Kobza

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Kobza (ukr. кобза), takođe se naziva bandura (ukr. бандура ) je ukrajinski narodni muzički instrument[1] iz porodice lauta (klasifikacijski broj 321.321-5+6). Srodna je srednjoevropskoj mandori. Međutim, termin kobza se takođe primenjuje na niz drugih istočnoevropskih instrumenata koji se razlikuju od ukrajinske kobze.[2]

Konstrukcija[uredi | uredi izvor]

Ukrajinska kobza je tradicionalno žičani muzički instrument nalik flauti, sa telom isklesanim od jednog bloka drveta. Postoje i instrumenti sa šiljastim sklopom.[3] Kobza ima vrat srednje dužine koji može imati ili ne mora imati zavezane pragove, koji su obično bili napravljeni od životinjskih creva. Bila je jednostruka (ponekad i dvostruka), a žice su se svirale vrhovima prstiju ili povremeno plektrom provučenim kroz prsten postavljen na srednji prst.

Istorija[uredi | uredi izvor]

Kozak sa kobzom, crtež u akvarelu, objavljen 1847. g.

Izraz kobza je turskog porekla i povezan je sa terminima kobiz i komuz, za koje se smatra da su uvedeni u ukrajinski jezik u 13. veku doseljavanjem značajne grupe turskog naroda iz Abhazije koji se nastanio u oblasti Poltave. Obično ga je svirao bard poznat kao kobzar (povremeno u ranijim vremenima kobeznik), koji je recitovao epsku poeziju zvane duma na ukrajinskom.[4]

Kobza je stekla široku popularnost u 16. veku, sa pojavom Hetmanata ( kozačke države). Od 17. veka termin bandura se često koristio kao sinonim za kobzu.

Ukrajinski muzičari koji su u 18. veku našli posao na raznim nemačkim dvorovima zvali su se „pandoristen“.[5]

Termin kobza je takođe korišćen kao sinonim u istorijskim izvorima za banduru u 19. i ranom 20. veku u Ukrajini i čak se koristio za gajde i povremeno za hurdi-gurdi u istočnoj Poljskoj, Belorusiji i Volinskoj oblasti u Ukrajini. Konačno, neoštećena „starovitska“ bandura (varijanta gusla, razvijena oko 1800. godine) prisvojila je naziv bandure, ali se obično nazivala kobza, zbog istorijskog naziva imena. Rumunska kobza ili kobza je drugačija vrsta laute.[2]

Moderna ukrajinska kobza[uredi | uredi izvor]

Trenutno postoje dva različita pristupa konstrukciji kobza: autentični, bez gudala, koju zastupaju pristalice za rekreaciju autentične narodne tradicije, i moderni stilizovani instrumenti zasnovani na modifikovanom dizajnu domre. Do danas nije bilo pokušaja da se rekonstruiše ranija kobza iz 18. veka.

Instrumenti se danas izrađuju u veličinama prima (sopran), alt i tenor i kontrabas

Vidi još[uredi | uredi izvor]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ S. Lastovich-Chulivsky "Kobza-Bandura", 1989
  2. ^ a b Gregory F. Barz, Timothy J. Cooley (eds.) (1997), Shadows in the Field: New Perspectives for Fieldwork in Ethnomusicology, Oxford University Press, New York, p. 187
  3. ^ The Krakow Museum Narodowe Kobza
  4. ^ K.Cheremsky "Tradіcійne Spіvoctvo", (tr. "Traditional Singing") Kharkiv "Athos" 2008
  5. ^ The Moscow Weiss Lute Manuscript Arhivirano februar 10, 2009 na sajtu Wayback Machine

Литература[uredi | uredi izvor]

  • Diakowsky, M. - A Note on the History of the Bandura. The Annals of the Ukrainian Academy of Arts and Sciences in the U.S. - 4, 3-4 №1419, N.Y. 1958 - С.21-22
  • Diakowsky, M. J. - The Bandura. The Ukrainian Trend, 1958, №I, - С.18-36
  • Diakowsky, M. – Anyone can make a bandura – I did. The Ukrainian Trend, Volume 6
  • Haydamaka, L. – Kobza-bandura – National Ukrainian Musical Instrument. "Guitar Review" №33, Summer 1970 (С.13-18)
  • Mishalow, V. - A Brief Description of the Zinkiv Method of Bandura Playing. Bandura, 1982, №2/6, - С.23-26
  • Mishalow, V. - A Short History of the Bandura. East European Meetings in Ethnomusicology 1999, Romanian Society for Ethnomusicology, Volume 6, - С.69-86
  • Mizynec, V. - Folk Instruments of Ukraine. Bayda Books, Melbourne, Australia, 1987 - 48с.
  • Cherkaskyi, L. - Ukrainski narodni muzychni instrumenty. Tekhnika, Kyiv, Ukraine, 2003 - 262 pages. ISBN 966-575-111-5
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Кобза&oldid=26215536”