Kornelju Zelea Kodreanu

Kornelju Zelea Kodreanu
Kornelije Zelea Kodreanu
Lični podaci
Ime pri rođenju	Kornelije Zelinski (Corneliu Zelinski)
Datum rođenja	(1899-09-13)13. septembar 1899.
Mesto rođenja	Huši, Kraljevina Rumunija
Datum smrti	30. novembar 1938.(1938-11-30) (39 god.)
Mesto smrti	Tankabešti, Kraljevina Rumunija
Politička karijera
Politička stranka	Gvozdena garda

Kornelju Zelea Kodreanu (rođen kao Kornelju Kodreanu, rum. Corneliu Zelea Codreanu; [korˈneliu ˈzele̯a koˈdre̯anu]) bio je rumunski klerikalni nacionalista, političar i lider nacional-fašističke Gvozdene garde – Legije arhangela Mihajla, takođe poznate kao Legionarski pokret / Legija.

Detinjstvo i mladost

Korneliju Kodreanu je rođen 13. septembra 1899. u mestu Huši u Rumuniji. Njegov otac Jon bio je učitelj i kasnije će biti aktivan u sinovljevom pokretu. Majka Elizabeta je bila Nemica.

Dosta vremena su živeli u mestu Bukovina u tadašnjoj Austrougarskoj, gde su bili poznati kao Zelinski.

Korneliju Kodreanu je kao dobrovoljac učestvovao u Prvom svetskom ratu. Vojnu obuku je imao u Bakauu (rum. Bacău) od strane Petra Panrea, koji će kasnije postati levičarski aktivista.

Posle rata, zajedno sa Konstantinom Pančuom, osniva Nacionalhrišćansku odbrambenu ligu. Njih dvojica objavljuju kapitalno delo Velika Rumunija, u kojoj zahtevaju ujedinjenje Rumuna na Balkanu u jednu državu, „s tim da pravoslavnoj braći Srbima i Bugarima nude prijateljstvo, te stoga ne žele da zadiru u njihov teritorijalni suverenitet“.

Politička karijera

Početak političke karijere

Korneliju Kodreanu je zauzeo antikomunistički stav 1919. kada su boljševici okupirali Moldaviju koju je on smatrao neotuđivim delom Velike Rumunije. Kornelije Kodreanu je postao zakleti neprijatelj boljševika nakon što je boljševičke teritorijalne pretenzije podržala Socijalistička partija Rumunije.

Kodreanu je postao antisemit po uzoru na oca, ali ga je spojio sa snažnim antikomunizmom, znajući da Jevreji, a ne pravoslavni Rusi, upravljaju Sovjetskim Savezom. Kodreanu je komuniste nazivao „jevrejskim boljševicima“. (engl. Jewish Bolshevism).

Korneliju Kodreanu je studirao pravo u Jašiju, gde je započeo i političku karijeru. Kao i njegov otac, postao je blizak sa pokretom A.C. Cuza. U to vreme je smatrao da Jevreji seksualno iskorišćavaju mlade Rumunke i da su izdajnici Rumunije.

Pred kraj 1919. Kodreanu pristupa u Nacionalnu zaštitnu gardu (rum. Garda Conştiinţei Naţionale), grupu, koju je osnovao električar Konstantin Panču. Pančuov pokret je bio proleterski, sa namerom da bude alternativa komunizmu i kapitalizmu. Panču je svoj pokret nazivao radničko-socijalističkom desnicom. Podržavao je generala Aleksandra Avereskua iz Narodne partije u trenutku kada se Averesku odvojio od Narodne partije i 1920. osnovao Laburistički pokret Rumunije.

Kada je NZG počela da podržava nacionalističke radničke sindikate i organizuje štrajkove, njeni aktivisti uključujući i Kodreanua, osnovali su Asocijaciju hrišćanskih studenata direktno napadajući upravu univerziteta da je pod direktnom kontrolom Jevreja. Velikim pritiskom uprave univerziteta, na kojem su delovali, i nemogućnošću da utiču na veliki broj studenata, Kodreanu i saradnici napuštaju ga, i Kodreanu nikada nije dobio pravničku diplomu.

