Kafana Dardaneli
Kafana Dardaneli, među ondašnjim boemima poznata po popularnom nezvaničnom nazivu Kod konjske zadnjice, je jedna od najpoznatijih kafana starog Beograda. Prvi vlasnik kafane je bio Afif-beg sredinom 19. veka.
O kafani[uredi | uredi izvor]
„Hvatajući isti prostor između Čika Ljubine i Vasine ulice, okrenut frontom Knez Mihailovom spomeniku, dizao se čitav niz jednospratnih i jednolikih dućana, koji se završavao na uglu Vasine ulice kafanom koja je širinom gledala na Obilićev venac, a užim frontom na Vasinu ulicu.”
Zgrada u kojoj je bila kafana Dardaneli bila je svojina Koste Ivkovića, oca dr. Momčila Ivkovića, poznatog beogradskog lekara i političara. Kafanu je dugo u zakup držao neki Kosta, bivši furundžija iz Palilule. Tada je to bila obična i vrlo prosta kafanica u koju su svraćale patroldžije, mali trgovci i piljari. Živka Ivkovićka je 1890. prodala imanje Upravi fondova za podizanje palate.[1] Obnovljene Dardanele (1896. godine), preuzima kafedžija Mića Ristić, zvani Ćira. Tada su glumci Narodnog pozorišta sve češće svraćali kod Dardanela. Društvo glumaca počelo je da privlači sav ostali svet koji je hteo da se vidi i sastane sa njima. Tako kafana Dardaneli postaje sastajalište intelektualnog Beograda.[2] Bila je to „najtipičnija” boemska kafana.[3]
Posle izgradnje Narodnog pozorišta kafana je postala stecište novinara, književnika i slikara, poput Đure Jakšića, Milovana Glišića, Vlade Jovanovića, Stevana Sremca, Janka Veselinovića, Vojislava Ilića, Lazara Lugumerskog.[4] Kafana Dardaneli, važila za prvo stecište boema, koja je srušena 1901. godine, pa su, kada je doneta odluka o njenom rušenju zbog toga nastali i pravi protesti. Kasnije se, po boemiji pročula „Pozorišna kasina”, smeštena u blizini Narodnog pozorišta, da bi se tek krajem 19. veka boemi preselili u Skadarliju.[5]
Kafana je srušena 1901. da bi se na njenom mestu sagradila zgrada Uprave fondova (Državna hipotekarna banka)[6], zgrada današnjeg Narodnog muzeja.[7]
Reference[uredi | uredi izvor]
- ^ „Politika”, 15. mart 1936
- ^ Stari Beograd. Beograd. 2014. str. br. 185 i186. ISBN 978-86-84077-50-1.
- ^ Belingar, Boris; Mijatović, Boško. Ilustrovana istorija beogradskih kafana. Beograd, 2015.: Arhipelag. ISBN 978-86-523-0174-4.
- ^ „Branislav Nušić: „Kafana Dardaneli””. Stari Beograd. Arhivirano iz originala 07. 09. 2018. g. Pristupljeno 16. 1. 2020.
- ^ „Beogradske kafane”. Riznica srpska. Arhivirano iz originala 25. 10. 2020. g. Pristupljeno 17. 1. 2020.
- ^ „Vreme”, Beograd 1938.
- ^ Kadijević, Aleksandar. „O stilu beogradske palate Uprave fondova i njegovim istoriografskim tumače njima.“ Godišnjak grada Beograda (Kadijević, Aleksandar. "On the style of the Mortgage Bank building in Belgrade and its historiographic interpretations" Belgrade City Museum Annual) (2007): 173-196.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- Blog Archive: Beograd, prve beogradske kafane[mrtva veza]
- Branislav Nušić: Beogradske kafane, pristupljeno 16. februara 2017.