Konstantin Laskaris
 | Ovaj članak sadrži spisak literature, srodne pisane izvore ili spoljašnje veze, ali njegovi izvori ostaju nejasni, jer nisu uneti u sam tekst. |
| Konstantin Laskaris | |
|---|---|
| Lični podaci | |
| Datum rođenja | 1170. |
| Mesto rođenja | Carigrad, Vizantijsko carstvo |
| Datum smrti | 19. mart 1205. |
| Mesto smrti | Nikeja, Nikejsko carstvo |
| Dinastija | Laskaris |
| Prethodnik | Aleksije V Duka Murzufl |
Konstantin (XI) Laskaris (grč. Κωνσταντίνος Λάσκαρης; Carigrad, 1170 — Nikeja, 19. mart 1205) je bio titularni vizantijski car (1204) u poslednjoj fazi krstaške opsade Carigrada 1204. godine, vojskovođa i jedan od organizatora otpora Latinima u Maloj Aziji iz čega je nastalo Nikejsko carstvo.
Učešće u odbrani Carigrada[uredi | uredi izvor]
On je kao jedan od viđenijih vizantijskih velmoža zajedno sa bratom Teodorom (I) (1204—1222) predvodio odbrambrene vizantijske trupe tokom krstaških opsada. Već posle prvih krstaških udara početkom jula 1203. godine i njihovog zauzimanja Pere, Konstantin sa bratom predvodi odbranu Vlaherne. Međutim krstaške snage su ih nadjačale i prodrle u taj deo grada, a sam Konstantin je tom prilikom zarobljen.
Posle promene na prestolu tj. povratka na vlast Isaka II (prva vlada 1185—1195, druga vlada 1203—1204), uzdizanja Aleksija IV (1203—1204) na rang savladara i prestanka borbi, Konstantin je oslobođen. Međutim, između dvojice Anđela i krstaša došlo je, zbog neisplaćenih nagrada, do otvorenog sukoba sredinom novembra, a odbranu opsađenog grada ponovo su preuzeli:
- Aleksije Duka Murzulf (1204)
- Teodor Laskaris
- Konstantin Laskaris
Već 25.01. 1204. godine došlo je do novog državnog udara u Carigradu kojim su Anđeli napokon zbačeni sa vlasti, a za novog cara je proglašen Aleksije Murzulf.
Krstaški udari na grad su se nastavljali i oni su 13.04. uz pomoć vetra preko brodova ovladali delom morskog bedema na Zlatnom rogu i prodrli u grad. Murzulf je pokušao da organizuje otpor u samom gradu, ali je odbrana već razbijena, tako da se on povukao u dvorac Bukeleon i iz njega je pobegao iz grada kroz Zlatnu kapiju vodeći sa sobom suprugu Aleksija III (1195—1203) Jevrosimu i ćerku Evdokiju (bivšu ženu Stefana Prvovenčanog (veliki župan 1196 — 1217, kralj 1217—1228)).
Završni čin pada Carigrada predstavljalo je proglašenje Konstantina Laskarisa za novog cara u crkvi Božanske Mudrosti u pokušaju da on uz pomoć te titule organizuje pokušaj odbrane grada. Kratka ceremonija je obavljena u trenutku u kome su krstaši zauzimali grad, a celokupna preostala odbrana se nalazila u stanju rasula. Konstantin je uz pomoć brata pokušao da na čelu ostataka Varjaške straže suzbije krstaški prodor[traži se izvor], ali je njihov napad odbijen. Neposredno posle toga i njih dvojica su se, kao i mnogi drugi, ukrcali na brodove po preporuci prijatelja i napustili grad.
Učešće u stvaranju Nikejskog carstva[uredi | uredi izvor]
On se sa bratom povukao u Malu Aziju i zahvaljujući početnim trvenjima među samim krstašima oko podele teritorije Vizantije (konkretno oko Soluna i stvaranja Solunske kraljevine) su uspeli da organizuju neke delove nekadašnjeg Carstva u zasebnu državu sa središtem u Nikeji. Međutim već krajem 1204. godine, trupe novoosnovanog Latinskog carstva su krenule u Malu Aziju sa ciljem preuzimanja kontrole nad bivšim vizantijskim teritorijama. Konstantin je pokušao da im se suprodstavi u bici kod Pojmanenona na azijskoj strani Dardanela u decembru 1204. godine, ali su njegove snage poražene, a krstaši su ovladali većim delom Bitinije. Tokom same bitke Konstantin je ranjen i od posledica tog ranjavanja[traži se izvor] je preminuo 13.03. 1205. godine u Nikeji. Posle njegove smrti, njegov brat Teodor je uspeo da odbije napade krstaša i pokrene Nikejsko carstvo u ofanzivu na svim frontovima.
Problem oko Konstantinovog carskog statusa[uredi | uredi izvor]
U modernoj istorijskoj nauci više nema dilema oko toga da li je u završnoj fazi krstaške opsade Carigrada za novog cara proglašen Konstantin ili Teodor, pošto izvori navode samo da je to bio jedan od Laskarisa, tako da se smatra da je Konstantin zaista uzdignut na rang vizantijskog cara. Ostaje međutim nejasno, da li se on nakon pada grada i početka organizovanja otpora u Maloj Aziji smatrao i izdavao za vizantijskog cara ili ne, pogotovo što o svemu tome gotovo da nema pominjanja u istorijskim izvorima iz tog doba. Jedini koji pominje konkretno Konstantina posle pada grada je Vilerden koji u vezi sa izveštajima oko sukoba Latina sa Vizantincima u Maloj Aziji navodi da je Konstantin jedan od najboljih Grka u Romaniji i da je verni saradnik svog brata Teodora. Na osnovu tog izveštaja se da pretpostaviti sa velikom sigurnošću da je on bio samo proglašen za cara i da nakon pada grada ne samo da ne koristi samu titulu, on se na nju ni ne poziva, dok vrhovnu upravu nad vizantijskim snagama drži njegov brat Teodor, a ne on.
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Fine, John Van Antwerp (1994). The Late Medieval Balkans: A Critical Survey from the Late Twelfth Century to the Ottoman Conquest. University of Michigan Press. ISBN 978-0-472-08260-5.
- Ostrogorski, Georgije (1969). Istorija Vizantije. Beograd: Prosveta.
Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]
- „Constantine (XI) Lascaris“ (www.britannica.com) (jezik: engleski)
