blackwell. ISBN 978-0-631-18601-4. 
• Del Boca, Angelo; Rochat, Giorgio (1996). I gas di Mussolini: il fascismo e la guerra d'Etiopia [Mussolini's Gas: Fascism and the Ethiopian War]. Primo piano (na jeziku: Italian). Roma: Editori Riuniti. ISBN 978-88-359-4091-3. CS1 održavanje: Neprepoznat jezik (veza)
• del Boca, Angelo (2005). Italiani, brava gente? Un mito duro a morire [Italians, Good People? A Myth dies Hard]. I colibrì (na jeziku: Italian). Vicenza: N. Pozza. ISBN 978-88-545-0013-6. CS1 održavanje: Neprepoznat jezik (veza)
• Gooch, John (2007). Mussolini and His Generals. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-85602-7. 
• Haile Selassie I: My Life and Ethiopia's Progress: The Autobiography of Emperor Haile Selassie I, King of Kings and Lord of Lords. II. Edited by Harold Marcus with others and Translated by Ezekiel Gebions with others. Chicago: Research Associates School Times Publications. 1999. ISBN 978-0-948390-40-1. 
• Kallis, Aristotle (2000). Fascist Ideology Territory and Expansionism in Italy and Germany, 1922-1945. London: Routledge. ISBN 978-0-415-21612-8. 
• Lamb, Richard (1999). Mussolini as Diplomat. New York: Fromm International. ISBN 978-0-88064-244-6. 
• Leckie, Robert (1987). Delivered from Evil: The Saga of World War II. New York: Harper & Row. ISBN 978-0-06-015812-5. 
• Lowe, Cedric James; Marzari, F. (2010) [1975]. Italian Foreign Policy 1870–1940. Foreign Policies of the Great Powers. VIII (online izd.). London: Routledge. ISBN 978-1-315-88880-4. 
• Mack Smith, D. (1982). Mussolini: A Biography. New York: Alfred A. Knopf. ISBN 978-0-394-50694-4. 
• Mack Smith, D. (1983) [1981]. Mussolini. London: Weidenfeld and Nicolson. ISBN 978-0-586-08444-1. 
• Mignemi, A., ur. (1982). Si e no padroni del mondo. Etiopia 1935–36. Immagine e consenso per un impero [Yes and no: Masters of the World. Ethiopia 1935–36. Image and Consensus for an Empire] (na jeziku: Italian). Novara: Istituto Storico della Resistenza in Provincia Novara Piero Fornara. OCLC 878601977. CS1 održavanje: Neprepoznat jezik (veza)
• Mockler, Anthony (2003). Haile Selassie's War. New York: Olive Branch Press. ISBN 978-1-56656-473-1. 
• Nicolle, David (1997). The Italian Invasion of Abyssinia 1935–1936. Westminster, MD: Osprey. ISBN 978-1-85532-692-7. 
• Othen, Christopher (15. 6. 2017). Lost Lions of Judah: Haile Selassie's Mongrel Foreign Legion. 2017: Amberley. ISBN 978-1-4456-5983-1. 
• Palla, Marco (2000). Mussolini and Fascism. Interlink Illustrated Histories. New York: Interlink Books. ISBN 978-1-56656-340-6. 
• Pankhurst, R. (1968). A Brief Note on the Economic History of Ethiopia from 1800 to 1935. Addis Ababa: Haile Selassie I University. OCLC 434191. 
• Peace and War: United States Foreign Policy 1931–1941 (online izd.). Washington, DC: State Department. 1983 [1943]. OCLC 506009610. Arhivirano iz originala 4. 9. 2017. g. Pristupljeno 3. 9. 2017. 
• Rhodes, A. (1973). The Vatican in the Age of the Dictators: 1922–1945. London: Hodder & Stoughton. ISBN 978-0-340-02394-5. 
• Safire, William (1997). Lend Me Your Ears: Great Speeches in History (rev. expanded izd.). New York: norton. ISBN 978-0-393-04005-0. 
