Kalinjingrad

Uredi veze
Koordinate: 54° 43′ 00″ S; 20° 31′ 00″ I / 54.716667° S; 20.516667° I / 54.716667; 20.516667
S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Kalinjingrad
rus. Калининград
Gradski kolaž
Administrativni podaci
Država Rusija
Federalni okrugSeverozapadniFO
Pokrajina Kalinjingradska oblast
Osnovan1255.
Stara imenado 1255. Tvangste
do 1946. Kenigsberg
Stanovništvo
Stanovništvo‍
 — 2017.467.289
 — gustina2.079,61 st./km2
Aglomeracija (2017.)715.000
Geografske karakteristike
Koordinate54° 43′ 00″ S; 20° 31′ 00″ I / 54.716667° S; 20.516667° I / 54.716667; 20.516667
Vremenska zonaUTC+2
Aps. visina4,8 m
Površina224,7 km2
Kalinjingrad na karti Rusije
Kalinjingrad
Kalinjingrad
Kalinjingrad na karti Rusije
Kalinjingrad na karti Kalinjingradske oblasti
Kalinjingrad
Kalinjingrad
Kalinjingrad na karti Kalinjingradske oblasti
Ostali podaci
Poštanski broj236HHH
Pozivni broj+7 4012
Registarska oznaka39
OKATO kod27 401 000 000
OKTMO kod27 701 000 001
Veb-sajt
http://www.klgd.ru/

Kalinjingrad (rus. Калининград, polj. Królewiec, lit. Karaliaučius) grad je na krajnjem zapadu Ruske Federacije, glavni i najveći centar Kalinjingradske oblasti, ruske eksklave koja se nalazi između Poljske na jugu i Litvanije na severu i istoku. To je ujedno i najzapadniji oblasni centar u zemlji. Obuhvata teritoriju površine 224,7 km² i ima zvaničan administrativni status gradskog okruga. Osnovan je 1255. godine na ušću reke Pregolje u Kalinjingradski zaliv Baltičkog mora, na mestu nekadašnjeg staropruskog naselja Tvangste (stprus. Twangste, rus. Твангсте). Kalinjingrad je važno saobraćajno i trgovačko središte Rusije i druga po značaju ruska luka na Baltiku, a u gradu se nalazi i glavni štab Baltičke flote ruske mornarice.

Sve do 4. jula 1946. bio je poznat po germanskom imenu Kenigsberg (nem. Königsberg, rus. Кёнигсберг, stprus. Kunnegsgarbs, polj. Królewiec, litv. Karaliaučius, lat. Regiomontium). Tokom istorije Kalinjingrad je bio značajan administrativni centar više država i oblasti, počev od Države Tevtonskog reda, preko Pruskog vojvodstva i Prusije, pa do nemačke pokrajine Istočne Pruske. Nakon Drugog svetskog rata grad ulazi u sastav Sovjetskog Saveza i dobija sadašnje ime u čast sovjetskog revolucionara i državnika Mihaila Kalinjina.

Prema statističkim podacima nacionalne statističke službe Rusije, grad Kalinjingrad je 2017. imao 467.289 stanovnika i sedmi je po veličini grad na obalama Baltičkog mora. U širem gradskom području živi oko 720.000 stanovnika, ili trećina od ukupne oblasne populacije.

Geografija[uredi | uredi izvor]

Kalinjingrad se nalazi na ušću plovne reke Pregolja, koja se uliva u lagunu Visla, ulaz u Baltičko more.

Morski brodovi mogu pristupiti Gdanjskom zalivu/Danciškom zalivu i Baltičkom moru preko Vislanske lagune i Baltijskog moreuza.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Država viteškog reda[uredi | uredi izvor]

Stara gradska vrata, poznata kao Kraljeva kapija

Kenigzberg (nem. Königsberg — „Kraljeva gora”) su osnovali 1255. Tevtonski vitezovi za vreme osvajanja Pruske. Imenovan je tako u čast češkog kralja Otokara II, koji je došao da pomogne redu u osvajanjima, koja je izvodio pod izgovorom pokrštavateljskih misija poznatih kao Severni krstaški ratovi.

