Dueltum

Dueltum
	Dueltum
Mesto	Bugarska
Regija	Opština Sredec
Oblast	jugoistočna Bugarska
Istorija
Period	od 4.veka p.n.e. do 14. veka

Dueltum, najstarija rimska kolonija na tlu Bugarske, osnovana je početkom 70-tih godina 1. veka, na ušću reke Sredecke, u selu Debelt, opština Sredec, u jugoistočnoj Bugarskoj.

Osnivanje kolonije povezuje se sa vojnim veteranima Osme Augustove legije, koji su nakon penzionisanja, a za vreme vladavine cara Tita Flavija Vespazijana, dobili zemlju na tom području, da je obrađuju. Doseljeni veterani imali su visok status i bili su oslobođeni plaćanja direktnih poreza u Rimskom carstvu. Kolonija je bila potčinjena caru Rima, i po tome se razlikovala od ostalih kolonija u provinciji Trakija. Uz grad je postojala i luka uz sadašnje Mandrensko jezero.

Prvo su izgrađene dve centralne ulice, u pravcu istok-zapad i sever-jug, zatim određeno mesto glavne kapije grada i razvijena urbana struktura. Za vreme vladavine cara Marka Aurelija (2. vek) kolonija je zaštićena velikim utvrđenim zidinama. U drugoj polovini 2. i početkom 3. veka kolonija je brzo rasla i razvijala se; dobila je i pravo kovanja vlastitog novca. U to vreme postojali su kultovi različitih bogova; u severnom delu naselja identifikovani su ostaci dva hrama.

Zgrada kupatila – terme – služila je za kupanje, pre podne su ih posećivale žene, popodne muškarci, ali služila je i za druženje, razonodu i igranje kockica. Kupke su imale podno grejanje.

Među istraženim objektima je i ogromna javna zgrada u kojoj je pronađena glava kipa cara Septimijusa Severusa (Septimius Severus), koji je bio postavljen specijalno zbog njegove posete koloniji 195. godine. Pored glave cara pronađene su 3 bronzane noge, sve leve, što ukazuje na različite statue. Pretpostavlja se da je grad posetila i porodica cara Filipa Arabljanina.

U 4. veku grad je postao episkopsko središte. U drugoj polovini 5. veka, posle brojnih najezda Gota, a kasnije i Huna, izgrađen je novi bedem grada, koji je sužen, jer se i njegovo stanovništvo osipalo.

Posle 812. godine, nakon osvajanja teritorije od Kana Kruma, izgrađen je zaštitni zid impresivnih dimenzija, kao deo granice Bugarske i Vizantije. Prilikom potpisivanja mirovnog ugovora između ove dve države došlo je do korigovanja granice, i južno od reke izgrađena je vizantijska carina, a nedaleko od nje – crkva. Pretpostavlja se da je 864. godine u toj crkvi kršten knez Boris I Mihailo.

Na lokaciji mogu da se vide i ostaci tvrđave koja je u 9-10. veku pretvorena u srednjevekovni Develt. Develt je kao naselje funkcionisalo do kraja 13. veka, a na mestu antičkog grada pojavio se bugarski garnizon. Posle dolaska Osmanlija, naselje se premestilo na lokaciju severnog dela današnjeg sela Debelt i postepeno pretvorilo u selo.

Najstarije sačuvano ime naselja je Dovelt, od pre dve hiljade i četiri stotine godina, što znači „mesto između dve močvare“ na jeziku drevnih Tračana. Lokacija je između reka, nedaleko od mora, često plavljena, ali stoga i plodnog zemljišta.

1881. godine braća Škorpil su utvrdila da se tu nalaze ruine drevne kolonije Deultum. Tada su pomenuli da su gradske zidine visoke oko 2 metra. Savremena istraživanja su započela 1981-1985. Utvrđeno je da je prvo na ovom mestu postojalo trakijsko naselje, pre početka nove ere. Debelt je proglašen arheološkim rezervatom u leto 1988. godine.^[1]^[2]^[3]

Debelt je proglašen jednim od bugarskih čuda 2011. godine, izabran elektronskim glasanjem.

Danas uspomenu na tu koloniju čuva Nacionali arheološki rezervat „Dueltum-Debelt“ u selu Debelt. U muzeju je postavka nekoliko izložbi sa ostacima trakijske, grčke, rimske i vizantijske civilizacije. Iz rimskog perioda je, pored bronzane glave Septimijusa Severusa, postavljena i izložba predmeta za svakodnevnu upotrebu, kao i zabavu rimskih građana: lampe, posude za vino, kockice, ogledala.^[3]^[4]