Zemljišna knjiga

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Srbija
Ovaj članak je deo serije o
političkom sistemu Srbije
Ustav
Izvršna vlast
Zakonodavna vlast
Sudska vlast
Izbori
Administrativna podela
Spoljni odnosi

Zemljišna knjiga je javna evidencija o pravima na nepokretnostima (zemljište i zgrade).[1]

Zemljišne knjige su formirane na osnovu podataka premera i katastra zemljišta, i sastoje se iz:

  • glavne knjige,
  • zbirke isprava i
  • pomoćnih registara.

Zemljišno-knjižni uložak predstavlja pojedinačni list glavne knjige i sastoji se od:

  • popisnog lista - A lista,
  • vlasničkog lista - B lista i
  • teretnog lista - V lista.[1]

Do izrade katastra nepokretnosti, podaci o nepokretnostima i stvarnim pravima na njima vodili su se u katastru zemljišta, zemljišnoj knjizi i knjizi tapija.[2]

U zemljišnu knjigu su se upisivale nepokretnosti i prava na njima i bila je uspostavljena za 1287 katastarskih opština u Republici Srbiji.[3]

Uvođenjem katastra nepokoretnosti na određenom području, prestaju da važe zemljišne knjige i svi drugi sistemi javne evidencije nepokretnosti.[4]

Pre početka izrade katastra nepokretnosti, zemljišne knjige su bile formirane za 23 odsto katastarskih opština u odnosu na njihov ukupan broj, i to uglavnom u Vojvodini i pojedinim manjim područjima u centralnoj Srbiji. U nekim opštinama gde nisu formirane zemljišne knjige, formirane su tapijske knjige, gde se pravo vlasništva stiče upisom u tapijsku knjigu i izdavanjem tapije. Prenos svojine obavlja se prenosom tapije.[1]

Zemljišne knjige prema srpskom građanskom zakoniku iz 1844. godine[uredi | uredi izvor]

Prvi građanski zakonik u novovekovnoj Srbiji, Srpski građanski zakonik iz 1844. godine, donet je upravo zbog potrebe da se urede svojinskopravni, a pre svega zemljišnopravni odnosi u Kneževini Srbiji. Njime je propisano da su za sticanje stvarnih prava neophodni pravni osnov i zakonit način pribavljanja, a taj zakonit način pribavljanja sastojao se u upisu nepokretnosti u zemljišne, tzv.baštinske knjige, što je bio pokušaj da se u Srbiju uvede sistem zemljišnih knjiga kakav je postojao u Austriji u tom trenutku. Austrijski sistem zemljišnih knjiga pružao je potpunu pravnu sigurnost nosiocima stvarnih prava nad nepokretnostima. Suština tog sistema bila je da onaj koji je upisan u zemljišne knjige smatran vlasnikom. Veliko poverenje u upis u zemljišne knjige počivao je na garanciji da je upis bio pravilan. Dobra strana zemljišnih knjiga je u tome što su one javne i što se u njima beleže sve promene u svojini nekretnina. Ovakav sistem je zahtevao jako visok stepen strušnog znanja i znašajnih finansijskih sredstava, tako da je odlučeno da zemljišne knjige ne budu uvedene u pravni sistem Kneževine Srbije.

Kako je odlagano uvođenje zemljišnih knjiga, morao je biti pronađen novi način da bi nosioci stvarnih prava bili zaštićeni. Nađena su dva privremena rešenja: sistem tapija za pravo svojine i intabulacione knjige za hipoteku i ostala prava.[5]

Tapija je bila vrsta osmanske zaostavštine, prema srpskim propisima je bila ugovor o prodaji i kupovini nekretnine koji je bio potvrđen od opštinskog suda, policijske vlasti i prvostepenog suda. U zakonodavnom rešenju iz 1950. godine, tapija koja je sudski potvrđena je imala istu pravnu važnost kao i upis u zemljišnu knjigu. Međutim, nije imala istu zaštitu. Nisu postojale posebne knjige u koje su tapije bile upisivane, iz tog razloga, kupci nisu mogli saznati saznati da li je prodavac za istu nekretninu već nekome izdao tapiju. Zbog ovih nedostataka, u Kneževini Srbiji je bilo komplikovano prometovati nekretninama.

