Živko Karabiberović

Dodaj veze
S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Živko Karabiberović
Lični podaci
Datum rođenja1830.
Mesto rođenjaBeograd, Kneževina Srbija
Datum smrti1. april 1893.(1893-04-01) (62/63 god.)
Mesto smrtiBeograd, Kraljevina Srbija
ProfesijaTrgovac, bankar
Porodica
DecaZorka Vasić
Cvetko Karabiberović
Žarko Karabiberović
Dimitrije Karabiberović
RoditeljiCvetko Karabiberović
Predsednik Beogradske opštine
1. oktobar 1879 — 1. avgust 1884.
PrethodnikAleksa Stevanović
NaslednikVladan Đorđević
1. septembar 1887 — 30. decembar 1889.
PrethodnikSvetomir Nikolajević
NaslednikNikola Pašić

Živko Karabiberović (Beograd, 1830 — Beograd, 1. april 1893) bio je srpski trgovac, bankar i političar. Obavljao je dužnost Predsednika Beogradske opštine i Predsednika Narodne Skupštine Kneževine Srbije.

Karijera u trgovini, bankarstvu i politici[uredi | uredi izvor]

Karijera trgovca i bankara[uredi | uredi izvor]

Nakon što je Živko Karabiberović u Nemačkoj završio političko – ekonomske nauke vratio se u Beograd da preuzme trgovačke poslove koje je vodio njegov otac Cvetko. Godine 1850. Živko Karabiberović se navodi među članovima Esnafa boltadžijskog (trgovačkog) u Beogradu. 1861. godine se i dalje nalazi na spisku članova tog udruženja. 1860. je postao potpredsednik Odbora trgovačkog, a 1866. član trgovačko – zanatlijskog odbora. Godine 1869. bio je predsednik Građanske kasine.[1]

Živko Karabiberović se 1868. godine pominje kao bankar koji je za potrebe države vršio uplate u inostranstvu. Dok je obavljao ovu dužnost, stupio je u kontakt sa pojedinim stranim bankama, među kojima je bila i Franko – Mađarska banka u Budimpešti. U sadejstvu sa tom bankom je 1869. godine osnovao Prvu srpsku banku u Beogradu.[1] Polovinu osnivačkog kapitala je unela Franko-Mađarska banka, a polovinu beogradski trgovci. Upravu banke činili su direktori iz inostranstva, jer Srbija nije imala stručnjake. Banka je finansirala gradnju železničke pruge za Rijeku, kaldrmu u Pančevu, kao i špekulacije na Bečkoj i Peštanskoj berzi. Finansijska kriza i berzanski krah u Beču doveli su do kraha i Prvu srpsku banku.[2] Karabiberović je bio na čelu ove banke sve do njenog kraha 1875. godine.[3]

Predsednik Beogradske opštine[uredi | uredi izvor]

Živko Karabiberović se pominje kao član komisije Uprave varoši Beograda, koja je 1859. vršila izbor lokacije za pristanište srpsko – francuskih parobroda. Dvadeset godina kasnije izabran je na čelo Beogradske opštine. Bio je u dva mandata predsednik Beogradske opštine: od oktobra 1879. do avguta 1884. i od septembra 1887. do decembra 1889.[4]

Za vreme njegovog gradonačelničkog mandata u Beogradu je obezbeđena kuća za Žensku školu i za vatograsnu kasarnu, zatim su obezbeđeni placevi za vodovod i Novo groblje. Novo groblje je uređeno. Izrađeni su planovi za vodovod, kanalizaciju i javno osvetljenje.[1] U Karabiberovićevoj eri je krenula gradnja Glavne železničke stanice, železničkog mosta preko Save i prve srpske pruge od Beograda ka Nišu.[5]

Poslanik i predsednik Narodne skupštine[uredi | uredi izvor]

Kao uspešan trgovac i bankar izabran je za predsednika Narodne skupštine Kneževine Srbije. Predsedavao je Svetoandrejskom skupštinom (1858-1859). Potom je predsedavao 1859. na Malogospojinskoj skupštini. Kao poslanik učestvovao je 1861. na Peobraženskoj skupštini. Bio je među narodnim poslanicima Velikogospojinske skupštine 1864. i 1868. godine.[1]

