Evtihije

Evtihijevo viđenje Hristove prirode

Evtihije (grčki: Εὐτυχής; oko 380 - oko 456) je bio prezviter i arhimandrit Carigrada. Smatra se začetnikom monofizitstva.

Biografija

Evtihije je bio arhimandrit manastira u blizini Carigrada u kome je živelo oko 300 monaha. Uživao je veliko poštovanje Hrisapija, uticajnog evnuha na dvoru cara Teodosija II (408-451). Prva polovina 5. veka period je hristoloških rasprava oko međusobnog odnosa dve Hristove prirode. U ovim borbama izdvaja se antiohijska škola predvođena prezviterom Nestorijem. Sam Teodosije podržavao je nestorijanstvo te je 429. godine postavio Nestorija za carigradskog patrijarha. To je izazvalo reakciju Aleksandrije i Rima pod čijim pritiskom je car 431. godine sazvao Vaseljenski sabor na kome je nestorijanstvo proglašeno za jeres. Evtihije se istakao na saboru kao žestoki protivnik Nestorija. Evtihije je izložio sopstveno učenje po kome je Hrist "spoj ljudskih i božanskih elemenata". On je negirao Hristovu čovečansku prirodu kao ograničenu ili nepotpunu. Ovakvo učenje ima izvesnih sličnosti sa aleksandrijskom doktrinom. Međutim, koptska crkva odbacila je Evtihija kao jeretika. Za jeretika ga je smatrao i antiohijski patrijarh Domno II, kao i dorilejski biskup Euzebije. Na saboru koga je sazvao Flavijan Carigradski 448. godine Evtihije je proglašen za jeretika. Međutim, Dioskor Aleksandrijski je 449. godine predsedavao tzv. Razbojničkim saborom koga je sazvao sam car Teodosije. Evtihije je vraćen na svoj raniji položaj, a njegovi protivnici su ekskomunicirani.

Car Teodosije umro je 450. godine. Pulherija (Teodosijeva sestra) i njen suprug, car Markijan (450-457), sazvali su 451. godine Četvrti vaseljenski sabor u Carigradu. Dioskoru nije dozvoljeno da prisustvuje saboru na kome je osuđen za jeretika. Sabor u Efesu proglašen je "razbojničkim" uz objašnjenje da je Dioskor episkopima pretio smrću ukoliko na njemu ne učestvuju i ne slože se sa odlukama. Odluke Razbojničkog sabora su poništene, a u skladu sa učenjem Kirila Aleksandrijskog, utvrđeno je postojanje dve neslivene prirode u Hristu. Evtihije je ekskomuniciran. O njegovom kasnijem životu ništa se ne zna. Umro je u izgnanstvu.

Izvori

• Popović, Radomir V. (2007). „Neke od najvećih hrišćanskih jeresi prvog milenijuma: arijanstvo, monofizitstvo, filiokve (filioque)”. Crkva Hristova i svet religije: Antologija pravoslavnih viđenja (2. dopunjeno izd.). Beograd: Dosije. str. 331—336. 
• R. L. Ottley, The Doctrine of the Incarnation, ii. 97 ff.
• Adolf Harnack, History of Dogma, iv. passim
• F. Loofs, Dogmnageschichte (4th ed., 1906), 297 ff.
• G. A. Bevan and P. T. R. Gray, "The Trial of Eutyches: A New Interpretation", Byzantinische Zeitschrift 101 (2009), 617-57.