Uvođenje zemljišnjih knjiga je krenulo tek oko 1930. godine, a do Drugog svetskog rata njima je bilo obuhvaćeno oko jedna trećina teritorije Srbije, ne račinajući Vojvodinu.[5]

Sistem tapija[uredi | uredi izvor]

Zakonodavnim rešenjem od 13. jula 1850. godine, bilo je predviđeno da do ustanovljavanja baštinskih knjiga, kao privremeno rešenje, tapija potvrđena u sudu ima istu pravnu važnost kao i upis u baštinske knjige.[6] Tapijski sistem je sistem javnog evidentiranja na područjima doratne Srbije i Crne Gore. Ovaj sistem su činile tapije, tapijske knjige i intabulacione knjige.

Tapije je zapravo predtavljala javnu ispravu o prenosu prava svojine na nepokretnostima. To je bio ugovor između stranaka o pravnom poslu koji je potvrđivala nadležna javla vlast. Zakon o izdavanju tapija donet je 1929. godine a 1931. godine[7]su unifikovana pravila o njihovom izdavanju na području Kasacionog suda u Beogradu i Velikog suda u Podgorici.

Opštinski sudovi su bili nadležni za izdavanje tapija. Bilo je detaljno zakonski uređeno kako je proces njihovog izdavanja trebao da izgleda. Svaka stranka koja je tražila da joj se izda tapija morala je da dostavi dokaze o svom pravu svojine i da priloži kopiju katastarskog plana. Opštinski sudovi su u tapiju unosili veliki broj podataka. To su bili: Da je ta nepokretnost u svojini molioca, pravni odnos sticanja svojine, površinu i lokaciju, da se o toj nepokretnosti ne vodi nikakav spor kao i navod službenosti, ukoliko ih je bilo. Gotovu tapiju je opštinski sud morao dostaviti sreskom sudu, koji je bio nadležan da potvrdi tapiju i unese je u knjigu tapija. Knjigu tapija je vodio sreski sud kao sud više instance. Knjiga tapija je uvedena već pomenutim Zakonom o izdavanju tapija. Ona je predstavljala korak u napred u odnosu na prethodno stanje. Uvedene su javnost ove isprave, što je dalje omogućilo veću pravnu sigurnost. Ovo predstavlja veliki napredak i korak bliže zemljišnim knjigama, na kojima su vlasti naporno radile da budu uvedene, ali tadašnje imovinsko i političko stanje to nisu dozvoljavali-

Mane tapijskog sistema u odnosu na sistem zemljišnih knjiga jesu te da je tapija imala samo deklarativni karakter, samo je deklarisano pravo koje je već postojalo, nije postojala mogućnost stvaranja novog stvarnog prava. Za tapijsku knjigu nije važila pretpostavka apsolutne tačnosti.[5]

Donošenje zemljišno-knjižnih zakona[uredi | uredi izvor]

Sa uvođenjem zemljišnih knjiga u Kraljevini Jugoslaviji počelo se 1930. godine i do Drugog svetskog rata njima je bila obuhvaćena trećina teritorije Srbije, ne računajući Vojvodinu - npr. u Beogradu su uvedene 1. maja 1936.[8] U maju 1930. godine doneti su Zakon o zemljišnim knjigama i Zakon o unutrašnjem uređenju, osnivanju i ispravljanju zemljišnih knjiga. Izrađeni su po ugledu na austrijske zakone i trebalo je da na jedinstven način urede pravno stanje na nekretninama za celu zemlju. Do početka Drugog svetskog rata uvođenje ovih propisa nije do kraja sprovedeno u celoj državi zbog nedostaka vremena i novca. U područjima gde nisu bile uvedene zemljišne knjige primenjivao se stari tapijski sistem.[9]

Zemljišnoknjižno pravo je, inače, deo stvarnog prava. Ono je skup pravnih pravila kojima se propisuju upisivanje nektretnina i prava a njima u zemljišne knjige. U međuratnoj Jugoslaviji postojale su dva rešenja vezana za ovu granu prava, zemljišne knjige i tapijski sistem.

