Edo (narod)
Edo ili Benin ljudi su narod koji pripada Edoidnoj etničkoj grupi. Najviše su rasprostranjeni u saveznoj državi Edo, u južnom delu Nigerije. Oni govore Edoid jezikom i potomci su Igodomigodoa, koji su kasnije prerasli u Beninsko carstvo. Blisko su povezani sa drugim etničkim grupama koji takođe govore Edoid jezikom. Edo ljudi su većinom hrišćani, ali ima i pripadnika muslimanske veroispovesti. Jedan su od tri najbrojnija naroda južnog dela Nigerije[1].
Istorija[uredi | uredi izvor]
Edo narod ima izuzetno bogatu i dugu istoriju i kulturu. Njihova istorija je prvenstveno zasnovana na Kraljevini Benin, a datira iz perioda pre prvog milenijuma nove ere. Samo kraljevstvo je jedno od najdugotrajnijih autentičnih afričkih kraljevstava. Kraljevina Benin pojavila se kao izuzetno snažna imperija, koja se prostirala od Ovoa, Akure i Lagosa na zapadu, preko Oniče na istoku do delte Nigera na jugu zemlje. To je bilo prvo afričko kraljevstvo koje je uspostavilo vezu sa nekom Evropskom silom u to vreme – Portugalijom.
Pojedini autori ističu da Edo narod potiče iz Egipta, dok su drugi ipak mišljenja da potiču iz Ife-a (srednjevekovno mesto u Nigeriji). Niko ne može da tvrdi odakle narod zapravo potiče, budući da se njihovo poreklo izgubilo među brojnim mitovima i legendama daleke prošlosti[2].
Tradicionalna nošnja[uredi | uredi izvor]
Tradicionalna Edo muška nošnja obuhvata belu majicu ili košulju, a preko nje se uglavnom nose prugaste tkanine u više različitih boja. Ne moraju to uvek biti pruge, već i neki drugi šabloni. Tradicionalnu odeću često upotpunjuju šeširom ili nekom drugom kapom.
Cilj ženske nošnje je da istakne lepotu Edo žena. Najvažniji detalj u ženskom oblačenju čine perle, koje su neizostavni deo svake odevne kombinacije i po čemu su Edo žene najprepoznatljivije [3].
Hrana[uredi | uredi izvor]
Lokalna kuhinja obuhvata standardna jela koja se mogu naći u većini država u Nigeriji. Postoje i obroci koji su svojstveni samo Edo narodu. Najčešće konzumiraju različite supe i čorbe. Tri najpoznatija jela su Crna supa koja je napravljena od lokalnih začina i biljaka; Omi Ukpoka – kukuruzna supa koja se pravi od suvog kukuruza, dimljene ribe i začinskog bilja i Biber pirinadž koji se pravi od pirindža i zelenog lišća.
Običaji i rituali[uredi | uredi izvor]
Običaji vezani za venčanje su brojni, pa je važno da se svi oni ispoštuju. U ranijem periodu devojke su smatrane spremnim za udaju već između 15. i 18. godine života. Udvaranje između budućih mladenaca može da počne tokom odlaska do reke po vodu ili tokom njihove tradicionalne igre po mesečini. Neretko se dešava da roditelji biraju partnere svojoj deci. Ugovoreni brakovi mogu da se dogode i tik po samom rođenju devojčice. Kada se momak odluči za ženidbu, a njegovi roditelji prihvate snaju, kreću poruke između dve porodice. Taj proces nazivaju ivbuomo, u značenju – traženje neveste. Cilj običaja jeste da se utvrde pojedine informacije o porodicama, kao što su informacije o bolestima, zločinima ili skandalima koji direktno mogu uticati na porodicu. Sama ceremonija venčanja se održava u kući mlade.
Ritual koji se posebno izdvaja kod Edo naroda jeste ritual koji nazivaju „duhovi preminulih“. To je svetilište predaka ili čitave loze. Kada otac ili majka preminu, deca prave oltar gde se prinose žrtve, u njihovu čast.
Tradicionalni Edo ples naziva se Ohogho. Veruje se da ovaj ples odbija negativne znake i prirodne katastrofe, kao što su poplave, glad, epidemije, ali i rat. Plesači nose haljine ukrašene perlama i kreću se u krug u čijem je centru vatra u kojoj gore lekovite biljke ili korenje. Plesači brzo pokreću svoja tela uz tradicionalnu ritmičnu Ohogho muziku. Ovaj ples se smatra umetnošću, a najčešće se izvodi tokom važnih festivala i ceremonija u Edo državi[2].
Festivali[uredi | uredi izvor]
Država Edo ima bogatu tradiciju festivala i maskenbala kroz koje ljudi najčešće veličaju bogove, pročišćavaju zemlju, dele žene i muškarce u različite starosne razrede. U ovoj državi se svake godine održi najmanje 100 različitih festivala. Cilj svih festivala jeste ponovno okupljanje naroda ili pokazivanje duge i bogate kulture turistima. Najveći broj njih održava se između septembra i marta svake godine. Većina festivala su otvorenog tipa, što znači da njima može prisustvovati bilo ko, mada ima i onih gde je dozvoljeno prisustvo isključivo muškarcima. Igue je najznačajniji festival u državi, a posebno je važan za narod iz Benina. Proslavlja se svake godine u decembru od strane trenutnog vladara, a u cilju obeleževanja kraja tekuće beninske godine, zahvalnosti na njoj i proslavljanja nove dolazeće godine. Ovaj festival privlači turiste iz cele Nigerije, ali i inostranstva. Ukpe festival se održava svake godine između decembra i januara, a slavi se kako bi se umilostili bogovi koji bi doneli prosperitet narodu[4].
Literatura[uredi | uredi izvor]
· Nedeljković Mile (2001), Leksikon naroda sveta, Srpska književna zadruga, Beograd
Reference [uredi | uredi izvor]
- ^ Nedeljković, Mile (2001). Leksikon naroda sveta. Srpska književna zadruga.
- ^ a b „EDO PEOPLE: AFRICA`S MOST POPULAR AND ARTISTIC PEOPLE FROM NIGERIA THAT BUILT THE PRE=COLONIAL ANCIENT AND POWERFUL BENIN KINGDOM”. EDO PEOPLE. Pristupljeno 2022-12-22.
- ^ Edoaffairs (2019-08-20). „Edo Cultural Attire”. Edoaffairs (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-12-22.
- ^ „Tourism in Edo”. Edo State Government (na jeziku: engleski). 2016-03-08. Arhivirano iz originala 22. 12. 2022. g. Pristupljeno 2022-12-22.
