Pređi na sadržaj

Konstantin Stanislavski

S Vikipedije, slobodne enciklopedije

Konstantin Stanislavski
Konstantin Stanislavski
Puno imeKonstantin Sergejevič Stanislavski
Datum rođenja(1863-01-05)5. januar 1863.
Mesto rođenjaMoskva,  Ruska Imperija
Datum smrti7. avgust 1938.(1938-08-07) (75 god.)
Mesto smrtiMoskva,  SSSR

Konstantin Sergejevič Stanislavski (rus. Константин Сергеевич Станиславский; Moskva, 5. januar 1863 — Moskva, 7. avgust 1938) je bio ruski pozorišni glumac, teatrolog i režiser.[1] On je osnivač Hudožestvenog teatra u Moskvi 1898. i umetnički rukovodilac i ideolog tog pozorišta do kraja života 1938. Kao veliki pozorišni inovator imao je značajan uticaj na savremenike. Bio je široko prepoznat kao izvanredan karakterni glumac i brojne produkcije koje je režirao stekle su mu reputaciju jednog od vodećih pozorišnih reditelja svoje generacije.[2] Njegov glavni izvor slave i uticaja počiva na njegovom 'sistemu' glumačke obuke, pripreme i tehnike probe.[3]

Stanislavski (njegovo umetničko ime) nastupao je i režirao kao amater sve do svoje 33. godine, kada je sa Vladimirom Nemirovičem-Dančenkom, nakon legendarne 18-satne diskusije, osnovao svetski poznatu kompaniju Moskovskog umetničkog pozorišta (MAT).[4] Njegove uticajne turneje po Evropi (1906) i SAD (1923–24) i prekretničke produkcije Galeba (1898) i Hamleta (1911–12) uspostavile su njegovu reputaciju i otvorile nove mogućnosti za pozorišnu umetnost.[5] Pomoću MAT-a Stanislavski je imao ključnu ulogu u promociji nove ruske drame svog doba - uglavnom dela Antona Čehova, Maksima Gorkog i Mihaila Bulgakova - publici u Moskvi i širom sveta; postavio je i hvaljene produkcije širokog spektra klasičnih ruskih i evropskih drama.[6]

Sarađivao je sa rediteljem i dizajnerom Edvardom Gordonom Krejgom i imao je formativnu ulogu u razvoju nekoliko drugih vodećih praktičara, uključujući Vsevoloda Mejerholda (koga je Stanislavski smatrao svojim „jedinim naslednikom u pozorištu“), Jevgenija Vahtangova i Mihaela Čekova.[7] Na proslavi 30-godišnjice MAT-a 1928. godine, masovni srčani udar na sceni okončao je njegovu glumačku karijeru (mada je sačekao dok zavesa nije pala pre nego što je zatražio medicinsku pomoć).[8] On je nastavio je da režira, podučava i piše o glumi do svoje smrti nekoliko nedelja pre objavljivanja prvog toma svog velikog životnog dela, glumačkog priručnika Glumački Rad (1938).[9] On je odlikovan Ordenom crvenog barjaka i Ordenom Lenjina, i prvi je dobio titulu Narodnog umetnika SSSR-a.[10]

Stanislavski je pisao da „nema ništa dosadnije od glumačke biografije” i da „glumcima treba zabraniti da govore o sebi”.[11] Na zahtev jednog američkog izdavača, međutim, nevoljno je pristao da napiše svoju autobiografiju, Moj život u umetnosti (prvi put objavljenu na engleskom 1924. i u revidiranom izdanju na ruskom jeziku 1926. godine), iako je njen izveštaj o njegovom umetničkom razvoju nije uvek tačan.[12] Objavljene su tri biografije na engleskom jeziku: Stanislavski: Život (1950) [David Magarshack[|Dejvida Magaršaka]]; Stanislavski: njegov život i umetnost Žana Benedetija (1988, revidirano i prošireno 1999)[13]] i Nikolaja M. Gorčakova „Stanislavski režira“ (1954).[a] Prevedeni engleski prevod Elene Poliakove ruske biografije Stanislavskog iz 1977. takođe je objavljen 1982. godine.

