Evgenije Dumča
Evgenije Dumča | |
|---|---|
 Evgenije Dumča | |
| Datum rođenja | 1838. |
| Mesto rođenja | Pešta |
| Datum smrti | 29. maj 1917. |
| Mesto smrti | Sentandreja |
Evgenije Dumča (Pešta (?) / Komoran (?), 1838 — Sentandreja, 29. maj 1917) bio je trgovac, veleposednik i dobrotvor.
Biografija[uredi | uredi izvor]
Potiče iz bogate srpske porodice cincarskog porekla, koja se sredinom 18. veka nastanila u Komoranu.[1] Iako se tokom života potpisivao na dokumentima sa Evgen, Eugen, Jene (mađarski) - Dumča je na krštenju u peštanskom srpskom pravoslavnom hramu kršten kao Evgenije.
Gimnaziju i visoku trgovačku školu završio je u Beču, a potom se, 1850. godine, nastanio u Sentandreji. Bavio se veletrgovinom - trgovao je kljukom i vinom, a docnije i drugom robom; nekretninama i vrednosnim hartijama.
Uporedom sa ekonomisanjem i vršenjem vlasti učestvovao je u društvenom životu grada ali i šire. Bio je poslanik i kao takav potpredsednik Srpskog narodnog crkvenog sabora, predsednik sentandrejske crkvene opštine, član Eparhijskog Konzistorija, član a potom i potpredsednik Administrativnog odbora, potpredsednik Eparhijske skupštine, član Uprave „Srpske banke“ i predsednik njene filijale u Budimpešti. Po političkom uverenju pripadao je umerenoj, srpskoj liberalnoj opciji, u kojoj je vođa bio novosadski advokat Mihajlo Polit-Desančić. Izvesno vreme je bio u užem rukovodstvu Desančićeve "Srpske narodne liberalne stranke".
Na položaju gradonačelnika Sentandreje nalazio se 27 godina i za to vreme značajno je doprineo razvoju grada.[2] Car austrijski ga je 1897. godine odlikovao "krstom (viteškog) ordena Franje Josifa", za stečene zasluge tokom 25 godina gradonačelnikovanja u varoši Sentandreji.[3] Jedna od glavnih ulica u starom delu grada ponela je njegovo ime. Komponovan je jedan svečani marš u njegovo ime. Poklonjen mu je skupoceni srebrni pribor za pisaći sto, koji je dospeo kasnije u Muzej Vojvodine u Novom Sadu. Na kući u kojoj je živeo postavljena je spomen-ploča od strane zahvalnih Sentandrejaca.
Kao gadonačelnik uspeo je da uradi puno korisnih stvari za grad: odvodnjavanjem močvare u ataru grada, dobijeno je novih oranica i parcela za gradnju; radio je na otkupu šuma, doprineo otvaranju sreskog suda i poreske uprave, uvođenju telegrafa, formiranju gradske štedionice, izgradnje prigradske željeznice do Budimpešte, izgradnja gradske telefonske mreže i drugo.[1] Malobrojniji Srbi (ali imućni) u Sentandreji su uz Dumču držali do početka 20. veka ključne pozicije. Zbog toga ali i drugih komunalnih pitanja (kašnjenje elektrifikacije i popločavanja ulica) kao gradonačelnik je imao sukobe sa novodoseljenom mađarskom elitom. Bilo je to vreme agresivne politike mađarskih šovinista koji su radili na etničkoj asimilaciji Srba i drugih slovenskih naroda. Doživeo je 1903. godine zbog toga srčani udar i morao podneti ostavku na zvanje.
Evgenije Dumča se oženio 1862. godine Petronelom Blažić, s kojom je osnivao brojne zadužbine. U dugom i srećnom braku nisu imali dece. Supružnici su smatrali svojom plemenitom obavezom da odvajaju novac za pomoć deci i siromašnim ljudima (svih nacija). U mestu su pomagali Pevačko društvo i čitaonicu "Javor", te srpsku školu. Po raznim mestima Budimske eparhije podizao je školske zgrade i davao je velike novčane priloge za njihovu izgradnju (Lovra, Čip, Bata, Kalaz, Čobanac), pa su ga savremenici smatrali za jednog od „najvećih dobrotvora srpskog naroda s ove strane Save i Dunava“. Povodom 50 godina braka 1912. godine Evgen i Petronela su dali čak 48 dobrotvornih priloga obrazovnim i kulturnim ustanovama širom srpstva, čak do Bjelovara i Zagreba. Bio je član Patronata Privrednikovih dobrotvora. Kao pokrovitelj Srpskog privrednog društva Privrednik, Dumča je ovom društvu priložio 52.000 kruna.[2]