Nastanak zemljišnih knjiga u svetu[uredi | uredi izvor]

Gotovo istovremeno zemljišne knjige su nastale u Austriji i u Nemačkoj. Već je u Austrijskom građanskom zakoniku iz 1811. godine bilo predviđeno da se stvarna prava na nepokretnostima stiču, prenose i gube upisom u zemljišne knjige.[10] U obe zemlje nastanak i razvoj zemljišnih knjiga tekao je postepeno. Razlike u odnosu na političko stanje u ove dve države odrazile su se i na razvoj zemljišnjih knjiga. U Austriji je postojala jaka centralna vlast, dok je Nemačka bila podeljena. Postojanje različitih sistema zemljišnih knjiga dale su pozitivnu posledicu, a to je da se uporednim metodom dođe do najboljeg rešenja, i gotovo savršenog rešenja povodom ovog pitanja. Putem lagane i postepene evolucije uspostavljen moderan sistem zemljišnih knjiga, koji može služiti kao model dobro uređenih i pouzdanih javnih registara. Zakonodavno uređenje zemljišnih knjiga izvršeno je najpre u Pruskoj 1872. godine, a zatim, godinu dana kasnije u Austriji, da bi na kraju bio proširen na celu Nemačku Zakonom o zemljišnim knjigama iz 1897. godine. Današnje zemljišnoknjižno pravo u Nemačkoj zasniva se na pravilima Nemačkog građanskog zakonika i na pomenutom Zakonu o zemljišnim knjigama iz 1897. godine čije su odredbe u više mahova menjane i usavršavane.[11] Austrijsko - nemački sistem zemljišnih knjiga smatra se za jedan od najboljih u čitavom svetu. Povoljno mišljenje o ovom sistemu nemaju samo pravnici sa teritorije na kojoj se on koristi već i stručnjaci iz ostatka sveta. Neke zemlje koje su za vreme ratovanja prisjedinile sebi teritorije na kojima su se koristile zemljišne knjige, nastavile su da ih koriste iako u ostatku teritorije tih država su postojali drugačiji sistemi javnih registara (Primer je Francuska).

Kratka istorija zemljišnih knjiga u Srbiji[uredi | uredi izvor]

Zemljišne knjige su javni registri u koje se upisuju stvarna prava na nepokretnostima, kao i neka obligaciona prava. U jugoslovenskim zemljama koje su bile pod habzburškom vlašću ove knjge su postepeno uvedene do kraja 19. veka. Pošto su nastajale u različito vreme, pod različitim okolnostima i na drugačije načine su se razvijale, nastala su četiri različita sistema ovih knjiga. To su: Slovenačko-dalmatinski, hrvatsko-slavonski, bosansko-hercegovački i vojvođanski. U osnovi svih je bio austrijsko-nemački tip zemljišnih knjiga. Ovaj tip se oduvek smatrap, a i dalje važi za najbolji i najpotpuniji sistem zemljišnih knjiga. Ovaj tip sistema zemljišnih knjiga ima tu prednost da kada neko zatraži upis nekog stvarnog prava u zemljišnu knjigu, proverava se da li su ispunjeni uslovi za taj upis. Na ovaj način se obezbeđuje pravna pretpostavka apsolutne tačnosti zemljišnih knjiga. Druga prednost ovog tipa jeste da svaka parcela koja je upisana ima sopstveni list u koji se unose sve pravne promene.