Tokom narednih decenija, Tevtonski red, uz pomoć raznih vitezova iz zapadne Evrope, pokorio je domaće baltičke Pruse, čime je započelo istrebljavanje lokalnih baltičkih Prusa i nemačko naseljavanje u tom području. Uprkos svemu tome, baltički pruski jezik nije izumro sve do 18. veka.

Kenigzberg je bio glavni grad Sambije, koja je bila jedna od četiri biskupije na koje je papski legat Vilim Modenski podelio Prusku 1243. godine. Sveti Adalbert Praški je imenovan za glavnog sveca zaštitnika tamošnje katedrale, Kenigsberške katedrale. Kalinjingrad je postao član Hanzeatske lige i važna luka za Prusku i Litvaniju.

Kao rezultat Trinaestogodišnjeg rata (poznatog još i pod imenom Rat gradova), rata između Tevtonskog reda i Poljske, Država Tevtonskog viteškog reda se smanjila nakon Torunjskog mira 1466. na područje kasnije Kneževine Pruske, pod poljskom krunom.

U pokušaju da se pozabave problemima regiona, ruske vlasti su mu 1996. dodelile poseban ekonomski status i poreske olakšice sa ciljem da privuku strane investitore. Ekonomija regiona je imala značajne koristi od takve odluke.

Kalinjingrad je doživeo neviđeni procvat, a 2007. otvoren je novi aerodromski terminal vredan 45 miliona dolara.

Region je počeo da beleži sve veću trgovinsku razmenu sa zemljama EU, kao i sve veći ekonomski rast i rast industrijske proizvodnje. Međutim, globalna finansijska kriza 2008-2009. godine loše je uticala na region, a do početka 2010. nezaposlenost se popela na preko 10% - znatno više od ruskog proseka.

Rusija je 2013. godine u regionu rasporedila balističke rakete Iskander kratkog dometa sposobne da nose nuklearne bojeve glave, što je, kako je rekla, odgovor na američke planove da razmesti odbrambeni sistem balističkih raketa u Evropi.

U junu 2022, nakon invazije Rusije na Ukrajinu, Litvanija je primenila sankcije EU na određenu rusku robu, uključujući građevinski materijal, i zabranila njihovo kretanje železnicom preko svoje teritorije.

Kalinjingrad se u velikoj meri oslanja na tranzitne rute iz ostatka Rusije kroz Litvaniju, a taj potez je razbesneo Rusiju. Litvanija je ukinula zabranu mesec dana kasnije kada je EU pojasnila da se sankcije odnose na puteve, a ne na železnicu.[1]

U maju 2023. godine Poljska je odlučila da na nacionalnom nivou promeni zvanično ime grada, što je naišlo na negativnu reakciju Ruske Federacije.[2]

Demografija[uredi | uredi izvor]

Prema preliminarnim podacima sa popisa, u gradu je 2014. živelo 448.548 stanovnika, 7.172 (1,59%) više nego 2013.

Demografija
1897. 1956. 1959. 1962. 1967. 1970. 1976. 1979. 1982. 1986.
162.000 188.000 203.570 232.000 270.000 296.962 338.000 354.788 370.000 389.000
1989. 1992. 1998. 2000. 2001. 2002. 2003. 2004. 2005 2006.
401.280 410.700 426.300 424.400 421.700 430.003 430.000 428.000 425.600 423.700
2007. 2008. 2009. 2010. 2011. 2012. 2013. 2014.
422.000 421.700 420.000 431.902 431.900 433.532 441.376 448.548

Klima[uredi | uredi izvor]

Kalinjingrad je smešten na ušću reke Pregel, koja tamo uvire u Vislansku lagunu. Geografski položaj Kalinjingrada je 54° 43′ N 20° 31′ E / 54.717° S; 20.517° I / 54.717; 20.517. Morska plovila mogu doći do Gdanjskog zaliva i Baltičkog mora kroz Vislansku lagunu i Baltijski kanjon.

Grad ima okeansku klimu ili vlažnu kontinentalnu klimu (Dfb, u zavisnosti od izoterme izabrane za klimu klase "D"), sa hladnim, oblačnim, (mada umerenim u poređenju sa većinom Rusije) zimama i blagim letima sa čestom pojavom pljuskova i grmljavine. Prosečne temperature se kreću od -1,5 do +18,1 °C (29,3 do 64,6 °F), a količina padavina varira od 36,0 milimetara do 97,0 milimetara na mesečnom nivou.

