Engleska reformacija

Henri VIII Tjudor

Engleska reformacija predstavlja niz događaja iz 16. veka koji su doveli do odvajanja Engleske crkve od pape i Katoličke crkve. Može se smatrati delom protestantske reformacije.

Istorija

U vreme vladavine Henrija VIII (1509—1547) dolazi do širenja luteranizma i kalvinizma u Engleskoj što je dovodi u sukob sa Vatikanom. Henri želi da obezbedi vladavinu dinastije Tjudor, a Katarina Aragonska, njegova žena, nije u stanju da rodi naslednika prestola te se kralj želi razvesti. Papa mu to ne dopušta (1527). Henri ne podržava Lutera i njegovo učenje. Protestantizam se u Engleskoj širi protiv njegove volje, iako ga nenamerno on podstiče. Od 1529. do 1536. godine Parlament donosi više zakona koji doprinose širenju protestantizma u Engleskoj. Kenterberijski nadbiskup Tomas Kranmer je 1533. godine poništio Henrijev brak sa Katarinom. Ana Bolen postaje kraljica i ubrzo rađa Elizabetu I (1558—1603). Sledeće, 1534. godine, donet je zakon po kome je kralj vrhovni poglavar engleske crkve. Već 1536. godine sprovodi se eksproprijacija crkvenog zemljišta. Nekoliko stotina manastira se zatvara, a kralj stiče ogromno bogatstvo. Deoba crkvenih poseda Henrijevim pristalicama stvara novu klasu zemljoposednika – džentriju. Henri ne želi raskid sa hrišćanstvom i suprotstavlja se onima koji šire Luterovu veru. Engleski prevod Svetog pisma nailazi na kraljevu osudu. Henrijev naslednik, Edvard VI (1547—1553), uz pomoć savetnika Somerseta, brani prevođenje Svetog pisma na engleski jezik. Uklanja se složena služba, slike i knjige se uništavaju, te engleska crkva sadrži mnoge odlike evropskog protestantizma. Napori kraljice Meri (1553—1558) da osnaži katolicizam ne uspevaju. Narod je pozdravio njenu smrt i dolazak Elizabete na vlast. Ona želi povratak anglikanske crkve, ali istupa oprezno. Kralj postaje poglavar crkve 1571. godine. Napori Elizabete da nametne vladarevu volju crkvi nailaze na otpor u Parlamentu gde se stvara grupa verskih radikala – puritanci. Oni žele da pročiste anglikansku crkvu od ostataka katolicizma. Oslanjaju se na kalvinizam. Razlika između anglikanaca i puritanaca je u tome što su prvi skloni da prihvate čovekovu slobodu volje, dok drugi ističu greh i predestinaciju. Dolazi do sukoba sa Elizabetom.

Verski nemiri u Engleskoj nastavili su se tokom 17. veka. Ispoljavaju se i u Engleskom građanskom ratu. Okončani su svrgavanjem poslednjeg katoličkog monaha, Džejmsa II, u tzv. Slavnoj revoluciji 1688. godine.

Izvori

• Živojinović, Dragoljub (2000). Uspon Evrope (1450—1789) (IV izd.). Beograd. ISBN 978-86-355-0446-9.