Kosta Jovanović (političar)
| Kosta Jovanović | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 (1920) | |||||||||||||
| Lični podaci | |||||||||||||
| Datum rođenja | 21. septembar 1875. | ||||||||||||
| Mesto rođenja | Beograd, Kneževina Srbija | ||||||||||||
| Datum smrti | 30. april 1930. (54 god.) | ||||||||||||
| Mesto smrti | Beograd, Kraljevina Jugoslavija | ||||||||||||
| Univerzitet | Beogradski univerzitet | ||||||||||||
| Profesija | političar, agronom, publicista | ||||||||||||
| Porodica | |||||||||||||
| Roditelji | Petar | ||||||||||||
| |||||||||||||
Kosta Jovanović (Vranje, 8/21. septembar 1875 — Beograd, 30. april 1930) bio je srpski agronom, političar i publicista. Jovanović je bio opštinski odbornik, predsednik i potpredsednik Beogradske opštine.[1]
Biografija[uredi | uredi izvor]
Rođen je 8/21. septembra 1875. godine, u siromašnoj porodici,[2] od majke Velike i oca Andona, po zanimanju krojača. [1] Još kao dete je ostao bez roditelja, pa kako nije nasledio imanje, napustio je rodno mesto. Kao đak je, da bi se izdržavao, radio kao poslužitelj i šegrt kod mnogih zanatlija, po raznim varošima i selima u Srbiji,[2] takođe je živeo od pomoći dobrih ljudi.
Školovanje[uredi | uredi izvor]
Osnovnu školu je završio u Jagodini, ginaziju u Požarevcu, a Zemljomersku školu u Beogradu.[2] Nakon toga je radio u državnom katastru najpre kao geometar, a zatim na izradi regulacionih planova po raznim gradovima u Srbiji i u Bugarskoj.[2]
Politički rad[uredi | uredi izvor]
Od 1892, kao dete iz naroda, saosećajući se sa nevoljama svojih bližnjih, se uključio u politički život, u borbi za političku i socijalnu pravdu, aktivno je učestvovao u organizovanju prvih sindikalnih saveza u Srbiji, te buđenju svesti radnika u borbi za svoja ekonomska i politička prava.[1] Radio je na organizaciji prvih radničkih sindikata, kao što su metalski, drvodeljski, sindikat fabričkih radnika i druge, i na povezivanju profesionalnih udruženja međusobno u radnički savez.[3]
Godine 1901. je postao prvi sekretar obnovljenog Beogradskog radničkog društva.[4] Društvo je predstavljalo pravi narodni univerzitet na kome su se održavala predavanja, sa velikim odjekom u radničkim i narodnim masama.[3]
Uporedo sa praktičnim i organizatorskim radom učestvovao je i u borbi putem štampe.[3] Uređivao je socijalističke listove Socijaldemokrata (1985[3]), učestvovao u pokretanju „Radničkih Novina” (1895)[3]), uređivao listove „Napred”, „Radnički list” i druge, a početkom 1903. je pokrenuo poljoprivredni časopis „Novo vreme” i uredio prva četiri broja. Sa Jovanom Skerlićem i Dragišom Lapčevićem se nalazio na čelu socijaldemokratskog pokreta. Nakon razmimoilaženja u partiji, postao je oponent Dimitriju Tucoviću i Radovanu Dragoviću, nalazeći se na levom krilu građanske demokratije.[4]
Nastavak studija[uredi | uredi izvor]
Nakon toga je napustio politiku i sindikalnu borbu[3] i 1904. godine je nastavio školovanje u Nemačkoj. Studirao je na Poljoprivrednoj akademiji u Berlinu i Bonu, najpre kulturnu tehniku, a zatim poljoprivredu uopšte. Doktorirao je na Univerzitetu u Bonu iz oblasti ekonomskih i poljoprivrednih nauka, sa doktorskom tezom iz agrarne politike „Porodično dobro” (nem. Die Heimstätte) i nakon toga se vratio u Beograd 1907.[2] Sa Jovanom Skerlićem je prešao u Samostalnu radikalnu stranku, na čelu sa Jašom Prodanovićem i gde se već nalazio Svetozar Marković. Počeo je da piše za „Dnevni list”, pod vođstvom Jovana Skerlića i Milana Grola. I dalje je osećao simpatije prema radničkom staležu i uz njegovu saradnju, program stranke je predviđao razne socijalne reforme, u korist radnika i seljaka, koje je uskoro dobio priliku i da srpovede.[3]
Rad u ministarstvu[uredi | uredi izvor]
Zaposlio se u Ministarstvu privrede, gde je radio na osnivanju i kontroli poljoprivrednih škola o čemu je napisao i opštirnu studiju iz agrarne politike „Profesionalna nastava u Srbiji”, koja je štampana u Srpskom književnom glasniku (1910), a njeni izvodi su štampani i u italijanskom listu „L'Istrucione profesionale”[2]