Klima Kalinjingrada
Pokazatelj \ Mesec .Jan. .Feb. .Mar. .Apr. .Maj. .Jun. .Jul. .Avg. .Sep. .Okt. .Nov. .Dec. .God.
Apsolutni maksimum, °C (°F) 12,7
(54,9) 		15,6
(60,1) 		23,0
(73,4) 		27,9
(82,2) 		30,6
(87,1) 		33,5
(92,3) 		36,3
(97,3) 		36,5
(97,7) 		31,2
(88,2) 		26,4
(79,5) 		19,4
(66,9) 		13,3
(55,9) 		36,5
(97,7)
Srednji maksimum, °C (°F) 0,4
(32,7) 		1,2
(34,2) 		5,4
(41,7) 		11,4
(52,5) 		17,6
(63,7) 		20,5
(68,9) 		22,1
(71,8) 		22,0
(71,6) 		17,0
(62,6) 		11,8
(53,2) 		5,4
(41,7) 		2,1
(35,8) 		11,5
(52,7)
Prosek, °C (°F) −1,9
(28,6) 		−1,4
(29,5) 		1,7
(35,1) 		6,6
(43,9) 		12,1
(53,8) 		15,4
(59,7) 		17,4
(63,3) 		17,1
(62,8) 		12,7
(54,9) 		8,2
(46,8) 		3,1
(37,6) 		−0,1
(31,8) 		7,6
(45,7)
Srednji minimum, °C (°F) −4,3
(24,3) 		−3,9
(25) 		−1,3
(29,7) 		2,6
(36,7) 		7,0
(44,6) 		10,8
(51,4) 		13,0
(55,4) 		12,6
(54,7) 		9,0
(48,2) 		5,1
(41,2) 		0,9
(33,6) 		−2,4
(27,7) 		4,1
(39,4)
Apsolutni minimum, °C (°F) −32,5
(−26,5) 		−33,3
(−27,9) 		−21,7
(−7,1) 		−5,6
(21,9) 		−3,1
(26,4) 		0,7
(33,3) 		4,5
(40,1) 		1,6
(34,9) 		−2,0
(28,4) 		−11,2
(11,8) 		−18,7
(−1,7) 		−25,6
(−14,1) 		−33,3
(−27,9)
Količina padavina, mm (in) 62
(24,4) 		46
(18,1) 		45
(17,7) 		40
(15,7) 		51
(20,1) 		78
(30,7) 		74
(29,1) 		84
(33,1) 		83
(32,7) 		85
(33,5) 		78
(30,7) 		78
(30,7) 		804
(316,5)
Izvor #1: Pogoda i klimat[3]
Izvor #2: NOAA (sun 1961—1990)[4]

Vremenska zona[uredi | uredi izvor]

Vremenska zona Kalinjingrada na mapi Rusije

Grad Kalinjingrad, kao i sve Kalinjingradske oblasti, su u vremenskoj zoni UTC+2 (Kalinjingradsko vreme). Kalinjingradsko vreme poklapa se zimi sa baltičkim državama, Finskom, Rumunijom, Bugarskom, Grčkom, Ukrajinom i Moldavijom, odnosno sa istočnoevropskim vremenom. Razlikuje od vremena u Belorusiji i od moskovskog vremena -1.

Partnerski gradovi[uredi | uredi izvor]

Poznate ličnosti grada[uredi | uredi izvor]

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ „Kaliningrad profile”. BBC News (na jeziku: engleski). 2012-05-31. Pristupljeno 2023-05-22. 
  2. ^ „Kaliningrad: Russia fury as Poland body recommends renaming exclave”. BBC News (na jeziku: engleski). 2023-05-10. Pristupljeno 2023-05-22. 
  3. ^ „Weather and Climate-The Climate of Kaliningrad” (na jeziku: ruski). Pogoda i klimat. Pristupljeno 5. 4. 2016. 
  4. ^ „Kaliningrad Climate Normals 1961—1990”. National Oceanic and Atmospheric Administration. Pristupljeno 5. 11. 2016. 

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Калињинград&oldid=27760639”