• Sbacchi, A. (1997). Legacy of Bitterness: Ethiopia and Fascist Italy, 1935–1941. Lawrenceville, NJ: Red Sea Press. ISBN 978-0-932415-74-5. 
• Shinn, D. H.; Ofcansky, T. P. (2013). Historical Dictionary of Ethiopia. Historical dictionaries of Africa (2nd izd.). Lanham: Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-7194-6. 
• Smart, J. K. (1997). „History of Chemical and Biological Warfare: An American Perspective”. Ur.: Zajtchuk, Russ. Medical Aspects of Chemical and Biological Warfare (PDF). Textbook of Military Medicine: Warfare, Weaponry and the Casualty. III. Part I (online izd.). Bethesda, MD: Office of The Surgeon General Department of the Army, United States of America. OCLC 40153101. Arhivirano iz originala (pdf) 03. 02. 2021. g. Pristupljeno 3. 9. 2017. 
• Spencer, John H. (2006). Ethiopia at Bay: A Personal Account of the Haile Selassie Years. Hollywood, California: Tsehai Publishers. ISBN 978-1-59907-000-1. 
• Stackelberg, R. (2009). Hitler's Germany: Origins, Interpretations, Legacies (2nd izd.). London: Routledge. ISBN 978-0-415-37331-9. 
• Stapelton, Timothy J. (2013). A Military History of Africa: The Colonial Period: from the Scramble for Africa to the Algerian Independence War (ca. 1870–1963). II. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. ISBN 978-0-313-39570-3. 
• Stearns, Peter N.; Langer, William Leonard (2002). The Encyclopedia of World History: Ancient, Medieval and Modern (6th, online izd.). New York: Bartleby.com. OCLC 51671800. 
• Sullivan, Barry (1999). „More than Meets the Eye: The Ethiopian War and the Origins of the Second World War”. Ur.: Martel, G. The Origins of the Second World War Reconsidered A. J. P. Taylor and the Historians (2nd izd.). Routledge. str. 178—203. ISBN 978-0-415-16325-5. 
• Cernuschi, Enrico (decembar 1994). „La resistenza sconosciuta in Africa Orientale” [The Unknown Resistance in East Africa]. Rivista Storica (na jeziku: Italian). OCLC 30747124. CS1 održavanje: Neprepoznat jezik (veza)
• Calvitt Clark, J. (1999). „Japan and Italy squabble over Ethiopia: The Sugimura affair of July 1935”. Selected Annual Proceedings of the Florida Conference of Historians: 9—20. ISSN 2373-9517. Arhivirano iz originala 31. 12. 2008. g. Pristupljeno 8. 6. 2010. 
• Holt, Andrew (2011). „'No more Hoares to Paris': British Foreign Policymaking and the Abyssinian Crisis, 1935”. Review of International Studies. 37 (3): 1383—1401. ISSN 0260-2105. 
• Sbacchi, Alberto (1978). Marcus, H. G., ur. „The Price of Empire: Towards an Enumeration of Italian Casualties in Ethiopia 1935–40”. Ethiopianist Notes. II (2). ISSN 1063-2751. 
• Salerno, Reynolds M. (1997). „The French Navy and the Appeasement of Italy, 1937–9”. The English Historical Review. CXII (445): 66—104. ISSN 0013-8266. doi:10.1093/ehr/cxii.445.66. 
• Burgwyn, H. J. (1997). Italian Foreign Policy in the Interwar Period, 1918–1940. Praeger Studies of Foreign Policies of the Great Powers. Westport, CT: Praeger. ISBN 978-0-275-94877-1. 
• Crociani, P.; Viotti, A. (1980). Le Uniformi Dell' A.O.I., Somalia, 1889–1941 [Uniforms of Italian East Africa, Somalia, 1889–1941] (na jeziku: Italian). Roma: La Roccia. OCLC 164959633. CS1 održavanje: Neprepoznat jezik (veza)
• De Bono, E. (1937). La conquista dell' Impero La preparazione e le prime operazioni [The Preparation and First Operations]. I (2nd izd.). Roma: Istituto Nazionale Fascista di Cultura. OCLC 46203391. 