Katastar je zbirka podataka o zemljištu koja se dobija na osnovu geodetskog premera i klasiranja zemljišta. On utvrđuje faktičko stanje na nepokretnostima. Početkom 20. veka, novostvorena država imala je ambicioznu ideju da uvede katastar na čitavoj teritoriji. Najpre su bili doneti propisi o uvođenju katastra u Srbiji i Crnoj Gori 1920. godine. Zakonom o katastru iz 1929. godine su propisane osnovne smernice vezane za za veličinu i kvalitet zemljišnih parcela kao i o njihovim posednicama. Sledeći korak u istoriji zemljišnih knjiga je bilo donošenje Zakona o zemljišnim knjigama i Zakona o unutrašnjem uređenju, osnivanju i ispravljanju zemljišnih knjiga 1930. godine. I ovi zakoni su napisani po ugledu na susede, Austrijance. Prvi od ova dva predstavlja kopiju austrijskog zakona iste tematike, dok se u drugom nalaze brojna odstupanja i izmene, kako bi se ovaj zakon uskladio sa tadašnjim potrebama i stanjem u državi.

Prema ovim zakonima zemljišne knjige su se sastojale od glavne knjige i zbirke isprava.

Glavna knjiga je predtsvljala zbir upisa svih parcela koje su se nalazile na teritoriji jedne katastarske opštine. Nju su sačinjavali zemljišnoknjižni ulošci. Zemljišnoknjižni uložak je obuhvatao jedno zemljišnoknjižno telo, koje se sastojalo od jedne zemljišnoknjižne parcele. Svaki od tih uložaka je bio sastavljen od popisnog lista, u koj su bili upisivani svi sastavni delovi tela, vlasničkog lista, gde se navodilo pravo vlasništva kao i ograničenja vezana za njega i od teretnog lista, tamo su se upisivali svi tereti koji su opterećivali zemljišnoknjižno telo.[5]

Zbirka isprava je bila sačinjena od overenih prepisa svih isprava na osnovu kojih je izvršen upis u glavnu knjigu.

U ovom prvobitnom periodu zemljišnoknjižnog prava postojale su tri vrste upisa. To su: Uknjižba - upis kojim se bezuslovno stiču ili brišu prava, predbeležba - upis ili brisanje prava pod određenim uslovima i zabeležba - upis nekih pravno relevantnih činjenica.

Odlike zemljišnih knjiga

  1. Zemljišna knjiga je potpun pravni prikaz sbih nepokretnih dobara koja su predmet prometa kao i svih prava koja su po zakonu predmet upisa u zemljišnu knjigu. Samo se upisom u zemljišnu knjigu može osigurati pravno stanje postojeće na nepokretnim dobrima, samo se upisom ono može ostvariti, na drugog preneti ili ukinuti. Zato se smatra da zemljišne knjige imaju konstitutivan karakter, jer se upisom u zemljišnu knjigu stvara stvarno pravo.
  2. Zemljišnu knjigu karakteriše i sigurnost upisa. Zakonska pretpostavka je da je pravno stanje upisano u zemljišnu knjigu pravo pravno stanje.
  3. Zemljišna knjiga je pregledan prikaz svih nepokretnosti. U nju su upisana sva nepokretna dobra koja su predmet prometa, kao i svi postojeći pravni odnosi na tim dobrima, sa svim sopstvenicima tih prava, a upis je takav da se u svakom trenutku na najpregledniji način može videti pravno stanje svake nepokretnosti
  4. Zemljišna knjiga je javna, svako je može pregledati i iz nje uzeti prepis.[12]

Zakon o zemljišnim knjigama iz 1930. godine trebao je da omogući nesmetan promet nepokretnosti i korišćenje hipotekarnog kredita. Uvođenje zemljišnoknjižnih propisa nije bilo do kraja sprovedeno, kako je za to bilo potrebno izuzetno mnogo vremena i novca. Ovaj posao nije završen do početka Drugog svetskog rata, već je na snazi ostao tapijski sistem.[5]

Sastav zemljišnih knjiga[uredi | uredi izvor]

Zemljišna knjiga u širem smislu obuhvata glavnu knjigu i zbirku isprava, sa zbirkom katastarskih planova, kao i svih registara, koji svi zajedno sa dnevnikom zemljišno-knjižnih pismena služe za evidenciju pravnog stanja nepokretnosti. Zemljišne knjige se zasnivaju na katastru. On predstavlja zbirku podataka o zemljištu, koja se dobija na osnovu geodetskog premera i klasiranja zemljišta i utvrđuje faktičko stanje na nekretninama.[13]