Nakon toga Kodreanu odlazi 1922. godine na studiranje u Berlin. Učestvovao je u manifestaciji italijanskih fašista, Maršu na Rim. Ubrzo se vraća u Rumuniju.

Politička karijera u NHOL-u

Ubrzo posle dolaska na vlast Nacional-liberalna partija zabranjuje delovanje A.C. Cuza, ali 4. marta 1923. godine hrišćanski nacionalisti osnivaju organizaciju pod imenom Nacional-hrišćanska odbrambena liga.

Njima se 1925. godine pridružuje Jon Muta, prevodilac knjige Protokoli sionskih mudraca, koja će postati sastavni deo ideologije NHOL.

Formiranje Legionarskog pokreta

Kornelija Kodreanua hapse u novembru 1923. godine zbog paramilitarnog i revolucionarnog delovanja, i sprovode ga u zatvor Vakareši (rum. Văcăreşti) nadomak Bukurešta. Tu Kodreanu dolazi na ideju da unutar NHOL-a osnuje posebnu organizaciju, koju je nazvao Legija Svetog Arhangela Mihajla, zbog toga što mu je najviše snage u životu dala pravoslavna ikona u zatvorskoj crkvi, koju je Kodreanu svakodnevno posećivao i svedočio je da mu se lično ukazao sveti Arhangel Mihailo.

Izlaskom iz zatvora, stvorio je unutar NHOL-a poseban sistem koji je nazvao Frăţia de Cruce odnosno Bratstvo krsta. Svaki pripadnik NHOL-a morao je da prolije svoju krv pred braćom iz pokreta na pravoslavni krst i izgovori zakletvu NHOL-a.

U maju 1924. godine u Jaši započinje da gradi studentski centar, ali je njegovu zamisao sprečila rumunska policija, koju je predvodio Konstantin Manču (rum. Constantin Manciu). Tom prilikom, Kodreanu i još nekoliko pripadnika NHOL-a su uhapšeni i poslati u zatvor na nekoliko dana.

Posle kraćeg vremena provedenog van politike, Kodreanu se osvetio Mančuu, raneći njega i još nekoliko policajaca u oktobru iste godine u zgradi Suda u Jaši, gde je Manču pozvan kao svedok protiv Kodreanua i njegovih saboraca.

Forenzičari su kasnije utvrdili da Manču nije odmah bio usmrćen, već da je pre smrti pružao znake samoodbrane, dok je Kodreanu tvrdio da se samo branio od nasrtaja policajca.

U isto vreme u rumunskom parlamentu Seljačka partija na čelu sa Paulom Bujorom uskraćuje podršku mandata rumunskoj Vladi Nacional-liberalne partije, zbog političkog nasilja u zemlji. Tada se dve partije dogovaraju da sprovedu tzv. Marsezov zakon (rum. Mârzescu Law), koji je trebalo da spreči političko nasilje.

Prvi na udaru Marsezovog zakona bili su komunisti, čije je delovanje odmah zabranjeno.

Izlaskom iz zatvora Kodreanu odlazi u Grenoble, kako bi uzeo učešće na izborima 1926. godine, i kandiduje se za gradonačelnika Foskania (rum. Focşani). NHOL je već duže vreme bio zabranjen, te Kodreanu okuplja njene bivše članove i ostvaruje svoj san o osnivanju Legije u novembru 1927. godine.

Legija je bila bazirana po sistemu Bratstvo krsta, autoritativnom i hijerarhijskom kodeksu. Kornelija Kodreanua svi su oslovljavali sa kapetane. Za kratko vreme Legija je stekla mnogo pristalica među rumunskim sveštenicima, smatrajući da Kodreanu želi nacionalno spasenje u religioznom smislu.

Legija je koristila pravoslavne rituale u svom svakodnevnom delovanju, a sam Kodreanu je u političkoj borbi često bio obučen u tradicionalnu rumunsku nošnju. Legija je takođe bila zasnovana i na misticizmu, a Kodreanu je jednom prilikom rekao: Legija menja čoveka iz korena, i pravi od njega novo biće (rum. omul nou)!.