Pregled sistema[uredi | uredi izvor]

Svoju glumu i režiju Stanislavski je podvrgao rigoroznom procesu umetničke samoanalize i refleksije.[14] Njegov sistem[b] glume se razvio iz njegovih upornih napora da ukloni blokade na koje je naišao u svojim nastupima, počevši od velike krize 1906. godine.[15] Svoje rane radove je proizveo koristeći eksternu tehniku usredsređenu na režisera koja je težila organskom jedinstvu svih njegovih elemenata — u svakoj produkciji je unapred planirao interpretaciju svake uloge, blokadu i inscenaciju.[16] Takođe je u proces produkcije uveo period diskusije i detaljne analize glumačke ekipe.[17] Uprkos uspehu koji je ovaj pristup doneo, posebno svojim naturalističkim postavkama drama Antona Čehova i Maksima Gorkog, Stanislavski je ostao nezadovoljan.[18]

Biografija[uredi | uredi izvor]

Rodio se u Moskvi kao Konstantin Sergejevič Aleksejev, u jednoj od bogatijih porodica u Rusiji. Prvi put glumi u pozorištu sa sedam godina. Izabrao je umetničko ime Stanislavski na početku karijere (verovatno da bi sačuvao reputaciju svoje porodice).

Godine 1888, Stanislavski je osnovao Društvo umetnosti i književnosti pri Malom Teatru, gde je stekao iskustvo o estetici i scenskom nastupu.

Godine 1897, je bio jedan od suosnivača Moskovskog teatra umetnosti (MTU) zajedno sa Vladimirom Nemirovičem-Dačenkom. Jedna od prvih produkcija bila je Čehovljev Galeb. U MTU je Stanislavski počeo da razvija, zasnovan na tradiciji realizma Aleksandra Puškina, svoj čuveni „Sistem” (koji se ponekad pogrešno naziva i metod). Sistem Stanislavski se fokusira na razvoj realnih karaktera na sceni. Glumci se savetuju da koriste „emocionalnu memoriju” da bi na prirodan način prikazali emocije lika koga glume. Da bi ovo postigli, glumci treba da se sete momenta iz sopstvenog života kada su osećali traženu emociju, i da je ponovo prožive u svojoj ulozi da bi gluma izgledala realnije.

Veliki broj današnjih glumaca kako u pozorištu, tako i na televiziji i filmu, duguju mnogo sistemu Stanislavskog. Korišćenjem Sistema, glumac duboko analizira motivacije uloge koju igra. Glumac mora da pronađe „cilj” za svaku pojedinačnu scenu, kao i „super cilj”, za celu predstavu.

Jedan način da bi ovo postiglo je korišćenje Stanislavskovljevog „magičnog ako”.[19] Glumci moraju stalno da sebi postavljaju pitanja. Na primer, jedno od prvih pitanja koje moraju sebi da postave je „Šta bi bilo kada bih se ja našao u istoj situaciji kao i osoba koju glumim?”

Stanislavski je takođe imao značajan uticaj na modernu operu i pojačao je rad pisaca kao što su Maksim Gorki i Anton Čehov.

Stanislavski je preživeo i Rusku revoluciju 1905 i rusku revoluciju 1917. Navodno je Lenjin intervenisao da bi ga zaštitio. 1918. Stanislavski osniva prvi studio kao školu za mlade glumce i piše nekoliko važnijih dela.

Napomene[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Ovaj članak se u velikoj meri oslanja na ove knjige.
  2. ^ Stanislavski je počeo da razvija „gramatiku” glume 1906. godine; njegov prvobitni izbor da ga nazove svojim „Sistemom” učinio mu se previše dogmatičnim, pa ga je napisao kao svoj „sistem“ (bez velikog slova i obrnutim navodnicima) da bi ukazao na privremenu prirodu rezultata njegovih istraživanja – moderne specijalističke nauke i standardno izdanje dela Stanislavskog prati tu praksu; videti Benedeti (1999a, 169), Gaus (1999, 3–4), Miling i Lej (2001, 1) i Stanislavski (1938) i (1957).