Glavna knjiga[uredi | uredi izvor]

Kao što joj samo ime kaže, ona čini glavni deo zemljišne knjige. Služi za upis zemljišnoknjižnih tela i promena na njima, kao i stvarnih prava koja se odnose na zemljišnoknjižna tela i promene na njima. Zemljišnoknjižni ulošci predstavljaju sastavni deo ovih knjiga i koji svi skupa povezani u sveske i odvojeni za svaku katastarska opština zasebno, čine u stvari listove glavne knjige. Pored upisa same nepokretnosti, ovde se upisuju i sva prava koja se odnose na tu nepokretnost, sve pravno relevantne činjenice koje imaju imaju dejstva da prošire obim prava na nepokrentosti, odnosno da ga ograniče, jednom rečju, ovde se upisuje sve ono što je relevantno za određenu nepokretnost. Upis u glavnu knjigu se vrši samo i isključivo po sudskoj odluci, a na zahtev stranaka.[14]

Zemljišnoknjižni uložak

Kao što je već pomenuto, zemljišnoknjižni uložak predstavlja list u glavnoj knjizi u koji je upisano neko nepokretno dobro sa podacima o njegovom vlasniku, teretima i o opštem pravnom stanju tog dobra. Ovo nepokretno dobro predstavlja predmet upisa u jednom zemljišnoknjižnom ulošku, a to se u zakonu naziva zemljišnoknjižno telo koje je sačinjeno od jedne ili više katastarskih parcela koje pripadaju istom sopstveniku, nalaze se u istoj opštini, nisu različito opterećene i upisane su u jednom zemljišnoknjižnom ulošku kao jedna celina. Svaki zemljišnoknjižni uložak ima svoj broj, koji u glavnoj knjizi za jednu katastarsku opštinu počinje brojem jedan, pa do koliko ih ima. Radi preglednosti, Zakon je odredio da se svaki zemljišnoknjižni uložak sastoji od tri lista, i to: popisni list, vlasnički list i teretni list.

Popisni list - Popisni list sadrži opis zemljišnoknjižnog tela, prikazuje njegovo faktičko stanje, za razliku od druga dva lista koja služe da bi prikazala pravno stanje zemljišnoknjižnog tela. Ovaj list ima dva odeljka, list A i list A Upisi. Prvi sadrži samo sastavne telove zemljišnoknjižnog tela, a to su parcele koje on sadrži, kao i natpis koji upisuje katastarska opština, broj uloška kao i bliža oznaka zemljišta tog uloška. List A upisi služi za upis svih prava i ovlašćenja koja su skopčana sa vlasništvom zemljišnoknjižnog tela ili jednog njegovog dela.

Vlasnički list - Ovde se upisuju imena vlasnika parcela upisanih u listu A, i sva ona ograničenja koja se odnose samo na osobu tih vlasnika, kao subjekata prava, a od pravnog su uticaja za njihovo pravno raspolaganje sa dotičnim parcelama. Ovaj list obeležava se slovom " B".

Teretni list - U ovaj list se upisuju svi tereti i sva ograničenja koja dejstvuju protiv svakog vlasnika dotične parcele upisane u tom ulošku. Dakle, ovde se upisuju sva stvarna prava i tereti koji ograničavaju i sužuju prava svagdašnjeg sopstvenika, a u isti se upisuju i porabna prava, pravo otkupa i prekupa.[15]

Zbirka isprava[uredi | uredi izvor]

