Kubaba

S Vikipedije, slobodne enciklopedije
Kubaba
Kraljica Kubaba, Muzej anadolijskih civilizacija
Dinastija3. dinastija Kiša
kraljica Sumera, oko 25. vek p. n. e.

Kubaba (u Vajdner hronici ili Chronicle of É-sagila)[1], jedina je kraljica na spisku kraljeva Sumera, koji navodi da je vladala 100 godina - otprilike u ranom dinastijskom III periodu (oko 2500–2330. p. n. e.) sumerske istorije. U ranom hetitskom periodu bila je obožavana kao boginja.

Kraljica[uredi | uredi izvor]

Kubaba je jedna od retkih žena koje su ikada same vladale u istoriji Mesopotamije. Većina verzija kraljevskog spiska svrstava je jedinu u njenu sopstvenu dinastiju, 3. dinastiju Kiša, nakon poraza Šarumitera grada-države Mari, ali druge verzije je povezuju sa 4. dinastijom, koja je sledila primat kralja Akšaka. Pre nego što je postala monarh, spisak kraljeva kaže da je bila prodavačica piva ale.

Reljefni portret Kubabe.

Njen sin Puzur-Suen i unuk Ur-Zababa pratili su je na prestolu Sumera kao četvrta dinastija Kiš na listi kraljeva, u nekim primercima kao njeni direktni naslednici, u drugima sa intervencijom dinastije Akšak. Ur-Zababa je takođe poznat i kao kralj za koga se govori da je vladao u Sumeru tokom mladosti Sargona Velikog iz Akada, koji je nedugo zatim vojno stavio pod svoj nadzor veći deo Bliskog istoka.

Boginja[uredi | uredi izvor]

Svetilišta u čast Kubabe proširila su se širom Mesopotamije.[2][3] U oblasti Hurita, ona se može poistovetiti sa Kebatom ili Hepatom, jednim od imena boginje Huritske majke Hanahanah (od Huritskog hanah, „majka“).

Kubaba je postala boginja zaštitnica drevnog grada Karkemiša na gornjem Eufratu, u kasnom Huritskom/ranom Hetitskom periodu.[4] Reljefne rezbarije, koje se sada nalaze u Muzeju anadolijskih civilizacija (Anadolu Medeniyetleri Müzesi), u Ankari, prikazuju je kako sedi, nosi cilindrični pokrivač za glavu poput polosa i drži verovatno timpanon (ručni bubanj) ili možda ogledalo u jednoj ruci i mak (ili možda šipak) u drugoj. Ona igra ulogu u luvijskim tekstovima i manju ulogu u hetitskim tekstovima, uglavnom u huritskim ritualima.

Rani fenički pečat, posvećen boginji Kubabi, od Matrune, ćerke Aplahande, 19. vek p. n. e.

Prema Emanuelu Larošu, Martenu J. Vermaserenu i Marku Munu, njen kult se kasnije proširio i njeno ime je prilagođeno glavnoj boginji hetitskih nasledničkih kraljevina u Anadoliji.[5] Ovo božanstvo se kasnije razvilo u frigijsku Matar Kubileya („majku Kibelu“),[6] koje je bilo prikazano u petroglifima i pomenuto u pratećim natpisima.[7] Frigijska boginja inače malo liči na Kubabu, koja je - prema Herodotu - bila suvereno božanstvo u Sardu.[8]

Njeno lidijsko ime je Kuvav ili Kufav koje su Jonijski Grci prvo pisali Kibebe, a ne Kibele; Jan Bremer beleži u ovom kontekstu iz 7. veka Semonide iz Amorgosa, koji jednog od njenih helenskih sledbenika naziva kibebos.[9] Bremer primećuje da je u sledećem veku ona dodatno helenizovana od Hiponaksa, kao "Kibebe, ćerka Zevsova".[10]

Reference[uredi | uredi izvor]

  1. ^ The Weidner Chronicle (ABC 19) or Esagila Chronicle Arhivirano na sajtu Wayback Machine (20. avgust 2015).
  2. ^ The Weidner "Chronicle" mentioning Kubaba from Grayson, A.K. (1975) "Assyrian and Babylonian Chronicles"
  3. ^ Munn, Mark (2004) "Kybele as Kubaba in a Lydo-Phrygian Context": Emory University cross-cultural conference "Hittites, Greeks and Their Neighbors in Central Anatolia" (Abstracts)
  4. ^ F. Graf, Nordionische Kulte (Rome) 1985:111, noted by Jan N. Bremmer, "Attis: A Greek God in Anatolian Pessinous and Catullan Rome" Mnemosyne, Fourth Series, 57.5 (2004:534-573) p. 539.
  5. ^ Laroche 1960; Vermaseren 1977; Munn, 2004<
  6. ^ Munn, 2004
  7. ^ C.H.E. Haspels, The Highlands of Phrygia 1971, I 293 no 13, noted in Walter Burkert, Greek Religion, 1985, III.3.5 notes 17 and 18.
  8. ^ Herodotus 5.102.1, noted by Munn 2004
  9. ^ Bremmer (2004), 539 notes Semonides Fr 39 (West).
  10. ^ Bremmer (2004), 539 notes Hipponax Fr 125 Degani equivalent to Fr 127 West.

Literatura[uredi | uredi izvor]

  • "The Weidner 'Chronicle' mentioning Kubaba" Arhivirano na sajtu Wayback Machine (20. avgust 2015). From Grayson, A. K. (1975). Assyrian and Babylonian Chronicles.
  • Munn, Mark (2004). "Kybele as Kubaba in a Lydo-Phrygian Context": Emory University cross-cultural conference "Hittites, Greeks and Their Neighbors in Central Anatolia" (Abstracts)
  • Laroche Emmanuel, "Kubaba déesse anatolienne, et le problème des origines de Cybèle", Eléments orientaux dans la religion grecque ancienne, Paris 1960, p. 113-128.
  • Vermaseren, Maarten J., Cybele and Attis; the Myth and the Cult, A.M.H. Lemmers, Trans., Thames and Hudson, London. (1970)

Spoljašnje veze[uredi | uredi izvor]

Preuzeto iz „https://sr.wikipedia.org/w/index.php?title=Кубаба&oldid=26910556”