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ Stanislavski's first name is also transliterated as "Constantin", while his surname is also transliterated as "Stanislavsky" and "Stanislavskii". As discussed below, "Stanislavski" is a stage name.
  2. ^ Benedetti (1999b, 254), Carnicke (2000, 12), Leach (2004, 14), and Milling and Ley (2001, 1).
  3. ^ Carnicke (2000, 16), Golub (1998a, 1032), and Milling and Ley (2001, 1). Stanislavski began developing a 'grammar' of acting in 1906; his initial choice to call it his System struck him as too dogmatic, so he wrote it as his 'system' (without the capital letter and in inverted commas) to indicate the provisional nature of the results of his investigations—modern scholarship and the standard edition of Stanislavski's works follow that practice; see Benedetti (1999a, 169), Gauss (1999, 3–4), Milling and Ley (2001, 1), and Stanislavski (1938) and (1957).
  4. ^ Benedetti (1999a, 59), Braun (1982, 59), Carnicke (2000, 11–12), and Worrall (1996, 43).
  5. ^ Benedetti (1999a, 165), Carnicke (2000, 12), Gauss (1999, 1), Gordon (2006, 42), and Milling and Ley (2001, 13–14).
  6. ^ Carnicke (2000, 12–16, 29–33) and Gordon (2006, 42).
  7. ^ Bablet (1962, 133–158), Benedetti (1999a, 156, 188–211, 368–373), Braun (1995, 27–29), Roach (1985, 215–216), Rudnitsky (1981, 56), and Taxidou (1998, 66–69).
  8. ^ Benedetti (1999a, 317) and Magarshack (1950, 378).
  9. ^ Benedetti (1999a, 374–375) and Magarshack (1950, 404).
  10. ^ Carnicke (1998, 33), Golub (1998a, 1033), and Magarshack (1950, 385, 396).
  11. ^ From a note written by Stanislavski in 1911, quoted by Benedetti (1999a, 289).
  12. ^ Benedetti (1989, 1) and (1999a, xiv, 288), Carnicke (1998, 76), and Magarshack (1950, 367).
  13. ^ Benedetti (1999a) and Magarshack (1950).
  14. ^ Benedetti (1989, 1) and (2005, 109), Gordon (2006, 40–41), and Milling and Ley (2001, 3–5).
  15. ^ Benedetti (1989, 1), Gordon (2006, 42–43), and Roach (1985, 204).
  16. ^ Benedetti (1989, 18, 22–23), (1999a, 42), and (1999b, 257), Carnicke (2000, 29), Gordon (2006, 40–42), Leach (2004, 14), and Magarshack (1950, 73–74). As Carnicke emphasises, Stanislavski's early prompt-books, such as that for the production of The Seagull in 1898, "describe movements, gestures, mise en scène, not inner action and subtext" (2000, 29). The principle of a unity of all elements (or what Richard Wagner called a Gesamtkunstwerk) survived into Stanislavski's system, while the exclusively external technique did not; although his work shifted from a director-centred to an actor-centred approach, his system nonetheless valorises the absolute authority of the director.
  17. ^ Milling and Ley (2001, 5). Stanislavski and Nemirovich found they had this practice in common during their legendary 18-hour conversation that led to the establishment of the MAT.
  18. ^ Bablet (1962, 134), Benedetti (1989, 23–26) and (1999a, 130), and Gordon (2006, 37–42). Carnicke emphasises the fact that Stanislavski's great productions of Chekhov's plays were staged without the use of the system (2000, 29).
  19. ^ „The Stanislavski System, Stanislavski Method Acting and Exercises”. Drama Classes. Pristupljeno 17. 1. 2019. 