Od svih onih isprava na osnovu kojih se donosi odluka suda za upis u glavnu knjigu, ostavnja se po pravilu prepis iste, ili i sam original, po broju dnevnika zemljišnoknjižnih pismena ređaju ujedno za sve glavne knjige i koriče u sveske za svaku godinu odvojeno. Ovako postavljene i ukoričene isprave čine zbirku isprava. Zbirka isprava u poređenju sa glavnom knjigom ima podređenu ulogu. Ona objašnjava nejasnoće do kojih može doći u glavnoj knjizi. Kada stranka traži upis u glavnu knjigu, ona mora da podnese ispravu na osnovu koje traži upis, a u toj ispravi je konstatovan pravni osnov na sonovu kog sud treba da naredi upis u glavoj knjizi. Ukoliko stranka ne dostavi prepis isprave, sud će u zbirku isprava uneti originalnu ispravu. Ove isprave moraju biti čitko napisane, uredne, overene i u slučaju da su na stranom jeziku, moraju biti konkretno prevedene. Zbirka isprava se vodi za sve glavne knjige ujedno po godinama, a isprave su izložene po rednom broju dnevnika, koji se sastavlja na svakoj ispravi sa oznakom godine iz koje je broj.[16]

Zbirka katastarskih planova[uredi | uredi izvor]

Katastarski planovi su u stvari nacrti, mape koje planski predstavljaju oblik i površinu zemljišta. One služe za orijentaciju o boložaju ovih zemljišta. Njih sastavlja katastarska uprava. Materijalnopravno one nemaju dokazne snage u pogledu površine zemljišta, jer se u njima površina ne može dokazivati, niti zemljišna knjiga garantuje njihovu tačnost. Stanje upisano u katastarskim planovima mora se slagati sa stanjem upisanim u glavnoj knjizi, te se sve promene u pogledu oblika, položaja i kulture koja je trajna moraju upisivati u ovim planovima. Da bi katastaska uprava koja je nadležna za sprovođenje ovih promena, mogla tu nadležnost da ispuni, potrebno je da se svi zaključci suda koji daju povoda za promene u katastarskim planovima dostave upravi. Ti zaključci se beleže u naročitu beležnicu. U nju se upisuje zaključak koji izaziva promenu, broj parcele na kojoj se promena ima ucrtati kao i potvrda uprave da je ucrtavanje izvršeno sa datumom ucrtavanja. Pojedine parcele nose brojeve koji se nazivaju katastarskim brojevima odnosnih parcela, a njih određuje katastarska uprava. SSvaka parcela mora imati sopstveni broj, a svaka nova parcela mora od katastarske uprave da dobije svoj broj kako bi mogla da se upiše u zemljišnu knjigu. Zemljišnoknjižni planovi su takođe javni, svako ih može razgledati i iz njih uzeti skice.[14]

Registri (upitnici)[uredi | uredi izvor]

Upisnici, spiskovi i druga pomagala sačinjavaju zemljišnu knjigu u širem smislu. Ti upisnici i spiskovi su: Dnevnik zemljišnoknjižnih pismena, spisak zemljišta, spisak osoba i ostali spiskovi, upisnici i druga pomagala.[11]

Dnevnik zemljišnoknjižnih pismena - Ovde se upisuju sva pismena koja se odnose na zemljišnoknjižne predmete. Sva pismena se uppisuju u dnevnik onim redom kako je prijemna kancelarija konstatovala red prijema, a bez ove konstatacije, ne mogu se pismeno uvoditi.

Spisak zemljišta I i II - U spisak zemljišta I upisuju se sva zemljišta jedne katastarske opštine po aritmetičkom redu brojeva parcela. U drugi spisak se upisuju samo ona zemljišta koja leže u katastarskoj opštini a nisu predmet upisa u zemljišnoj knjizi. To su sva javna dobra koja se ne upisuju u zemljišnu knjigu, kao i ona koja su predmet upisa u knjigu železnica i rudničku knjigu.

Spisak osoba - Uz svaku glavnu knjigu se vodi i spisak osoba, a služi kao pomagalo za glavnu knjigu, kako bi se lakše i brže našli ulošci vlasnika ali i sami vlasnici. Ova knjiga sadrži imena svih vlasnika i osoba u čiju korist je izvršen upis u glavnu knjigu. Ovaj spisak se vodi po azbučnom redu prezimena, a uz potpuno očevo i kršteno ime upsuje se još i mesto stanovanja i broj zemljišnog uloška u kojima je upisano. Ovaj spisak se obično vodi za svaku opštinu posebno, ali postoji mogučnost vođenja jednog za više manjih opština.