• Del Boca, A. (1965). La guerra d'Abissinia: 1935–1941 [The Ethiopian War 1935–1941] (na jeziku: Italian). Milano: Feltrinelli. OCLC 799937693. CS1 održavanje: Neprepoznat jezik (veza)
• Giannini, Filippo; Mussolini, Guido (1999). Benito Mussolini, l'uomo della pace: da Versailles al 10 giugno 1940 [Benito Mussolini, the Man of Peace: From Versailles to 10 June 1940]. Roma: Editoriale Greco e Greco. ISBN 978-88-7980-133-1. 
• Graziani, R. (1938). Il fronte Sud [The South Front] (na jeziku: Italian). Milano: A. Mondadori. OCLC 602590204. CS1 održavanje: Neprepoznat jezik (veza)
• Kershaw, Ian (1999). Hitler: 1889–1936: Hubris. New York: W. W. Norton & Company. ISBN 978-0-393-04671-7. 
• Matthews, Herbert Lionel (1937). Eyewitness in Abyssinia: With Marshal Bodoglio's forces to Addis Ababa. London: M. Secker & Warburg. OCLC 5315947. 
• Overy, R.; Wheatcroft, A. (1999) [1989]. The Road to War (rev. enl. Penguin pbk. izd.). London: Macmillan London and BBC Books. ISBN 978-0-14-028530-7. 
• Shinn, David Hamilton; Prouty, Chris; Ofcansky, Thomas P. (2004). Historical Dictionary of Ethiopia. Lanham, MD: Scarecrow Press. ISBN 978-0-8108-4910-5. 
• Starace, A. (1937). La marcia su Gondar della colonna celere A.O. e le successive operazioni nella Etiopia Occidentale [The March on Gondar, the Expedited Column A.O. and Subsequent Operations in Western Ethiopia]. Milano: A. Mondadori. OCLC 799891187. 
• Walker, Ian W. (2003). Iron Hulls, Iron Hearts: Mussolini's elite Armoured Divisions in North Africa. Marlborough: Crowood. ISBN 978-1-86126-646-0. 
• Willoughby, C. A. (1990) [1939]. „XI: The Italo-Ethiopian War”. Maneuver in War (PDF). FMRP 12,13 (repr. online izd.). Washington, DC: Department of the Navy: Headquarters United States Marine Corps. str. 230—285. OCLC 34869726. Pristupljeno 19. 9. 2017. 
• May, M. A. (2000). Fuelling Fascism: British and Italian Economic Relations in the 1930s, League Sanctions and the Abyssinian Crisis (PhD). London School of Economics and Political Science (University of London). OCLC 940362449. Docket uk.bl.ethos.482810. Arhivirano iz originala 25. 02. 2021. g. Pristupljeno 19. 9. 2017. 

Spoljašnje veze

• Speech to the League of Nations, June 1936 Arhivirano na sajtu Wayback Machine (22. oktobar 2015) (full text)
• British newsreel footage of Haile Selassie's address to the League of Nations
• Regio Esercito: La Campagna d'Etiopia
• Ethiopia 1935–36: mustard gas and attacks on the Red Cross (Full version in French) – Bernard Bridel, Le Temps
• The use of chemical weapons in the 1935–36 Italo-Ethiopian War – SIPRI Arms Control and Non-proliferation Programme, October 2009
• Mussolini's Invasion and the Italian Occupation
• Mussolini's Ethiopia Campaign
• OnWar: Second Italo–Abyssinian War 1935–1936
• The Day the Angel Cried Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. novembar 2010)
• The Emperor Leaves Ethiopia
• Ascari: I Leoni di Eritrea/Ascari: The Lions of Eritrea. Second Italo-Abyssinian war. Eritrea colonial history, Eritrean ascari pictures/photos galleries and videos, historical atlas...
• Ross, F. 1937. The Strategical Conduct of the Campaign and supply and Evacuation Programmes
• Italian videos of the Italian conquest of Ethiopia na sajtu YouTube (jezik: italijanski)
• Songs of 2nd Italo-Abyssinian War