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • Stanislavski, Konstantin. 1936. An Actor Prepares. London: Methuen, 1988. ISBN 0-413-46190-4.
  • Stanislavski, Konstantin. 1938. An Actor's Work: A Student's Diary. Trans. and ed. Jean Benedetti. London and New York: Routledge, 2008. ISBN 0-415-42223-X.
  • Stanislavski, Konstantin. 1950. Stanislavsky on the Art of the Stage. Trans. David Magarshack. London: Faber, 2002. ISBN 0-571-08172-X.
  • Stanislavski, Konstantin. 1957. An Actor's Work on a Role. Trans. and ed. Jean Benedetti. London and New York: Routledge, 2010. ISBN 0-415-46129-4.
  • Stanislavski, Konstantin. 1961. Creating a Role. Trans. Elizabeth Reynolds Hapgood. London: Mentor, 1968. ISBN 0-450-00166-0.
  • Stanislavski, Konstantin. 1963. An Actor's Handbook: An Alphabetical Arrangement of Concise Statements on Aspects of Acting. Ed. and trans. Elizabeth Reynolds Hapgood. London: Methuen, 1990. ISBN 0-413-63080-3.
  • Stanislavski, Konstantin. 1968. Stanislavski's Legacy: A Collection of Comments on a Variety of Aspects of an Actor's Art and Life. Ed. and trans. Elizabeth Reynolds Hapgood. Revised and expanded edition. London: Methuen, 1981. ISBN 0-413-47770-3.
  • Stanislavski, Constantin, and Pavel Rumyantsev. 1975. Stanislavski on Opera. Trans. Elizabeth Reynolds Hapgood. London: Routledge, 1998. ISBN 0-87830-552-1.
  • Allen, David. 2000. Performing Chekhov. London: Routledge. ISBN 978-0-415-18935-4.
  • Bablet, Denis. 1962. The Theatre of Edward Gordon Craig. Trans. Daphne Woodward. London: Methuen, 1981. ISBN 978-0-413-47880-1.
  • Banham, Martin, ed. 1998. The Cambridge Guide to Theatre. Cambridge: Cambridge UP. ISBN 0-521-43437-8.
  • Benedetti, Jean. 1989. Stanislavski: An Introduction. Revised edition. Original edition published in 1982. London: Methuen. ISBN 0-413-50030-6.
  • Benedetti, Jean. 1998. Stanislavski and the Actor. London: Methuen. ISBN 0-413-71160-9.
  • Benedetti, Jean. 1999a. Stanislavski: His Life and Art. Revised edition. Original edition published in 1988. London: Methuen. ISBN 0-413-52520-1.
  • Benedetti, Jean. 1999b. "Stanislavsky and the Moscow Art Theatre, 1898–1938". In Leach and Borovsky (1999, 254–277).
  • Benedetti, Jean. 2005. The Art of the Actor: The Essential History of Acting, From Classical Times to the Present Day. London: Methuen. ISBN 0-413-77336-1.
  • Benedetti, Jean. 2008a. Foreword. In Stanislavski (1938, xv–xxii).
  • Benedetti, Jean. 2008b. "Stanislavski on Stage". In Dacre and Fryer (2008, 6–9).
  • Botting, Gary. 1972. The Theatre of Protest in America (Edmonton, Harden House, 1972), Introduction.
  • Braun, Edward. 1982. "Stanislavsky and Chekhov". The Director and the Stage: From Naturalism to Grotowski. London: Methuen. str. 59—76. ISBN 0-413-46300-1. .
  • Braun, Edward. 1988. Introduction. In Plays: 1. By Maxim Gorky. Methuen World Classics ser. London: Methuen. xv–xxxii. ISBN 0-413-18110-3.
  • Braun, Edward. 1995. Meyerhold: A Revolution in Theatre. Rev. 2nd ed. London: Methuen. ISBN 0-413-72730-0.
  • Carnicke, Sharon M. 1998. Stanislavsky in Focus. Russian Theatre Archive Ser. London: Harwood Academic Publishers. ISBN 90-5755-070-9.
  • Carnicke, Sharon M. 2000. "Stanislavsky's System: Pathways for the Actor". In Hodge (2000, 11–36).
  • Clark, Katerina et al., ed. 2007. Soviet Culture and Power: A History in Documents, 1917–1953. Annals of Communism ser. New Haven: Yale UP. ISBN 0-300-10646-7.
  • Counsell, Colin. 1996. Signs of Performance: An Introduction to Twentieth-Century Theatre. London and New York: Routledge. ISBN 0-415-10643-5.
  • Dacre, Kathy, and Paul Fryer, eds. 2008. Stanislavski on Stage. Sidcup, Kent: Stanislavski Centre Rose Bruford College. ISBN 1-903454-01-8.
  • Gauss, Rebecca B. 1999. Lear's Daughters: The Studios of the Moscow Art Theatre 1905–1927. American University Studies ser. 26 Theatre Arts, vol. 29. New York: Peter Lang. ISBN 0-8204-4155-4.
