Pređi na sadržaj

Zastava Kraljevine Crne Gore

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Zastava Kraljevine Crne Gore
Proporcije2:3
UsvojenaBoje propisane 1881. i 1905. godine
IzgledHorizontalna trobojka crvene, plave i bijele boje, sa grbom na sredini
Za druge upotrebe pogledajte stranicu Zastava Crne Gore (višeznačna odrednica).

Zastava Kraljevine Crne Gore je zastava bivše Kraljevine Crne Gore (1910−1918) i njene prethodnice, Knjaževine Crne Gore (1852−1910). Tokom cjelokupnog razdoblja od 1852. do 1918. godine, u Crnoj Gori su upotrebljavane razne zastave, počevši od narodnih i državnih, preko dvorskih i vladarskih, do posebnih vojnih, pomorsko-trgovačkih i drugih službenih zastava. Najveći značaj imala je narodna i državna zastava, čiju je osnovu činila srpska trobojka, sa vodoravno položenim poljima jednake širine. Redosljed boja na zastavi je bio: crvena (gornje polje), plava (srednje polje) i bijela (donje polje). Narodna zastava je bila bez dodatnih obilježja, dok je državna zastava bila u osnovi ista kao i narodna, ali sa dodatkom državnog grba u sredini zastave. Službena pomorsko-trgovačka zastava Crne Gore, koja je zvanično propisana 8. (20.) marta 1881. godine, bila je u osnovi ista kao i narodna zastava (crveno-plavo-bijela trobojka), ali sa dodatkom zlatne krune i vladarskog monograma u sredini zastave. Narodne boje su bile ozvaničene i 39. članom Ustava Knjaževine Crne Gore iz 1905. godine, koji je glasio: "Narodne su boje: crvena, plavetna i bijela".[1]

Pitanje "plavetne" boje[uredi | uredi izvor]

Članovi 38. i 39. Ustava Knjaževine Crne Gore iz 1905. godine, u kojima se propisuje izgled grba i zastave
Primjerci sačuvanih starih zastava Crne Gore, koje svojim izgledom svjedoče da se pomen plavetne boje u Ustavu iz 1905. godine odnosio na plavu, a ne na "svijetloplavu" boju, koja je izmišljena tek 1993. godine
Spomen-karta (1902), izdata povodom vjenčanja vojvode Mirka i Natalije Konstantinović, sa predstavama grbova Crne Gore i Srbije i ukrštenim zastavama dvije srpske države, sa istovjetnim nijansama plave boje

U cjelokupnom periodu postojanja Crne Gore kao knjaževine i kraljevine (1852—1918), boje u narodnoj trobojci nikada nisu bile dovođene u pitanje, niti je u to vrijeme iko u samoj Crnoj Gori ili izvan nje tvrdio da je crnogorska trobojka po bilo čemu različita od opštenarodne srpske zastave. Upravo suprotno: brojni izvori svjedoče da je u raznim prilikama isticana istovjetnost boja u zastavama Crne Gore i Srbije, odnosno istovjetnost crnogorske trobojke sa opštenarodnom srpskom zastavom. Njemački putopisac Berhard Švarc je u knjizi "Crna Gora" iz 1883. godine zabilježio: "ostala odjeća prikazuje starosrpsku trobojku na taj način što je ogrtač-prsluk crvene skerletne boje, pantalone plave, a čarape bijele".[2] Češki novinar Josef Holeček je u svojoj knjizi "Crna Gora u miru" iz 1884. godine pisao: "U predvečerje Petrova dne zapališe na visokom tjemenu Lovćena niz vatri. Sve kuće bjehu ukrašene crveno-plavo-bijelim zastavama".[3] Njemački naučnik Karl Švarcloze je takođe zabilježio: "narodno odijelo, koje se sastoji od plavih širokih gaća, crvenog džamadana, bijelih dokoljenica, i pasa sa tri manja oružja ... Uostalom, boja odijela nije slučajna, već u svojoj cjelini predstavlja staru srpsku trobojku".[4]

Ustavno ozvaničenje narodnih boja izvršeno je posebnim 39. članom Ustava Knjaževine Crne Gore iz 1905. godine, koji je glasio: "Narodne su boje: crvena, plavetna i bijela". S obzirom na svečani karakter ustavnog teksta, u ovoj odredbi je bio upotrebljen pojam "plavetne" boje, koji je predstavljao poetski sinonim za plavu boju,[5][6][7][8] o čemu svjedoči i upotreba tog pojma u dobro poznatim poetskim izrazima kao što su "plavetno nebo" (svijetlija nijansa plave) i "plavetno more" (tamnija nijansa plave). U to vrijeme, pojam plavetne boje bio je upotrebljavan širom srpstva upravo kao poetski i svečani izraz za plavu boju u opštenarodnoj srpskoj zastavi i državnoj zastavi Srbije, što je posvjedočeno raznim izvornim primjerima, počevši od odluka Blagoveštenskog sabora (1861), do brojnih pomena u tadašnjoj štampi i literaturi.[9]