U ostale spiskove, upisnike i druga pomagala spadaju: spisak otposlanih spisa, poslovni kalendar, beležnica za rokove...[14]

Upisi u zemljišne knjige[uredi | uredi izvor]

Postoje samo tri vrste knjižnih upisa, to su: Ukljižba, prebeležba i zabeležba.

Uknjižba - ovime se prava stiču, prenose, ograničavaju, ili pak, ukidaju bezuslovno. Za ove upise nije potrebno da budu naknadno dokazani. Ovoj vrsti upisa odgovaraju svi načini prenosa ili osnivanja prava na nepokretnim dobrima, koji bez ikakvog naknadnog opravdavanja zasnivaju pravno dejstvo

Prebeležba - Prebeležba ili uvetna sticanja čine prava odnosno brisanja prava, kojima pravo tek treba da se stekne pod uslovom da se ono naknadno opravda.

Zabeležba - Zabeležba se još naziva i abnotacija. Njome se ne stiču stvarna prava ni bezuslovno ni naknadnim opravdanjem, već ona služi kako bi se istaklnj određene pravne činjenice, od čijeg postojanja zavise budući pravni odnosi. Njome se notiraju i objavljuju činjenice za koje svako treba da zna, te se prava koja bi se stekla posle zabeležbe mogla ostvariti samo s obzirom na tu zabeležbu.[14]

Katastar nepokretnosti[uredi | uredi izvor]

Glavni članak: Katastar nepokretnosti u Republici Srbiji

Zakonom o državnom premeru i katastru nepokretnosti predviđen je prelazak sa zemljišnih knjiga na katastar nepokretnosti, u koji se upisuje pravo svojine i druga stvarna prava na nepokretnostima, određena obligaciona prava koja se odnose na nepokretnosti, realni tereti i ograničenja u raspolaganju nepokretnostima, a takođe i upis držaoca nepokretnosti.[17]

Ova promena je tekla veoma usporeno, kako je veliki broj nekadašnjih upisa u zemljišne knjige morao biti ponovno upisan u katastar nepokretnosti, a usput su mnogi podaci igubljeni, izmenjeni, a vlasnici preminuli ili napustili te parcele. Najbrže je ovaj proces tekao na zemljištu koje nikada nije ni bilo upisivano u zemljišne knjige, te se njihov upis vršio neposredno u katastar nepokretnosti.

Prema zakonu, pravo svojine na nepokretnosti može da se upiše kao svojina određenog lica, susvojina, zajednička svojina i etažna svojina. Na nepokretnostima u državnoj svojini, pored države kao nosioca prava svojine, upisuje se i nosilac prava korišćenja, odnosno korisnik nepokretnosti. Na gradskom građevinskom zemljištu upisuje se i pravo korišćenja ranijeg sopstvenika zemljišta, odnosno pravo korišćenja drugog lica u skladu sa zakonom.[17]

Ova prava se upisuju po samom zakonu, kao što je slučaj sa pretvaranjem društvene u državnu svojinu, na osnovu pravosnažne odluke nadležnog organa, na primer rešenja opštine o pravu korišćenja, sudske presude, rešenja o nasleđivanju, na osnovu isprave o pravnom poslu u skladu sa zakonom, kao što je ugovor o kupoprodaji, o poklonu, o doživotnom izdržavanju, na osnovu sporazuma o naknadi za eksproprisanu nepokretnost, kao i na osnovu drugog akta o konstituisanju prava na nepokretnostima predviđenog zakonom.[17]

Upisi u katastar nepokretnosti nose iste nazive kao i u ranijim zemljišnim knjigama, to su: uknjižba i prebeležba.

