Eshara
| Eshara lat. eschara | |
|---|---|
 | |
| Klasifikacija i spoljašnji resursi | |
| Specijalnost | infektologija, dermatovenerologija |
Eshara, crna krasta (lat. eschara) je eflorescencija iznada ravni kože, ili deo mrtvog tkiva, nastala kao posledica gangrenoznih promena u koži (tzv suva gangrena).[1] Naziv eshara potiče iz grčkog jezika (grč. eskhara, „краста“).[2] Ova gangrenozna eflorescencija najčešće je posledica hipoksijom izazvane nekroze kože, zbog smanjenog priliva kiseonika u tkiva.[3]
Etiopatogeneza[uredi | uredi izvor]
Eshara se najčešće javlja nakon opekotina, promrzlina, gangrene (npr kod dijabetesne polineuropatije, dijabetesnog stopala...), čira (ulkusa) na koži, gljivične infekcije kože i drugih nekrotizujućih promena, npr. nakon ujeda pauka, kod ugriznih rana, kožnog antraksa, tifusa...[4]
Eshara kod ljudi izazvana antraksom je kožna forma (pustula maligna) ove bolesti - i njen najčešći klinički oblik, koji je prisutan u oko 95% slučajeva. Ulazno mesto infekcije (bacilom antraksa) su povrede na koži. Na mestu infekcije se prvo javlja makula (okrugla promena u boji kože), u toku 24 časa ona prelazi u papulu (promenu iznad ravni kože), a zatim u vezikulu (mehurić ispunjen tečnošću). U centralnom delu vezikule nastaje izumiranje ćelija (nekroza) i stvara se crno smeđa krasta (krusta) a oko nje venac vezikula. Nakon tri do pet krusta se širi i obuhvata venac vezikula. Tako nastaje antraksna eshara koja je crna, jasno ograničena, uvučena, suva i bezbolna. Nakon otpadanja eshare na njenom mestu ostaje svež ožiljak, a nekada i veliki defekt. Stadijum kraste traje i do 20 dana.[5]
Dekubitus kod starijih ili nepokretnih osoba veoma je čest uzrok eshare. Kod dekubitusa eshara se javlja zbog dugog ležanja u jednoj poziciji (produženi pritisak) tela, koji dovodi do oštećenje kože i tkiva ispod nje. Ovakvo oštećenje nije vezano samo za ležanje (jer se javlja i kod sedenja), tako da često primenjivan naziv „rana od ležanja“ nije odgovarajući. Naime dekubitus nastaje na svim onim tačkama na telu gde se koža direktno oslanja na kost. U tim zona krvni sudovi su izloženi pritisku, kompromitovane cirkulacije krvi, zbog suženja ili začepljenja njihoovog lumena što direktno ima za posledicu nedovoljan dotok kiseonika i hranljivih materije do ćelija kože, što uzrokujući njihovu potpunu nekrozu (izumiranje).[6]
Klinička slika[uredi | uredi izvor]
Promene na koži su praćena bolnim uvećanjem regionalnih limfnih žlezdi i opštim simptomima; jezom, blago povišenom temperaturom groznicom, bolovima u mišićima i zglobovima.
| Spoljašnja ili kožna forma antraksa (pustula maligna), koja se pretvara u esharu | ||
Kožni antraks na ruci |
Kožna forma antraksa kod dece  |
Kožni antraks na vratu  |
Terapija[uredi | uredi izvor]
Esharu organizam može i spontano da odbaci, ali može da zahtevati hirurško uklanjanje (debridman) u cilju sprečavanje infekcija, posebno kod imunokompromitovanih pacijenata (na primer, ako graft koža treba da bude postavljen).
U lečenju eshare primenjuje se i lokalna terapija melemima, koji se nažalost dosta često zloupotrebljavaju od strane nestručnih lica, pa je u mnogim zapadnim zemljama njihova distribucija i primena regulisana posebnim zakonskim propisima, jer često izazivaju ožiljke i ozbiljne povrede.
Ishod[uredi | uredi izvor]
Esharu organizam može spontano da odbaci, ali može da se završi i teškom infekcijom i gangrenom uda. Ova eflorescencija, ukoliko se pravilno leči može da zaraste, ali uvek uz formiranje manjeg ili većeg ožiljka, u zavisnosti od esharom zahvaćene površine kože.
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Escarre ou eschare, Définition et Synonymes - Définition Mediadico Arhivirano na sajtu Wayback Machine (8. februar 2015)
- ^ „Eschar, Dorland's Medical Dictionary”. Arhivirano iz originala 25. 02. 2009. g. Pristupljeno 25. 02. 2009.
- ^ Božidar Matić, Dermatovenerološka propedevtika, III preštampano izdanje (Medicinski fakultet Novi Sad). 1992. ISBN 978-86-7197-076-1.
- ^ Kim DM, Won KJ, Park CY, Yu KD, Kim HS, Yang TY, Lee JH, Kim HK, Song HJ, Lee SH, Shin H., Distribution of eschars on the body of scrub typhus patients: a prospective study. in Am J Trop Med Hyg. ., vol. 76, (2007). str. 806-9..
- ^ Stevens DL, Bisno AL, Chambers HF, Dellinger EP, Goldstein EJ, Gorbach SL, et al. Practice guidelines for the diagnosis and management of skin and soft tissue infections: 2014 update by the infectious diseases society of america. Clin Infect Dis. Jul 15 2014;59(2):e10-52.
- ^ Definicija dekubitusa Arhivirano na sajtu Wayback Machine (30. septembar 2007) Posećeno, 8.2. 2015.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Anderson, Douglas M.; A. Elliot Michelle (2004). Mosby’s medical, nursing, & Allied Health Dictionary sesta edizione. New York: Piccin. ISBN 978-88-299-1716-7.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
| Klasifikacija | |
|---|---|
| Spoljašnji resursi |
- Medical Separation of the Eschar (jezik: engleski)
 | Molimo Vas, obratite pažnju na važno upozorenje u vezi sa temama iz oblasti medicine (zdravlja). |