Pokazujući svoje političke stavove, Legija je već u startu bila označena kao antisemitska, jer je smatrala da se mora rešiti Jevrejsko pitanje u Rumuniji, gde Jevreji seju seme bluda i nemorala.

Kornelije Kodreanu je otvoreno počeo da govori protiv Jevreja 1927. godine, na protestu, koji je organizovala Legija ispred sinagoge u Oradei. Treba napomenuti da je Rumunija, odmah iza Poljske u to vreme bila najviše antisemitska zemlja u istočnoj Evropi.

Kroz dve godine postojanja Legionarski pokret je postao aktivan na celoj teritoriji Rumunije. Za vreme Velike depresije 1931. godine na izborima u Rumunije, Kodreanuova grupacija osvaja pet mesta u rumunskom parlamentu. Ubrzo je postao poznat po tome što je razotkrivao korupcije među političarima u tada aktuelnoj vlasti Rumunije.

Ideolog antisemitskog programa Legije bio je Nikolaje Jorga bivši član Kuza grupe, koji je svoju ideju nazvao racionalni antisemitizam uvek davajući konkretne zamerke na Jevreje.

Kornelije Kodreanu je smatrao da su Rumuni i ostali pravoslavni narodi mnogo superiorniji u odnosu na druge u svom okruženju, posebno je bio netrpeljiv prema Mađarima.

Legionarski pokret je okupljao uglavnom nižu klasu, siromašne, seljake i najveći broj mladih obrazovanih studenata. Prosečna starost člana Legije bila je 27 godina.

Legionarski pokret sa čelu sa Kodreanuom bio je protiv kapitalizma, liberalizma, komunizma i demokratije. Takođe je bio oponent modernizacije i materijalizma, zalažući se za korporativizam i hrišćanski nacional-socijalizam.

Vlasti tada počinje da zabrinjava revolucionarni potencijal Legije i moguće izbijanje nasilja među građanima. Situacija počinje da dobija veliki primat kada Kornelije Kodreanu daje punu podršku Adolfu Hitleru i NSDAP-u.

Neposredno pre izbora 1933. godine vlasti hapse više značajnih funkcionera Legije optužujući ih za terorizam. Vlada 1936. godine Legiju proglašava eskadronom smrti.

Iste godine dolazi do smrti Mota (rum. Moţa) potpredsednika Legionarskog pokreta i Vasila Marina, visokog funkcionera koji je učestvovao kao dobrovoljac u Španskom građanskom ratu na strani generala Franciska Franka. Te godine Kornelju Kodreanu izdaje svoju čuvenu autobiografsku knjigu Mojim legionarima (rum. Pentru legionari).

Dugi niz godina Legiju je finansirao veliki rumunski preduzetnik Nikolaj Malaksa. Legionarski pokret je okupljao ultra-nacionaliste, klerikalne patriote, rumunske fašiste i nacional-socijaliste.

Legionarski pokret je bio varijanta lokalnog rumunskog fašizma, po idejama veoma sličan sa Jugoslovenskim narodnim pokretom ZBOR Dimitrija Ljotića.

Legionarski pokret je u svoje vreme nazivan revolucionarno-terorističkom organizacijom od strane tadašnjeg režima, policije i sudstva.

Korneliju Kodreanu su u Legionarskom pokretu nazivali Kapetanom (rum. Căpitanul), i on je bio neosporni vođa pokreta do smrti.

Osnivanje partije

Posle više godina delovanja kao paramilitarna grupa, Legija se pretvara u političku partiju. Nastupa na izborima 1937. godine pod imenom Sve za Otadžbinu (rum. Totul Pentru Ţară). Kodreanu je na tim izborima u kampanji često ponavljao da će nakon pobede njegove partije za 48 sati uvesti Rumuniju u pakt sa Nemačkom i Italijom i da će to biti siguran put za celi Balkan, te da će proglasiti jednopartijski sistem. Kodreanuova partija osvaja 16% glasova i postaje treća po snazi politička organizacija u zemlji, a među nacionalistima prva.