  • Golub, Spencer. 1998a. "Stanislavsky, Konstantin (Sergeevich)". In Banham (1998, 1032–1033).
  • Golub, Spencer. 1998b. "Shchepkin, Mikhail (Semyonovich)". In Banham (1998, 985–986).
  • Gordon, Marc. 2000. "Salvaging Strasberg at the Fin de Siècle". In Krasner (2000, 43–60).
  • Gordon, Robert. 2006. The Purpose of Playing: Modern Acting Theories in Perspective. Ann Arbor: U of Michigan P. ISBN 0-472-06887-3.
  • Hodge, Alison, ed. 2000. Twentieth-Century Actor Training. London and New York: Routledge. ISBN 0-415-19452-0.
  • Houghton, Norris. 1973. "Russian Theatre in the 20th Century". The Drama Review 17.1 (T-57, March): 5–13.
  • Innes, Christopher, ed. 2000. A Sourcebook on Naturalist Theatre. London and New York: Routledge. ISBN 0-415-15229-1.
  • Krasner, David, ed. 2000. Method Acting Reconsidered: Theory, Practice, Future. New York: St. Martin's P. ISBN 978-0-312-22309-0.
  • Leach, Robert. 1989. Vsevolod Meyerhold. Directors in perspective ser. Cambridge: Cambridge UP. ISBN 0-521-31843-2.
  • Leach, Robert. 2004. Makers of Modern Theatre: An Introduction. London: Routledge. ISBN 0-415-31241-8.
  • Leach, Robert, and Victor Borovsky, eds. 1999. A History of Russian Theatre. Cambridge: Cambridge UP. ISBN 0-521-43220-0.
  • Magarshack, David. 1950. Stanislavsky: A Life. London and Boston: Faber, 1986. ISBN 0-571-13791-1.
  • Markov, Pavel Aleksandrovich. 1934. The First Studio: Sullerzhitsky-Vackhtangov-Tchekhov. Trans. Mark Schmidt. New York: Group Theatre.
  • Meyerhold, Vsevolod. 1991. Meyerhold on Theatre. Ed. and trans. Edward Braun. Revised edition. London: Methuen. ISBN 0-413-38790-9.
  • Milling, Jane, and Graham Ley. 2001. Modern Theories of Performance: From Stanislavski to Boal. Basingstoke, Hampshire and New York: Palgrave. ISBN 0-333-77542-2.
  • Poliakova, Elena I[vanovna]. 1982. Stanislavsky. Trans. Liv Tudge. Moscow: Progress. . Trans. of Stanislavskii. Moscow: Iskusstvo, 1977.
  • Ribot, Théodule-Armand. 2006. The Diseases of the Will. Trans. Merwin-Marie Snell. London: Kessinger Publishing's Legacy Reprints. ISBN 1-4254-8998-2. Online edition available.
  • Ribot, Théodule-Armand. 2007. Diseases of Memory: An Essay in the Positive Psychology. London: Kessinger Publishing's Legacy Reprints. ISBN 1-4325-1164-5. Online edition available.
  • Roach, Joseph R. 1985. The Player's Passion: Studies in the Science of Acting. Theater:Theory/Text/Performance Ser. Ann Arbor: U of Michigan P. ISBN 0-472-08244-2.
  • Rudnitsky, Konstantin. 1981. Meyerhold the Director. Trans. George Petrov. Ed. Sydney Schultze. Revised translation of Rezhisser Meierkhol'd. Moscow: Academy of Sciences, 1969. ISBN 0-88233-313-5.
  • Rudnitsky, Konstantin. 1988. Russian and Soviet Theatre: Tradition and the Avant-Garde. Trans. Roxane Permar. Ed. Lesley Milne. London: Thames and Hudson. Rpt. as Russian and Soviet Theater, 1905–1932. New York: Abrams. ISBN 0-500-28195-5.
  • Schuler, Catherine A. 1996. Women in Russian Theatre: The Actress in the Silver Age. London and New York: Routledge. ISBN 0-415-11105-6.
  • Taxidou, Olga. 1998. The Mask: A Periodical Performance by Edward Gordon Craig. Contemporary Theatre Studies ser. volume 30. Amsterdam: Harwood Academic Publishers. ISBN 978-90-5755-046-1.
  • Toporkov, Vasily Osipovich. 2001. Stanislavski in Rehearsal: The Final Years. Trans. Jean Benedetti. London: Methuen. ISBN 0-413-75720-X.
  • Whyman, Rose. 2008. The Stanislavsky System of Acting: Legacy and Influence in Modern Performance. Cambridge: Cambridge UP. ISBN 978-0-521-88696-3.
  • Worrall, Nick. 1996. The Moscow Art Theatre. Theatre Production Studies ser. London and NY: Routledge. ISBN 0-415-05598-9.

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Konstantin Stanislavski na Vikimedijinoj ostavi.
Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Константин_Станиславски&oldid=27830066”