Jaša Prodanović mu je kao ministar privrede poverio posao izrade Zakona o radnjama, koji je pod njegovim nadzorom i u saradnji sa predstavnicima trgovine, zanata, industrije, kao i radnicima, povoljno završio,[2] ali se o njemu kasnije decenijama diskutovalo. Ovim zakonom je zamenjena zastarela Esnafska uredba i uvedeni su principi savremenog industrijskog i socijalnog zakonodstavstva.[3] Novi zakon je poslužio kao osnova za regulisanje svih pitanja industrijskog i socijalnog zakonodavstva, kako pre Prvog svetskog rata na teritoriji Kraljevine Srbije, tako i nakon rata, uz izvesne izmene, na celoj teritoriji Kraljevine SHS.[2] Nakon uspostavljanja Privrednih komora (1910), izabran je za sekretara Beogradske trgovačke komore i na tom položaju je ostao do kraja rata.[2] Na tom položaju se bavio organizacijom komore i trgovačkih udruženja u svim većim mestima u Srbiji, uključujući i Južnu Srbiju, nakon Balkanskih ratova.[2]
Ratni period[uredi | uredi izvor]
Bio je učesnih Balkanskih i Prvog svetskog rata, sve do povlačenja u Albaniju, kada je zbog bolesti prebačen u Francusku, gde je ostao do kraja rata. Nakon oporavka u Francuskoj je preuzeo dužnost sekretara Trgovačke komore, koja je oformljena prvo u Marseju, a zatim u Nici. Komora je pomagala svojim članovima u porobljenoj otadžbini, bavila se proučavanjem privrednih prilika i uspostavljanjem veza u inostranstvu, koje bi se iskoristile nakon rata. U tom cilju, Trgovačka i Industrijska komora su u organizaciji engleske vlade obišle sve važnije privredne centre. Jovanović je bio jedan od sekretara delegacije i svoja iskustva je opisao u brošuri pod nazivom „Srpska misija u Engleskoj”. Misija je osim toga uticala na formiranje javnog mnjenja u Engleskoj o prilikama na Balkanu i opravdanim razlozima za stvaranje zajedničke države jugoslovenskih naroda. U cilju propagande je napisao posebnu brošuru „La Serbie économique” (1917), kao i više članaka u francuskim listovima i časopisima.[2]
Posleratni period[uredi | uredi izvor]
Nakon rata, kraće vreme je bio načelnik Ministarstva socijalne politike, a zatim je kao dugogodišnji odborni i radnik u komori, izabran za vršioca dužnosti predsednika Beogradske opštine i tu dužnost je obavljao, sve do novih opštinskih izbora avgusta 1920. godine. Nakon izbora, narednih nekoliko godina je bio opštinski odbornik i aktivno je učestvovao u rešavanju komunalnih problema u Beogradu. Godine 1926. je izabran za potpredsednika Beograske opštine, i tu dužnost je obavljao do 15. februrara 1929, kada je smenjen. U tom periodu je sarađivao sa predsednikom opštine Kostom Kumanudijem, koga je dosta dugo i zamenjivao na funkciji predsednika, dok je ovaj obavljao funkcije ministra. Jovanovićeve zasluge su u uređivanju grada i u modernizaciji grada.[2]
Bavio se i novinarstvom. Sarađivao je u mnogim listovima i časopisima, a neke od njih je uređivao: „Politika”, „Pravda”, „Srpski književni glasnik”, „Trgovinski glasnik”.[4] Dugi niz godina je honorarno predavao političku ekonomiju na Poljoprivrednom fakultetu u Beogradu.[2]
Osnivač je i redovni član Društva za ekonomsku i socijalnu politiku, osnivač i prvi predsednik Društva socijalnih radnika, koje se bavilo socijalnim problemima u Jugoslaviji i nalaženjem načina za poboljšanje položaja širokih narodnih masa.[3] Za svoje zasluge kao javni radnik odlikovan je Orednom Svetog Save III stepana i bio je oficir Počasne legije akademske palme.[3]
Umro je u Beogradu 30. aprila 1930. godine. Povodom njegove smrti, Beogradska opština je postavila crnu zastavi na opštinskom domu i odlučeno je da se porodici besplatno dodeli grobnica. Sahranjen je narednog dana 1. maja u Arkadama na Novom groblju u Beogradu.
Reference[uredi | uredi izvor]
Literatura[uredi | uredi izvor]
- Zlatanović, Momčilo (2009). Radmilović, Čedomir, ur. Srpski biografski rečnik, knjiga 4, I-Ka. Novi Sad: Matica srpska. ISBN 978-86-7946-149-0.
- Milenović, Miomir; Tanović, Jovan, ur. (01. 5. 1930). „Dr Kosta Jovanović”. Politika. Beograd. 7897: 5. Pristupljeno 04. 12. 2018.[mrtva veza]
- Sokić, Damjan, ur. (01. 5. 1930). „Dr Kosta Jovanović”. Pravda. Beograd. 115: 2. Pristupljeno 04. 12. 2018.