Uskoro dolazi do rascepa unutar Kodreanuove partije, te Nikolaj Jorga osniva svoju grupaciju Lăncieri, a sve uz podršku vladajuće Nacional-hrišćanske partije, koja mu čak omogućava i formiranje svoje paramilitarne formacije tzv plavokošuljaša.

Tokom 1937. godine rumunski kralj Karol II, počeo je da favorizuje fašističku Nacional-hrišćansku partije i Narodni renesansni front, prkoseći Kodreanu i njegovoj partiji i Legiji.

Tada počinju žestoki napadi na Kodreanua i njegovu partiju. Dnevni list Neamul Românesc, koji je bio pod Jorginom kontrolom, na sve moguće načine počinje da blati ime i ideje Kornelija Kodreanua, optužujući ga za korupciju i diktatorske ambicije.

Nekoliko meseci kasnije tačnije 16. aprila, policija hapsi Kodreanua i još 14 funkcionera njegove partije, među kojima i Georga Klima, Aleksandra Tela, Rada Gura, Naea Joeneskua, Serbana Milkoveana i Mihaila Polihroniada, optužujući ih za nepoštovanje ustava i zakona.

Kodreanu je bio poslat u zatvor Žilava, a ostali u Tišmanu. U zatvoru Kodreanu provodi šest meseci, a otvorenu podršku mu je uputio general Jon Antonesku, koji će kasnije biti premijer (rum. Conducător) rumunske Vlade. Tokom suđenja Kodreanu je sudije nazivao boljševicima jer mu nije bilo omogućeno da govori u svoju odbranu.

Njegovi advokati Istrat Mišesku i Grigor Junian više puta su upućivali zahteve za oslobađanje Vrhovnom sudu nazivajući Kodreanua čoveka velikim srcem, koji upravo ima problema sa njim, aludirajući na zdravstvene probleme Kornelija Kodreanua.

Osuđen je na deset godina teške robije. Premešten je iz Žilave u Doftanu, gde mu je omogućeno da ima komunikaciju sa porodicom i prijateljima.

Nakon Hitlerovog napada na evropske zemlje, Kornelije Kodreanu se obratio kralju Karolu II, da učini sve da spreči napad Nemačke na Rumuniju. Kralj je prihvatio, i troje članova Legije su pošle sa njim u posetu Hitleru u rezidenciju Bernhof. Pošto Hitler nije podržavao Legiju i iritiran tim razgovorom, naređuje zabranu Legionarskog pokreta i Kodreanuove partije.

Smrt

Po povratku u zemlju, 30. novembra 1938. godine, rumunski kralj Karol, je naredio ubistvo Kornelija Kodreanua. Ubistvo su izvršili policajci, ali detalji tog ubistva ni danas nisu dobro poznati široj javnosti.

Nastavljači Kodreanuove ideje

Korneliju Kodreanu važi za uzora modernoj desnici.

Za direktnog ideologa smatra ga rumunska organizacija Nova desnica (Noua Dreaptă), kao i mnoge druge slične organizacije, mahom članice Evropskog nacionalnog fronta.

Nova desnica (rum. Noua Dreaptă) prikazuje Kornelija Kodreanua kao sveca i ima iscrtane ikone sa njegovim likom. Smatra ga za najvećeg rumunskog intelektualca i političara. Svake godine organizuje tzv Kodreanuov marš.

Aleksandar Barkašov, vođa Ruskog nacionalnog fronta JEDINSTVO takođe ima mnoge reči hvale za Kodreanua nazivajući ga najvećim pravoslavnim misliocem 20 veka.

Pokret za Rumuniju (rum. Mişcarea pentru România) Marijana Munteanua se takođe predstavlja kao nastavljač Legionarskog pokreta.

Literatura

• Riley, Dylan (2010). The Civic Foundations of Fascism in Europe: Italy, Spain, and Romania, 1870–1945. JHU Press. ISBN 978-0-8018-9427-5. 

Spoljašnje veze

• Internet stranica posvećena Korneliju Kodreanu Arhivirano na sajtu Wayback Machine (26. mart 2022)
• Nova desnica
• Kornelije Kodreanu, Lюbovь i disciplina, ruski, odlomak
• Predavanje vođe ruskog nacionalističkog pokreta ESM o Kodreanuu.