Uknjižba predstavlja upis kojim se stiču, prestaju ili se prenose prava na određenoj nepokretnosti,

Prebeležba je upis kojim se uslovno stiču, prenose ili prestaju prava na nepokretnostima, kada isprava nije podobna za konačan upis, na primer ako potpisi ugovarača na ugovoru nisu overeni, ako isprava ne sadrži ovlašćenje za uknjižbu, ili ako odluka nadležnog organa nije postala pravosnažna, odnosno izvršna.[17]

Napomene i reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ a b v „Zemljišne knjige”. Arhivirano iz originala 24. 03. 2016. g. Pristupljeno 18. 03. 2016. 
  2. ^ (20 godina Republičkog geodetskog zavoda). {Republički geodetski zavod}-. . Београд. 2012. pp. 12. -. ISBN 978-86-459-0418-1. 
  3. ^ (20 godina Republičkog geodetskog zavoda). {Republički geodetski zavod}-. . Београд. 2012. pp. 14. -. ISBN 978-86-459-0418-1. 
  4. ^ (Zakon o državnom premeru i katastru). član 189. Službeni glasnik RS br. 72/2009, 18/2010, 65/2013, 15/2015 - odluka US i 96/2015.
  5. ^ a b v g d Mirković, Zoran S. (2021). Srpska pravna istorija. Beograd: Univerzitet u Beogradu - Pravni fakultet. str. 144—145. 
  6. ^ Mirjana Polojac,Zoran S. Mirković,Marko Đurđević, 2014, str. 36.
  7. ^ Mirković, Zoran S. (2021). Srpska pravna istorija. Beograd: Univerzitet u Beogradu - Pravni fakultet. str. 143—145. 
  8. ^ "Politika", 3. maj 1936
  9. ^ Mirković, Zoran S. 2019, str. 242,243.
  10. ^ Orlić, Miodrag (Decembar 2000). „UVOĐENjE I OBNAVLjANjE ZEMLjIŠNIH KNjIGA (PREDLOG ZA NAJPOGODNIJU VRSTU JABNIH REGISTARA NEPOKRETNOSTI U SRBIJI) ZA XXI VEK” (PDF). G L A S N I K ADVOKATSKE KOMO RE V O J V O D I N E Č A S O P I S ZA P R A V NU T E O R I J U I P R A K S U. Knjiga 60, broj 12: 25.  line feed character u |title= na poziciji 36 (pomoć); line feed character u |journal= na poziciji 14 (pomoć); Proverite vrednost paramet(a)ra za datum: |date= (pomoć)
  11. ^ a b Orlić, Miodrag (https://scindeks-clanci.ceon.rs/data/pdf/0017-0933/2000/0017-09330012413O.pdf). „UVOĐENjE I OBNAVLjANjE ZEMLjIŠNIH KNjIGA (PREDLOG ZA NAJPOGODNIJU VRSTU JABNIH REGISTARA NEPOKRETNOSTI U SRBIJI) ZA XXI VEK” (PDF). Glasnik advokatske komore vojvodine časopis za pravnu teoriju i praksu. Knjiga 60, broj 12: pp25.  line feed character u |title= na poziciji 36 (pomoć); Proverite vrednost paramet(a)ra za datum: |date= (pomoć)
  12. ^ Kukoljac, Milorad V. Zemljišnoknjižno pravo - osnovni pojmovi. Beograd: Francusko - srpska knjižara. str. 10—12. 
  13. ^ Kukoljac, Milorad V. 1937, str. 14,15.
  14. ^ a b v g Kukoljac, Milorad V. (1968). Zemljišnoknjižno pravo - osnovni pjmovi. Beograd: Francusko - srpska knjižara. 
  15. ^ Kukoljac, Milorad V. (1968). Zemljišnoknjižno pravo - osnovni pjmovi. Beograd: Francusko - srpska kljižara. 
  16. ^ Kukoljac, Milorad V. (1968). zemljišnoknjižno pravo osnovni pjmovi. Beograd: Francusko - srpska knjižara. 
  17. ^ a b v g Bosanac, Radmila (24. 01. 2008). „Katastar nepokretnosti”. Politika. Pristupljeno 14. 06. 2022. 

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Mirković, Zoran.S, ur. (2019). Srpska pravna istorija. Beograd: Univerzitet u Beogradu, Pravni fakultet. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Izvori[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Земљишна_књига&oldid=27755128”