Kalajdžija
| Kalajdžija | |
|---|---|
 Stari kazandžija-kalajdžija u Srbiji | |
| Nematerijalno kulturno nasleđe | |
| Region | Teritorija cele Srbije |
| Zajednica | Majstori, kazandžije na području čitave Srbije |
| Predlagač | Regionalna privredna komora Valjevo, Narodni muzej Valjevo |
| Datum upisa | 15. 10. 2015. |
| Veb sajt | http://nkns.rs/cyr |
Kalajdžija je zanatlija koji vrši krpljenje, kalaisanje, pocinkovanje i bakarisanje limova, žica i cevi. Ovom vrstom zanata koji je danas gotovo izumro pretežno su se bavile kazandžije koje su u potrazi za poslom idući po selima i drugim naseljima širom Srbije najčešće kalaisala i krpila kazane za pečenje rakije, topljenje masti, iskuvavanje veša i raznovrsn kuhinjsko posuđa za pripremu hrane i čuvanje vode i pića.[1][2]
Opšte informacije[uredi | uredi izvor]
Kalajdžija je jedan je od majstora najstarijeg zanata, nastalog s početka 19. veka, koji je u njegovoj zanatskoj prošlosti bio široko rasporostranjen. Zanat kojim se bavi kalajdžija podrazumeva ručno, višefazno oblikovanje proizvoda od bakra uz primenu različitih tehnika: sečenja, spajanja, zagrevanja, varenja, kovanja, nitovanja, letovanja, pupčenja, ravnanja, perdašenja i na kraju kalaisanja.[3]
Danas se kaljadžiskom zanatskom proizvodnjom, na tradicioanalan način — izradom i kalisanjem kazana i predmeta od bakra — bave sve ređi majstori širom Srbije, koji su nekada svoju veštinu izrade predmeta od bakra tradicionalno, decenijama prenosili u okviru porodice, ili na šegrte, ako nisu imali muške potomke.
Zamiranje kaljdžija vremenom je nastalo usled sve većeg uticaja konkurencije uvezene industrijske robe. Jer, dok su se zanatlije borile da se suzbiju bespravne majstore i da se trgovcima zabrani uvoženje kalaisanih i bakarnih predmeta koji se u Srbiji proizvode,[4] dotle su se ukus i potrebe potrošača menjali. Zanatlije nisu bile više u stanju da ih zadovolje, i zato je došla strana industrija da predmete ovog zanata liferuje po niskim cenama, a njihove tvorevine sve više su izlazile iz običaja i zamenjivali su ih fabrikati.[5]
Nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije[uredi | uredi izvor]
Kako je izrada kalaisanih kazandžijski proizvoda – pre svega kazana i dalje karakteristična za tradicionalno pečenje rakije u domaćinstvima širom Srbije, ovaj zanat 2015. godine uvršten je u Nacionalni registar nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije.[3]
Vidi još[uredi | uredi izvor]
- Nematerijalno kulturno nasleđe
- Spisak elemenata nematerijalnog kulturnog nasleđa Srbije
- Kazandžijski zanat
- Stari zanati
- Kazandžijski zanat u Srbiji
Izvori[uredi | uredi izvor]
- ^ Rečnik srpskih govora Vojvodine, izmenjeno i dopunjeno izdanje u 4 toma, priredili mr Dejan Miloradov, Katarina Sunajko, mr Ivana Ćelić i dr Dragoljub Petrović, Matica srpska, Novi Sad.
- ^ Stari zanati u Vojvodini. 1992, 340 str, str. 242.
- ^ a b „Kazandžijski zanat | Nematerijalno kulturno nasleđe Srbije”. web.archive.org. 2019-03-01. Arhivirano iz originala 01. 03. 2019. g. Pristupljeno 2023-02-04.
- ^ Jovanović, K., Monopolističke težnje u esnafima, Arhiv za pravne i društvene nauke, br. 3/1909.
- ^ Popović, S. i saradnici, Duševni život zanatlijske mladeži, Beograd, 1935
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
Mediji vezani za članak Kalajdžija na Vikimedijinoj ostavi
- Historijat zanata (jezik: bošnjački)