Železnička kolonija (Novi Sad)
Železnička kolonija | |
|---|---|
 Ulica Železnička kolonija uz Bulevar Evrope | |
| Administrativni podaci | |
| Grad | Novi Sad |
| Geografske karakteristike | |
Železnička kolonija (poznata i kao Železničarska kolonija i Železničko naselje) gradska je četvrt Novog Sada.
Položaj naselja[uredi | uredi izvor]
Železnička kolonija se nalazi u zapadnom delu Novog Sada, odnosno u jugoistočnom delu novosadske mesne zajednice "Gavrilo Princip" i deo je Novog Naselja (Bistrice) u širem smislu. Locirana je zapadno od Bulevara Evrope i severno od Futoškog puta.
Susedne gradske četvrti su Satelit (na zapadu), Novo Naselje - Bistrica (na severozapadu), Detelinara (na severoistoku), Sajmište (na istoku), Adamovićevo naselje (na jugoistoku) i Telep (na jugu).
Istorija[uredi | uredi izvor]
Objekti u ovom naselju građeni su namenski za radnike železnice.[1] Izgradnji Železničke kolonije prethodila je izgradnja ranžirne stanice uz tadašnju Subotičku prugu (današnji Bulevar Evrope).
Već početkom 20. veka, sa konstantnim povećanjem putničkog i teretnog transporta, prva novosadska železnička stanica postala je preopterećena. Kako nije više bilo moguće efikasno organizovati mešoviti putničko-robni saobraćaj, niti opsluživati veliki broj lokomotiva i teretnih vagona, pristupilo se izmeštanju teretne stanice i radionica u zapadni deo grada. Projekat ranžirne stanice je odobren 1915. godine, a ugovor o izgradnji stanice između Ministarstva rata u Beču i Magistrata Novog Sada je sklopljen 1916. godine. Potom je 1918. godine započeta eksproprijacija zemljišta. Projekat objekta ložionice sa depoima datira iz 1924. godine.[2]
Kada je u rad puštena nova železnička stanica, 1964. godine, ranžirna stanica, koja je bila prilično udaljena od stare železničke stanice, zadržala je svoju namenu, jer se uklapala u novu železničku mrežu. Originalna funkcija je delimično očuvana do danas.[2]
Već na planu Novog Sada iz 1934. godine jedan deo područja severno od Futoškog puta i zapadno od Subotičke pruge prikazan je kao izgrađena zona, da bi se na planovima Novog Sada iz 1940-tih, izgrađena zona prostirala između Subotičke pruge na istoku i današnje ulice Stevana Hristića na zapadu. Na planu Novog Sada iz 1949. u ovom delu grada nalazile su se ulice Cara Jovana Nenada, Gavrila Principa, Proke Jovkića, Čapekova, Pavla Julinca, Ložionička, Svetozara Ćorovića, Ćipika Iva.[3]
U literaturi nije jasno naznačeno da li se naziv Železnička kolonija odnosio na celo ovo naselje severno od Futoškog puta ili samo na njegov istočni deo, u kome se danas nalazi ulica Železnička kolonija. Međutim, naziv Ložioničke ulice, na zapadu ovog naselja, takođe je povezan sa železnicom.
Kasnijom izgradnjom Satelita i Novog Naselja (Bistrice), Železnička kolonija spojena je sa ovim naseljima i uključena u proširenu mesnu zajednicu "Gavrilo Princip".
Karakteristike naselja[uredi | uredi izvor]
"Istorijski" prostor naselja severno od Futoškog puta, u obimu koji je ono obuhvatalo na planu Novog Sada iz 1949. godine, danas predstavlja mešovitu stambeno-privrednu zonu. Na krajnjem istoku ovog prostora, uz Bulevar Evrope, nalazi se ulica Železnička kolonija, sa stambenim objektima. Na prostoru između ulice Železnička kolonija na istoku i Bulevara Slobodana Jovanovića na zapadu nalazi se mešovita zona sa stambenim objektima u ulicama Gavrila Principa i Karela Čapeka, kao i privrednim objektima među kojima su se izdvajala preduzeća "Jugoalat", "Jugodent" i "Dunav". Krajnji zapadni deo ovog naselja, između ulica Ložioničke i Stevana Hristića, predstavlja stambenu zonu koja je potpuno integrisana sa Satelitom i Novim Naseljem. Severno od Železničke kolonije nalazi se stara ranžirna stanica. Ranžirna stanica nedavno je izgubila svoju poslednju funkciju, jer je uklonjen deo pruge koja ju je povezivala sa drugim železničkim objektima.
Dalji razvoj naselja[uredi | uredi izvor]
Prema ranijim urbanističkim aktima, prostor Železničke kolonije i stare ranžirne stanice je namenjen za kulturu, radnu zonu i opštegradski centar. Gradska vlast planira da objekte u Železničkoj koloniji zameni soliterima, dok bi se stara Ranžirna stanica sa ložionicom očuvala kao spomenik i uklopila sa parkovskom površinom uz Bulevar Evrope. Odlučeno je da se kompleks stare Ranžirne stanice očuva, jer je evidentiran kao nepokretnost koja uživa prethodnu zaštitu, a tu spadaju i ložionica, zgrada teretne stanice, šine i drugi objekti u okviru stanice. Ideja je da u ovom prostoru bude Muzej železnice, multimedijalni centri, umetnički ateljei, zanatske radionice.Urbanisti predviđaju da u tom prostoru budu i dečija igrališta, parkinzi, kafići, restorani, poslastičarnice, banke i drugi objekti namenjeni turističko-ugostiteljskim sadržajima.[1]
Okolina ložionice i stare stanice biće pretvorena u park, dok se uz sam ugao Bulevara Evrope i Futoškog puta, gde su sada uglavnom stambeni objekti, planira opštegradski centar sa soliterima do 13 etaža, uz mogućnost visinskih repera od 18 ili 20 spratova. Urbanisti očekuju da se u ove zgrade smeste sadržaji iz domena kulture, obrazovanja, trgovine, komercijalni i kancelarijski prostori namenjeni za različite vrste poslovanja.[1]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ a b v „FOTO: Ranžirna stanica će biti uklopljena u park, u Železničkoj koloniji soliteri”. www.021.rs (na jeziku: srpski). 2022-02-18. Pristupljeno 2023-11-15.
- ^ a b „Ranžirna stanica Novi Sad - Rail4V4+V” (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2023-11-15.
- ^ „Novi Sad sza Petrovaradinom. [G I h 727/8] | Maps | Hungaricana”. maps.hungaricana.hu (na jeziku: mađarski). Pristupljeno 2023-11-15.
