Živan Milovanović Ćata

živan milovanović
Živan Milovanović
Lični podaci
Datum rođenja	(1919-05-25)25. maj 1919.
Mesto rođenja	Sremska Rača, kod Srem. Mitrovice, Kraljevstvo SHS
Datum smrti	15. maj 1969.(1969-05-15) (49 god.)
Mesto smrti	Novi Sad, SAP Vojvodina, SR Srbija, SFR Jugoslavija
Profesija	vojno lice, društveno-politički radnik
Delovanje
Član KPJ od	marta 1943.
Učešće u ratovima	Narodnooslobodilačka borba
Služba	NOV i PO Jugoslavije Jugoslovenska narodna armija
Čin	potpukovnik
Heroj
Narodni heroj od	26. septembra 1953.
Odlikovanja

Živan Milovanović Ćata (Sremska Rača, kod Sremske Mitrovice, 25. maj 1919 – Novi Sad, 15. maj 1969) bio je učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SAP Vojvodine i narodni heroj Jugoslavije.

Biografija

Rođen je 25. maja 1919. godine u Sremskoj Rači, kod Sremske Mitrovice, u siromašnoj porodici zemljoradnika. Otac mu je umro kada mu je bilo trinaest godina. Po završetku osnovne škole, radio je u opštini kao ćata (otuda mu i partizansko ime). Kao hranilac porodice nije služio vojsku. Pripremao se da položi i blagajnički ispit, ali je fašistička okupacija Jugoslavije prekinula sve.

Živan se priključio pripremama za oružani ustanak. Nalazio se u prvoj skojevskoj grupi omladinaca Račana 1941. godine. U istoj godini radio je na odašiljanju sanitetskog i drugog materijala partizanima u Semberiji. U toj i sledeće 1942. godine, sa starijim drugovima radio je na osnivanju i omasovljenju NOP-a u mestu.

Bio je prvi omladinac iz Rače, koji se nije odazvao na poziv za domobranstvo NDH i za odlazak na rad u Nemačku, nego je u rano proleće 1942. otišao najpre u Semberiju, a potom se pridružio partizanima u Bosutskim šumama. Učestvovao je u oružanim akcijama Bosutske čete. Istakao se u borbama (14. oktobra 1942) na Filipovom putu (kod Dvorca) u Bosutskim šumama protiv bataljona nemačke 718. pešadijske divizije, koji je potučen u četvoročasovnoj borbi prsa u prsa. Bila je to prva uspešna borba partizana u Sremu protiv jedne veće nemačke jedinice. Ubijen je i zarobljen veći broj Nemaca, a zaplenjeno je dosta oružja, što je bilo od neprocenjive vrednosti za neposredne akcije i dalju borbu partizana.

Maja 1943. godine, Ćata je sa dva druga (obavešten od člana Mesnog NOO-a iz Rače o nailasku voza sa domobranima) izveo veliki podvig na pruzi Šid—Rača. Posečene telefonske stubove stavili su na prugu, a kada je voz stao, otvorili su vatru. Posle kraće borbe primorali su 50 neprijateljskih vojnika da se predaju. I u borbama 1943. i 1944. godine, koje je sa svojim borcima vodio bilo kao komandir čete, ili komandant bataljona, istakao se prilikom uništenja neprijateljskih garnizona u Vrbanji, Soljanima i Strošincima, u napadima na prugu Vinkovci—Vrbanja, u borbi protiv vlasovaca i Nemaca u tzv. Belogardijskoj ofanzivi na kanalu između Ilinaca i Vašice. Posebno je bio zaslužan za uspešno prebacivanje Prve vojvođanske brigade iz Srema (preko Save) u istočnu Bosnu. Kasnije je učestvovao u ponovnom prebacivanju Prve vojvođanske brigade posle teških borbi u Sremu u Bosnu krajem novembra 1943. godine. Kao komandant bataljona istakao se na borbenom putu Sedme vojvođanske brigade u Slavoniji, gde je brigada vodila teške borbe protiv nemačkih snaga, ustaša i vlasovaca.

Marta 1943. godine, bio je primljen u članstvo Komunističke partije Jugoslavije. Bio je komandir čete, komandant bataljona u Drugom sremskom (bosutskom) odredu, zatim komandant bataljona u Sedmoj i u Devetoj vojvođanskoj brigadi.

Posle rata, završio je malu maturu u JNA 1948, Pešadijsku oficirsku školu u Sarajevu i Višu vojnu akademiju JNA.

Bio je načelnik personalnog odseka 27. divizije (1949), član brigadnog i divizijskog komiteta i Komiteta Komande područja, član Pokrajinskog odbora SUBNOR SAP Vojvodine, član Pokrajinske konferencije SSRN Vojvodine, pokrajinski sekretar za narodnu odbranu, sekretar i član Saveta narodne odbrane SAP Vojvodine, predsednik Odbora za društvenu bezbednost i narodnu odbranu Pokrajinskog veća Skupštine SAP Vojvodine.

Umro je 15. maja 1969. godine u Novom Sadu.

Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su — Orden zasluga za narod sa srebrnim zracima, Orden bratstva i jedinstva srebrnim vencem, Orden za hrabrost i dr. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 26. septembra 1953. godine.

Literatura

• Jugoslovenski savremenici: ko je ko u Jugoslaviji. „Sedma sila“, Beograd 1957. godina.
• Narodni heroji Jugoslavije. Ljubljana - Beograd - Titograd: Partizanska knjiga - Narodna knjiga - Pobjeda. 1982.