Župa Nikšićka
Župa Nikšićka je oblast u Crnoj Gori desetak kilometara na jugoistoku od Nikšića.[1] Župa Nikšićka ima klimu župe u punom smislu, kao i kvalitetno zemljište pogodno za poljoprivredu, naročito za uzgoj voća i povrća. Rubni delovi Župe od podnožja planina koje je okružuju su takođe bogati šumom. Otud je Župa uvek bila naseljena, sasvim pouzdano u periodu od kada su se tu doselili Sloveni, pa do danas.
Demografija[uredi | uredi izvor]
U Župi Nikšićkoj su sledeća naselja: Liverovići, Oblatno, Zagrad, Bastasi, Carine, Kuta, Vasiljevići, Bjeloševina, Morakovo, Dučice, Stapo Selo i Jugovići. Prema podacima iz 2011. godine, u ovih 12 naselja živelo je 3714 stanovnika u 1645 domaćinstava (od kojih je 634 povremenog ili sezonskog karaktera).
Župljani su danas većinom plemenski Nikšići i doseljenici sa raznih strana iz novijeg doba. Veoma malo je rodova koji se smatraju starosedelačkim.
| Godina | Stanovnika |
| 1971 | 4433 |
|---|---|
| 1981 | 4414 |
| 1991 | 4202 |
| 2002 | 4006 |
| 2011 | 3714 |
Kulturno istoriski spomenici[uredi | uredi izvor]
Župa ima više kulturno istoriskih spomenika koji u značajnoj meri mogu doprineti turističkoj promociji ovog kraja.[3]
Neki od najznačajnijih kulturno istorijskih spomenika su:
- Jerinin grad
- Voltica
- Manastir Sv. Luke
- Nikšin kiljan
- Mramor bana Ugrena
- Nikšina ploča
- spomenik palim borcima na Sutjesci
- Crkva sv. Ilije na Lukavici
- Arheološki lokalitet Gradina
- Ostaci stare crkve u Vasiljevićima
- Crkva sv. Jovana u Morakovu
- Ostaci stare crkve u Miolju Polju
- Viljajin most
- Čanuša-najstarija kuća u Župi
- župske nekropole i stećci
Istorija[uredi | uredi izvor]
Najraniji pomeni o stanovništvu Župe govore da su ovde u srednjem veku živeli Riđani, pleme čije poreklo još uvek nije sasvim razjašnjeno. Kasnije, u Župu se doseljava i pleme Nikšića, koje će svoju ekspanziju na Nikšićko Polje i okolinu grada Onogošta početi upravo iz župskog naselja Zagrad. Župa je granično područje na tradicionalnoj liniji razdvajanja istorijskih oblasti Zete (kasnije Crne Gore) i Hercegovine. Nikšić sa okolinom, uključujući i Župu, od kraja srednjeg veka, budući u sastavu države Hercega Stjepana, od 1448. godine, kao granično područje prema Zeti, tokom dalje istorije, pa do danas, iako u okviru države Crne Gore, smatra se sastavnim delom Hercegovine, u istorijskom i geografskom smislu. Turska okupacija, koja je zadesila i ovu oblast počev od druge polovine 15. veka, pratila je zatečene granice, pa je i ovo područje ušlo u sastav Hercegovačkog sandžaka, za razliku od južnijih oblasti u najbližem susedstvu Nikšiću, koji su ušli u sastav Skadarskog sandžaka. Tako je i Župa u narednih četiri stoleća pratila sudbinu grana Onogošta, kasnije Nikšića, i plemena Nikšića koje od 15. veka čini većinu stanovništva ove oblasti, počev od legendarnog vojvode Nikše koji je, u prvoj polovini 15. veka, preoteo upravljanje Onogoštom od bana Ugrena. Učestvujući u svim ustancima i ratovima koje su hrišćanske države vodile na ovim prostorima protiv Osmanskog carstva, i Župljani su plaćali veliku cenu svoje buntovnosti. Župa je više puta paljena tokom ratnih dejstava, a stanovništvo se u nekoliko navrata u velikom broju zauvek iseljavalo. Naročito je težak bio period od kada su Turci obnovili Nikšić odakle su kontrolisali okolnu oblast. Od početka 18. veka, Nikšići i Župljani su gotovo u neprekidnom sukobu s nikšićkim Turcima. Konačno, nakon bitke na Grahovcu u kojoj je crnogorska vojska izvojevala sjajnu pobedu protiv brojčano i vojno-tehnički nadmoćnijih Turaka, Župa se sasvim odmetnula od turske vlasti i 1859. godine ušla u crnogorsku granicu. Tada je uspostavljena Župska kapetanija. Od 1919. godine, kapetanija dobija status opštine, sve do 1954. godine, kada je, u postupku ukrupnjavanja područja jedinica lokalne samouprave, Župska opština pripojena Opštini Nikšić.
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Poreklo stanovništva Župe Nikšićke”. poreklo4.rssing.com. Pristupljeno 2022-05-19.
- ^ „Hronologija događaja”. zupa.today (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-05-19.
- ^ „Kulturno istorijsko nasleđe”. zupa.today (na jeziku: engleski). Pristupljeno 2022-05-19.