Zapadna Afrika

Zapadna Afrika
Zapadna Afrika (UN-ova podregija)   Magreb na severozapadu Afrike, deo UN podr. Severne Afrike
Površina	5.112.903 km²
Teritorije	Države Benin Burkina Faso Gambija Gana Gvineja Gvineja Bisao Liberija Mali Mauritanija Niger Nigerija Obala Slonovače Senegal Sijera Leone Togo Zelenortska Ostrva Ostale teritorije Sveta Jelena, Asension i Tristan da Kunja (Velika Britanija i Severna Irska)

Zapadna Afrika je najzapadnija regija afričkog kontinenta. Geopolitički, Ujedinjene nacije definicija zapadne Afrike se podudara sa najuobičajenijim prepoznavanjem regije, i uključuje 16 država: Benin, Burkina Faso, Gambija, Gana, Gvineja, Gvineja Bisao, Liberija, Mali, Mauritanija, Niger, Nigerija, Obala Slonovače, Senegal, Sijera Leone, Togo, Zelenortska Ostrva; i ostrva Sveta Jelena, Asension i Tristan da Kunja, koje čine britansku teritoriju u južnom Atlantskom okeanu.

U širem geografskom smislu, u ovu regiju se ponekad uključuje i Magreb (arap. الْمَغْرِب — „zapad”), regija u severozapadnoj Africi u kojoj se nalaze Maroko (zajedno sa Zapadnom Saharom), Alžir, Tunis i ponekad Libija (vidi Severna Afrika).

Zapadna Afrika je područje sa velikim rasponom geografije, bioregija i kultura. Orjentisana je zapadno od imaginarne ose sever-jug uglavnom na području koje se danas naziva Afričkom udubinom. Atlantski okean formira zapadne i južne granice regije. Severnu granicu čini pustinja Sahara, a najseverniji deo regije uopšteno se smatra Nigerski pregib. Istočna granica je manje precizna, pa je neki smeštaju na Bene Tru, a drugi na liniju koja ide od planine Kamerun do jezera Čad.

Moderne granice savremenih zapadnoafričkih država odražavaju nekadašnje kolonijalne granice koje prelaze etničke i kulturne linije, pa često dele pojedinačne etničke grupe između dveju ili više država.

Naziva se još i Gvinejskom Afrikom; taj naziv je dobila zbog toga što izlazi na Gvinejski zaliv.

Geografija

Zapadna Afrika obuhvata deo kontinenta između Sahare na severu i Gvinejskog zaliva na jugu. Sastoji se od nekoliko paralelnih pojaseva. Na jugu i zapadu je nisko primorje, središnjim delom pruža se viši Sudan (prirodno geografska celina, ne država), a na severu su stepski i polupustinjski Sahel i jugozapadni delovi pustinje Sahare.

Na obalama Gvinejskog zaliva Evropljani su ostvarili jači uticaj nego u ostalim delovima tzv. crne Afrike. Stari regionalni nazivi za pojedine delove primorja Zapadne Afrike (Zlatna obala, Obala slonovače, Obala robova, Obala bibera) ukazuju na interese evropskih kolonijalnih sila. Najjači uticaj imala je Francuska, nešto manji Velika Britanija, a vrlo mali Portugalija i Španija. Liberiju su kao formalno nezavisnu državu osnovale Sjedinjene Američke Države 1847. godine s namerom da se u nju vraćaju crnci oslobođeni u Americi, ali danas u toj državi živi samo nekoliko desetina hiljada potomaka oslobođenih američkih robova.

Vegetacija i klima

S obzirom na klimatsko-vegetacione prilike, Zapadnu Afriku karakterišu tropska obeležja u primorju, savanska u Sudanu i stepsko-polupustinjska i pustinjska u Sahelu i južnoj Sahari.

U primorju je klima tokom cele godine vruća i vlažna što pogoduje rastu bujnih tropskih kišnih šuma. Obilne količine ekvatorskih kiša dodatno se povećavaju padavinama koje donose vlažni vetrovi s Atlantskog okeana, pa su u nekim delovima veće od 2.500 mm. Uz obalu ima dosta mangrova, vegetacije s gustom mrežom korenja koje se često uzdiže iznad vode u močvarnim i muljevitim predelima.

Prema unutrašnjosti kišno razdoblje je sve kraće, a količine padavina sve manje, pa u tom delu ovog područja preovlađuju savane i listopadne šume. Još dalje na severu (Sahel) savane prelaze u stepe i polupustinje koje na mnogim mestima gotovo neprimetno poprimaju pustinjske karakteristike.

Stanovništvo i privreda

Zapadna Afrika je najgušće naseljena oblast afričkog kontinenta. Najnaseljenija je Nigerija koja je s više od sto miliona stanovnika najmnogoljudnija afrička država. Nasuprot njoj, države na severu bez izlaza na more - Mali, Niger i Čad - ubrajaju se među najređe naseljene zemlje na svetu.

Zemlje Zapadne Afrike karakteriše velika izmešanost i raznolikost mnogih plemena i naroda. Većinu stanovništva čine pripadnici negroidne rase, ali su značajni arapski i berberski uticaji sa severa, što se najviše vidi u raširenosti islamske vere.

Stanovništvo regije je koncentrisano u pojasu uz Gvinejski zaliv i u plodnim rečnim dolinama, dok je Sahel (države Mauritanija, Mali, Niger, Čad) retko naseljen. Prirodni priraštaj je veoma visok, skoro polovina stanovništva je mlađa od 15 godina. Mnogo ljudi u zapadnoj (i centralnoj) Africi strada od bolesti spavanja koju prenosi muva ce-ce, koja napada ljude i stoku.

Zapadna Afrika je po mnogo čemu najsiromašnije područje na svetu. Osim male ostrvske države Zelenortskih Ostrva, ni u jednoj zemlji bruto društveni proizvod po stanovniku nije veći od 800 američkih dolara. Glavne privredne grane su zemljoradnja i stočarstvo. Na plantažama je razvijena proizvodnja tropskih kultura (kakao, kada, banane, kikiriki, duvan, pamuk) namenjenih izvozu. Rudna bogatstva su velika, ali se nedovoljno koriste - osim nafte u Nigeriji, zlata u Gani i boksita u Gvineji.

Literatura

• Šehić, Denis Atlas Afrike. Beograd: Monde Neuf. 2007. ISBN 978-86-86809-00-1.

Spoljašnje veze

Mediji vezani za članak Zapadna Afrika na Vikimedijinoj ostavi