Bio je osam puta izabran na funkciju predsednika Narodne skupštine Knjaževine Srbije.[6] Predsedavao je septembra-oktobra 1867. na Miholjskoj skupštini u Beogradu, juna 1868. na Velikoj narodnoj skupštini u Topčideru, juna 1869. na Velikoj ustavotvornoj skupštini u Kragujevcu, septembra-oktobra 1870. na Narodnoj skupštini u Kragujevcu i još tri puta tokom redovnih saziva (1871, 1872 i 1873).[7]

Juna 1869. godine, kada je u Kragujevcu donesen Ustav Srbije, u radu ove skupštine, Karabiberoviću su pomagali potpredsednik Skupštine Todor Tucaković i sekretari Jovan Bošković i Kosta Grudić.[8]

Živko Karabiberović bio je istaknut član Liberalne stranke.[9]

Afere[uredi | uredi izvor]

Tokom svoje karijere, Živko Karabiberović bio je „optužen za vojne liferacije“ u Tobdžijskom zavodu u Kragujevcu, čiji je upravnik bio njegov rođak Jovan Belimarković.[1] Ova afera vezana je za “Senjski majdan”, već dobro razrađeni državni rudnik uglja, kojeg su počeli da eksploatišu i da ugalj prodaju državnoj topolivnici u Kragujevcu.[10] Belimarković i Karabiberović su navodno oštetili državu za "preko milion groša čaršijskih". Karabiberović, kao štićenik Obrenovića, nije završio na sudu.[2]

Pored ove afere, postojale su i optužbe oko “državne isplate na strani" nastale oko nabavke šinjela i cokula za 60.000 vojnika.[10]

Parni mlin u Beogradu[uredi | uredi izvor]

Parni mlin u Beogradu, u Bulevaru vojvode Mišića, pored današnje zgrade BIGZ-a, bio je u vlasništvu porodice Karabiberović do kraja 19. veka kada je prodat Antonu Blažeku sa Čukarice.[11] Mlin je dugo očuvao naziv Karabiberovićev mlin.[1].

Ovo je bio prvi parni mlin u Srbiji, podignut 1850. godine, u vlasništvu kneza Aleksandra Karađorđevića. Zato je bio poznat kao „Knjaževska roljna vodenica“. Imao je savremeni mlinski uređaj na valjke (rolne) pokretane parnim pogonom. Tu su seljaci mleli žito i kukuruz.[12]

Prvobitno imanje se sastojalo od parne vodenice od tvrdog materijala s potrebnom mašinerijom, magacina, zidane kuće i štale, s placem i vinogradom. Licitacija je održana 7. oktobra 1868. Procena svih zgrada sa pokretnošću koja im je pripadala bila je na 3.000 dukata cesarskih. Imanje su kupili Živko Karabiberović i Josif Štajnlehner, građevinski preduzimač koji je do tada i držao ovo imanje pod zakup. Otkupna cena bila je 4.071 dukat.[12]

Porodica[uredi | uredi izvor]

Živko je bio sin Cvetka Karabiberovića, a unuk Živka Karabibera, rodonačelnika ove familije. Bio je bratanac čuvene Baba – Dude (Đurđije). Otac Cvetko Karabiberović se pominje u popisu beogradskih domaćina iz 1840. godine. Deda Živko Karabiber bio je ugledni Srbin iz Lipljana kojeg su ubili Turci 1809. godine.[1]

Živko Karabiberović je stanovao u kući u Beogradu koju je nasledio od oca Cvetka. Kuća se nalazila na uglu ulica Vuka Karadžića i Spasićeve.

