Efekti tehnologije na invaliditet
Efekti tehnologije na invaliditet često utiču pozitivno ali i negativno na promenu pristupa osobama sa invaliditetom kao i na njihove želje za pravima.[1] Ti uticaji delimično će biti pprikazani na ovoj stranici.
Polazne osnove[uredi | uredi izvor]
Iznijansirane etnografije ukazuju na potencijalno dvostruke uticaje tehnologija,[1] koje nisu (samo) namenjene osobama sa invaliditetom (kao što su komunikacione tehnologije i mediji), kao i tehnologija koje imaju za cilj da poboljšaju kvalitet njihovog života (kao što su znakovni jezici, pomagala za kretanje, slušni aparati ili Brajevo pismo).
Kasandra Hartblej (Cassandra Hartblay), na primer, razmatra kako je priča o rampama za invalidska kolica u Rusiji ugrađena kao vrsta moralne obaveze između građana i države. Kada je takva infrastruktura više estetska nego pristupačna, neuspeli dizajn skreće pažnju na to kako ideja pristupa kruži kao teleologija napretka bez nužnog zadovoljavanja potreba korisnika.
Ideje o napretku podjednako igraju ulogu u Kohrmanovoj analizi ciklusnih tehnologija u Kini (Kohrman’s analysis of cycle technologies in China),[2] u kojoj autor analize navodi da urbani muškarci koji teško hodaju mogu da usvoje tricikle i motocikle sa ručnim pogonom zahvaljujući inicijativama državnog saveza, ali dok se njihova fizička pokretljivost može povećati, ova tehnologija skreće pažnju na činjenicu da takve osobe imaju poteškoća da hodaju, čime se zapravo paradoksalno povećavaju negativne asocijacije na nepokretnost.
Virtuelni svet može povećati osećaj većeg delovanja osoba sa invaliditetom, ali on istovremeno ima i onemogućavajuće efekte, kao što to Boelstorf (2015) navodi u svojoj etnografiji onlajn sveta Second Life.[3] Pol Antze (2010) takođe podvlači kako ljudi sa dijagnozom autizma koriste društvene medije da istovremeno prihvate i odbace etiketu invaliditeta.[4]
Medicinska tehnologija posebno povećava kapacitet za dijagnostikovanje i definisanje oštećenja. Poboljšanja prenatalnog skrininga i eugeničke tehnologije, na primer, čine sve mogućim da se izabere da li će neko imati dete sa oštećenjem ili ne (Landsman 2008). Antropolozi opisuju iskustva roditelja koji imaju pristup takvim tehnologijama i koji se nalaze pred teškim moralnim dilemama, nesvesno postajući, po rečima Rejne Rap, „moralni pioniri” kada se opredeljuju za invaliditet.[5][6]
Odabir promene (ne)sposobnosti je podjednako kontroverzan: upotreba kohlearnih implantata za gluvu decu, na primer, dovela je do zabrinutosti oko iskorenjivanja kulture gluvih jer se takvi uređaji se implantiraju hirurški i obezbeđuju zvuk putem elektromagnetnih talasa.[7]
Povećani broj dijagnoze je takođe podstakao stvaranje novih kategorija invalitnosti kao što su genetske „abnormalnosti“,[8] i porast svesti o stanjima kao što su mentalne bolesti, emocionalne smetnje i smetnje u učenju.
Petrina (2002), na primer, opisuje kako nauka postaje ključni resurs za pregovore o „biološkom državljanstvu“ za brzo rastuću populaciju koja tvrdi da je izloženost radijaciji novoj kategorija oštećenja kako bi se pristupilo zdravstvenoj zaštiti koju sponzoriše vlada nakon ukrajinske katastrofe u Černobinju.[9]
Antropolozi su takođe razmatrali efekte savremenog porasta svesti o autizmu (videti Solomon 2010). Antze (2010) i opisuje tenziju između medicinskog i socijalnog gde ljudi sa dijagnozom autizma podvlače raznolikost autizma, ali moraju verodostojno da otelotvore stanje koje predstavljaju da bi bili shvaćeni ozbiljno.[10]
Prema rečima Vajta i Ingstada, osetljive etnografije često pokazuju tenziju između sposobnosti tehnologije da prekine tišinu i rizika od medikalizacije invaliditeta... definišući ga kao bolest koja se može lečiti (u privatnim klinikama!) a ne kao razliku! koje se može prihvatiti i sa kojom se može živeti.[11]
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ a b Whyte & Ingstad 2007: Introduction: disability connections. In Disability in local and global worlds (eds) B. Ingstad & S. R. Whyte, 1-29. Berkeley: University of California Press.18-21
- ^ Kohrman, M. 1999b. Motorcycles for the disabled: mobility, modernity and the transformation of experience in urban China. Culture, Medicine and Psychiatry 23(1), 133-55.
- ^ Boellstorff, T. 2015. Coming of age in second life: an anthropologist explores the virtually human. Princeton: University Press.
- ^ Antze, P. 2010. On the pragmatics of empathy in the neurodiversity movement. In Ordinary ethics: anthropology, language, and action (ed.) M. Lambek, 310-27. New York: Fordham University Press.
- ^ Gammeltoft, T. M. 2013. Potentiality and human temporality: haunting futures in Vietnamese pregnancy care. Current Anthropology 54(S7), S159-71.
- ^ Rapp, R. 2000. Testing women, testing the fetus: the social impact of amniocentesis in America. New York: Routledge.
- ^ Blume, S. 2009. The artificial ear: cochlear implants and the culture of deafness. New Brunswick, N.J.: Rutgers University Press.
- ^ Berghs, M. 2016. War and embodied memory: becoming disabled in Sierra Leone. London: Routledge. 27
- ^ Petryna, A. 2002. Life exposed: biological citizens after Chernobyl. Princeton: University Press.
- ^ Solomon, O. 2010. Sense and the senses: Anthropology and the study of autism. Annual Review of Anthropology 39(1), 241-59.
- ^ Whyte, S. R. & B. Ingstad 2007. Introduction: disability connections. In Disability in local and global worlds (eds) B. Ingstad & S. R. Whyte, 1-29. Berkeley: University of California Press: str. 20.
Spoljaše veze[uredi | uredi izvor]
- Disability - www.anthroencyclopedia.com (jezik: engleski)