Дуња
| Dunja | |
|---|---|
| |
| plodovi kruškolike dunje | |
| |
| cvetovi dunje | |
Naučna klasifikacija 
| |
| Carstvo: | Plantae |
| Kladus: | Tracheophytes |
| Kladus: | Angiospermae |
| Kladus: | Eudicotidae |
| Kladus: | Rosids |
| Red: | Rosales |
| Porodica: | Rosaceae |
| Rod: | Cydonia Mill. |
| Vrsta: | C. oblonga
|
| Binomno ime | |
| Cydonia oblonga | |
Dunja (Cydonia oblonga) je jedina vrsta roda Cydonia (Maloideae, Rosaceae). Njeno botaničko ime potiče od grčkog grada Kydonia (danas Hanija) na sjeverozapadu ostrva Krita. U Jermeniji i Iranu dunja se može naći u prirodi.
Opis[uredi | uredi izvor]
Stablo dunje je 4 do 6 m visoko drvo koje se može naći u Aziji i Evropi. Cvjeta u maju i junu i ima bijele do ružičaste cvjetove. Latice cvjetova su duge između 2 i 5 cm. Pošto se u toplijim predjelima bolje osjeća, kultiviše se najčešće u vinogradarskom okruženju.
Plod dunje je sličan plodu jabuke ili kruške. Od dunja je moguća priprema kompota, želea, kao i sokova.
Dunje se često sade u podnožjima drveta kruške i drugih visokih voćnih stabala i rađaju nakon 4 do 8 godina. Razmnožavanje putem pelcera i ukrštanjem uspijeva samo ponekad.
Plod[uredi | uredi izvor]
Plod dunje sadrži veoma puno vitamina C, zatim kalijum, natrijum, cink, gvožđe, bakar, mangan, pektin i druge organske i neorganske kiseline. Sjeme dunje sadrži različite sluzi, ulja kao i otrovni cijanid glikozid (Cyanid-Glykosid).
Simbolika, Mitologija[uredi | uredi izvor]
Dunja važi za simbol ljubavi, sreće, plodnosti, pameti, ljepote, postojanosti i neprolaznosti.
U antičkim legendama, dunjom su bogovi određivali sudbine. Ona je bila plod Afrodite i Gaje. Paris ju je, po obećanju lijepe Helene, predao Afroditi kao najljepšoj od svih boginja.
Sastav[uredi | uredi izvor]
Ima oko 20% sluzi, pektina, oko 8% raznih šećera, oko 1% jabučne kiseline, 15% masnog ulja, amigdalina (0,5%), emulzina, protida i tanina.
Upotreba[uredi | uredi izvor]
Upotrebljava se kao sluzavo sredstvo za izradu emulzija i mikstura protiv kašlja, kao voda za obloge, protiv opekotina, za kozmetiku i u industriji. Danas se, bez razloga, upotrebljava mnogo manje nego ranije. Grci i Rimljani su dunju mnogo cenili kao blago sredstvo protiv proliva (tanin i sluz). Prisutna cijanovodonična kiselina u semenu čini da lokalno anestezira. Ako se za izradu sluzi upotrebi zdrobljeno seme, u njemu može biti toliko ove kiseline, da se mogu pojaviti i slučajevi trovanja. Zato sluz treba praviti od celog semena, ako se ne želi istovremeno dejstvo sluzi i cijanovodonične kiseline.
U industrijskim zemljama dunjino seme se sve više upotrebljava, tako da se naša proizvodnja uglavnom izvozi.
Od dunjinog semena se izrađuju lekovi na isti način kao i kod naninog semena.
Sok od dunje[uredi | uredi izvor]
Služi kao prijatan i lekovit napitak koji osvežava i jača sluznicu usta, želuca i creva. Na zapadu se daje protiv dosadnih i upornih proliva dece. Sok se pravi ceđenjem i struganjem zrelih i zdravih dunja. Fabrike sokova prave mutan i bistar sok.
Proizvodnja dunja[uredi | uredi izvor]
| Deset najvećih proizvođača u 2012. | ||
|---|---|---|
| Država | Proizvodnja (u tonama) | |
 Turska |
135.406 | |
 Kina |
125.000 | |
 Uzbekistan |
80.000 | |
 Maroko |
46.000 | |
 Iran |
36.500 | |
 Argentina |
27.500 | |
 Azerbejdžan |
27.140 | |
 Španija |
14.000 | |
 Srbija |
10.795 | |
 Alžir |
10.516 | |
| Svet | 596.532 | |
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Državne | |
|---|---|
| Ostale | |