Živkov sin Cvetko je došao do čina konjičkog majora, sin Žarko je završio tehniku u Minhenu, dok je sin Dimitrije bio činovnik u Ministarstvu finansija. Ćerka Zorka se udala za đenerala Miloša Vasića.[7]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v g d đ e „Stare beogradske porodice – Karabiberović”. Porodično poreklo (na jeziku: srpski). 2015-11-07. Pristupljeno 2024-04-26. 
  2. ^ a b Marinković, Pribislav B. (2005). Velikani, znamenite ličnosti cincarskog porekla u istoriji Srba. Beograd: Kragulj. str. 50. 
  3. ^ Živanović, Živan (1923). Politička istorija Srbije u drugoj polovini devetnaestog veka. Knj. 1, Od Sveto-Andrejske Skupštine do proglasa nezavisnosti Srbije : 1858-1878. Beograd: Geca Kon. str. 290. 
  4. ^ „Predsednici Beogradske opštine, Skupštine grada i gradonačelnici 1839–2014.”. Grad Beograd - Zvanična internet prezentacija | Predsednici Beogradske opštine, Skupštine grada i gradonačelnici 1839–2014. (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-04-26. 
  5. ^ Aleksić, Dejan. „Beograd vodili deca ustanika, doktori, arhitekte ...”. Politika Online. Pristupljeno 2024-04-26. 
  6. ^ „Narodna skupština Republike Srbije | Istorijat 1804 - 1918”. www.parlament.rs. Pristupljeno 2024-04-26. 
  7. ^ a b Božić, Marko (2018-02-27). „7 APOSTOLA MODERNOG BEOGRADA (1. deo): Vesnici evropskog proleća našeg grada koji su utabali put za buduća pokolenja (FOTO)”. Telegraf.rs (na jeziku: srpski). Pristupljeno 2024-04-26. 
  8. ^ Pavlović, Trifun (1. mart 2006). „Kako je Srbija dobila parlament”. Borba: 2. 
  9. ^ Đurić, Živojin; Stojadinović, Miša; Spasović, Ivana (2021). Znamenite ličnosti Srbije XIX veka. Beograd: Fondacija za srpski narod i državu. str. 23. ISBN 978-86-81728-10-9. 
  10. ^ a b „Hadžitomići i Babadudići”. Ilustrovana Istorija Srbije (na jeziku: engleski). 2012-01-21. Pristupljeno 2024-04-26. 
  11. ^ Lukić, Nenad. „ČUKARICA 1840−1900, NASTANAK I RAZVOJ” (PDF). Nasleđe. 
  12. ^ a b Gordić, Milojko. „BEOGRADSKA IMANjA KNEZA ALEKSANDRA KARAĐORĐEVIĆA” (PDF). SPOMENIČKO NASLEĐE: 36. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Milivoje M. Kostić, Uspon Beograda, Vekovi Beograda, Zajednička izdanja 1, Beograd 1994. Str. 133, 180 – 181;
  • Milivoje M. Kostić, Uspon Beograda 2, Zajednička izdanja 1, Beograd 2000. Str. 146 – 147, 149;
  • Živeti u Beogradu 1842 – 1850, knj. 2, Istorijski arhiv Beograda, Beograd 2004. Str. 327;
  • Živeti u Beogradu 1842 – 1850, knj. 3, Istorijski arhiv Beograda, Beograd 2004. Str. 237, 377;
  • Živeti u Beogradu 1842 – 1850, knj. 4, Istorijski arhiv Beograda, Beograd 2004. Str. 200;
  • Živeti u Beogradu 1851 – 1867, knj. 3, Istorijski arhiv Beograda, Beograd 2005. Str. 158, 160, 167 – 168;
  • Živeti u Beogradu 1868 – 1878, knj. 4, Istorijski arhiv Beograda, Beograd 2006. Str. 145 – 146.
  • Branko Peruničić, Uprava varoši Beograda 1820 – 1912, Beograd 1970. Str. 461;
  • Vuk Stefanović Karadžić, Pravitelstvujuščij sovjet serbskij, Beč 1860. Str. 104.
  • Pribislav B. Marinković, Snaje i zetovi Cincara, Beograd 2006. Str. 17;
  • Mihailo S. Petrović, Beograd pre sto godina, Beograd 1930. Str. 26 – 28;
  • Vladimir Stojančević, Politički uzroci promenama stanovništva Beograda i okoline u vreme Prvog srpskog ustanka, Godišnjak grada Beograda, knj. XX, Beograd 1973. Str. 95;
  • Arhiv Srbije, Ministarstvo finansija, Popisne knjige stanovništva (1840—1863), Varoš Beograd, god. 1840, inventarni broj 132, 24;
  • Gliša Elezović, Rečnik kosovsko – metohijskog dijalekta, sveska prva, S.K.A, Srpski dijalektološki zbornik, knj. 4, Beograd 1932. Str. 281;
  • Adresna knjiga Beograda 1912, Beograd 1912, deo I. Str. 63.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Живко_Карабиберовић&oldid=27713845”