Pošto je bio sinonim za plavu boju, pomen "plavetne" boje u Ustavu Crne Gore iz 1905. godine u to vrijeme nije bio tumačen u smislu nekakvog posebnog značenja, koje bi se odnosilo na neku osobitu crnogorsku nijansu plave boje. To je posvjedočeno izgledom sačuvanih starih zastava Crne Gore iz tog vremena, koje su sadržale običnu plavu boju, potpuno istovjetnu sa plavom bojom u opštenarodnoj srpskoj zastavi, što dodatno potvrđuju i razni likovni prikazi iz tog vremena, koji sadrže uporedne predstave zastava Crne Gore i Srbije, sa potpuno istovjetnim nijansama plave boje. Istovjetnost boja u tadašnjim zastavama Crne Gore i Srbije bila je dobro poznata savremenicima. Tako je čuveni hercegnovski pravnik i književnik, dr Aleksandar Lj. Mitrović (1870—1921), kao zastupnik Boke u Državnom saboru Kraljevine Dalmacije naglašavao 1909. godine: "Mi Srbi imamo dvije neodvisne države. I Srbija i Crna Gora upotrebljavaju srpsku zastavu, kao državnu. Ta ista zastava nije samo zastava Srbije i Crne Gore. Ona je narodna zastava svih Srba", naglasivši da se "ta zastava vije na dvoru knjaza crnogorskog i kralja srbijanskog".[10]

Teza po kojoj je ustavni pomen "plavetne" boje iz 1905. godine označavao nekakvu posebnu svijetloplavu nijansu, navodno različitu od plave boje iz opštenarodne srpske zastave, uobličena je tek 1993. godine, u vrijeme rasprava o donošenju novog zakona o državnim simbolima Crne Gore. Ta teza je bila podržana od strane raznih antisrpskih činilaca, koji su tada uspjeli da ozvaniče potpuno novu zastavu, sa svijetloplavom bojom. Od tog vremena, u javnosti Crne Gore je počela da se širi zabluda o "izvornosti" takvog rješenja, uz neizostavno pozivanje na ustavni pomen plavetne boje iz 1905. godine, koji je netačno tumačen kao oznaka za svijetloplavu nijansu. Takvoj propagandi je iz političkih razloga naknadno podlegao i dio srpskih prvaka u Crnoj Gori, što je detaljnije opisano u posebnom članku o zastavi Crne Gore.[11][12]

Srpski veksilolozi (stručnjaci za zastave) i heraldičari (stručnjaci za grbove) su u više navrata naglašavali da povratno prenošenje svijetloplave nijanse u 1905. godinu predstavlja pokušaj prekrajanja istorije. Kao jedan od vodećih domaćih stručnjaka u toj oblasti, arhitekta Dragomir Acović je pomenuta nastojanja nazvao konfabulacijama, dok je arheolog Marko Popović istim povodom naglasio da su boje na istorijskim zastavama Kraljevine Crne Gore i Kraljevine Srbije bile potpuno istovetne.[13]

Plavetnom bojom se prvobitno nazivala i plava boja na zastavi kneževine Srbije, bar za vreme kneza Miloša Obrenovića. O tome svedoči pisanje tadašnje štampe - Novine srbske za 29. januar 1839. godine.[14]

Galerija[uredi | uredi izvor]

Dvije plavetne boje: boja plavetnog neba (svijetloplava nijansa) i boja plavetnog mora (tamnoplava nijansa)
  • Narodna zastava iz vremena knjaževine i kraljevine Crne Gore
    Narodna zastava iz vremena knjaževine i kraljevine Crne Gore
  • Varijanta narodne i pomorsko-trgovačke zastave, sa krunom i monogramom
    Varijanta narodne i pomorsko-trgovačke zastave, sa krunom i monogramom
  • Vladarska standarta knjaza i kralja Nikole I Petrovića Njegoša
    Vladarska standarta knjaza i kralja Nikole I Petrovića Njegoša
  • Zastava na rezidenciji crnogorske kraljevske vlade u egzilu u Bordou (1916)
    Zastava na rezidenciji crnogorske kraljevske vlade u egzilu u Bordou (1916)

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Markuš 2007.
  2. ^ Jovanović 2003, str. 173.
  3. ^ Holeček 2002, str. 188.
  4. ^ Jovanović 2003, str. 181.
  5. ^ Stefanović-Karadžić 1818, str. 560.
  6. ^ Stefanović-Karadžić 1852, str. 504.
  7. ^ Stevanović 1970, str. 568.
  8. ^ Ivić 1994, str. 109.
  9. ^ Đorđević 1861, str. 28, 95.
  10. ^ Mitrović 1909, str. 106.
  11. ^ „Službeni list Republike Crne Gore, 56/1993.”. Arhivirano iz originala 04. 12. 2020. g. Pristupljeno 28. 09. 2019. 
  12. ^ „AIM Press (1993): Simboli koje države?”. Arhivirano iz originala 25. 08. 2019. g. Pristupljeno 28. 09. 2019. 
  13. ^ NIN (2003): Zastava sljezove boje
  14. ^ Novine srbske (4/1839): Serbія

Literatura[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Застава_Краљевине_Црне_Горе&oldid=27614259”